Images de page
PDF
ePub

potrà facilmente conoscere qual fine guidasse il collegio nelle aggregazioni; spezialmente quando trattavasi di personaggi non residenti nella città di Mondovì.

L'instancabile perseveranza dei Monregalesi nelle loro domande, ed i frequenti richiami, che facevano pervenire agli orecchi del Duca pei violati privilegi ("), fruttarono loro l'anno 1682 un rescritto favorevole di Vittorio Amedeo II; il quale derogando alle leggi precedenti, fece loro nuovamente facoltà di riavere l'antico numero dei dottori e di laureare anche i non diocesani, sciolti dalle condizioni loro imposte cogli editti del 1674 e 1676. Crebbe allora il numero dei laureati in tutte le facoltà, e l'anno 1687 se ne contarono trentuno in giurisprudenza. Ed è cosa notabile, come dopo il favorevole rescritto del Duca accorressero a Mondovì i laureandi da tutte le contrade del Piemonte. Ivi tra gli altri fu addottorato in medicina Gio. Antonio Castagnino di Ceres, Durando Botta di Carignano, Gio. Domenico Mandello di Vercelli, Baldassare Duclos d'Aosta, Pietro Stuardo di Poirino, Pietro Fabri di san Martino di Nizza, Francesco Rampino di Oviglio; e in giurisprudenza Giovanni Ratti di Villafranca, Carlo Toesca di Rivarolo, Michele Antonio Donati di Barolo, Giambatista Gastaldi di Noli, Benedetto Cortina di Foglizzo, Gio. Luigi Guazzo di Chieri e Gaspare Garrone di Chivasso (2). E poichè sono in sul parlare degli

[ocr errors]

- GIO. MELLONE CONTE DI COCCONATO. GIUS. MARIA FAUZONE DEI SIGNORI MARCHESI DI CEVA. - Franc. Giambat. Thealdo v. conservatore degli ebrei ». Dai Registri del coll. dell'anno 1670. Arch. capitol. cit.

(1) V. il Memoriale presentato a S. A. il 1.° di luglio del 1682. Arch. cap. cit.

(2) V. i Registri dei collegi predetti dall'anno 1683 al 1696. Arch. capit. cit.

addottoramenti, non riuscirà forse discaro a' miei lettori il vedere un modello delle patenti (") di cui venivano in

(1)« Dominicus Truchius Dei, et apostolicae Sedis gratia episcopus Montisregalis, et comes ac magnus cancellarius gymnasii eiusdem civitatis quod sereniss. alias DD. Emanuel Philibertus Dux Sabaudiae et Pedemontium Princeps, perpetuusq. imperialis vic. erexit, et instituit. amplissimisq. et innumeris privilegiis sanctiss. DD. Pius papa V, idemq. serenissimus Princeps instar aliar. universitatum, et studiorum generalium Italiae illustrarunt, et sublimarunt.

Perill. et adm. R. D. FELICI CERVETO huius civitatis sal. in Domino.

Cum aequum sit bonis, et iustis laboribus gloriosum fructum, et condigna pra mia elargiri iis potissimum, qui spretis mundi deliciis per arduos virtutis calles ad fastigia iuris pontificii, et caesarei, quibus humanum genus regitur, et fovetur plurimis vigiliis, et studiis devenerint; idcirco cum perillustres DD. Io. Gabriel Blancus, lo. Vincentius Aymus, Ioseph Maria Crapina; et Ioseph Maria Carlevaris I. U. doctores praestantissimi, tuique promotores te hesterna die post feliciter a te consumatos studiorum tuorum labores coram nobis praesentaverint, publicum, et rigorosum in dictis scientiis examen subiturum. Et nos episcopus, et magnus cancellarius praedictus, perillustres DD. Io. Michael Blancus eiusdem universitatis prorector, et Iacobus Ant. Vachinus theologus cathedralis eiusdem sacri venerandiq. collegii prior praesentationem tuam uti de persona idonea factam admiserimus, loca et puncta, tempus examinis pro more assignaverimus. Exinde coram nobis, ac prorectore, et priore praedictis: necnon perillustr. DD. Ioanne Grasso decano, Carolo Govono, Barth. Viliotto, Hiacyntho Em. Beccaria canonico cathedralis, Io. Franc. Fauzono, Vincentio Pensa cantore cathedralis, Annibale Fauzono, Io. Antonio Mazocho, Iosepho Maria Belletruto, Fabio Maria Fabiano, Hieronymo Frangia praeposito cathedralis, Laurentio Gandulfo, Barth. Corderio archidiacono cathe dralis, Andrea Mondino canonico poenitentiario cathedralis, Laurentio Viano, Sebastiano Mino, Ignatio Adriano Corderio, Michaele Ludovico Trombetta canonico cathedralis, Iacobo Mauritio Antonio Marencho, Iosepho Maria Blauco, Henrietto Beccaria, Petro Franc. Manasserio, Iosepho Ambrosio Trombetta, loannino Beccaria, Iosepho Maria Fauzono, Franc. 1o. Bapt. Thealdo regio reff., Iosepho Badino, Iosepho Ant. Ferrerio, Franc. Ignatio Vitale, Ludovico Em. Fauzono, Philippo Honorato Vegnaben, Franc. Bernardino Curto, Michaele Octavio Grasso, Carolo Fabiano, Hiacynto Felice Mancardo, Thoma Fran. Rebaudengo,

quegli anni muniti i laureati. Servirà, se non altro, a provare, che quando manca la sostanza delle cose, non mancano mai le formole apparenti.

et Io. Aloysio Belletruto I. U. DD. praestantissimis collegiatis, maiorem, et saniorem dicti collegii partem facientibus, et totum dictum collegium repraesentantibus, et ad eiusmodi examina deputatis cum tuis iam dictis DD. promotoribus praesentaveris, publicum et rigorosum examen in dictis scientiis subiveris, quaestiones, et argumenta doctissime, acutissimeq. reassumpseris, solvendaq. solveris, et omnia alia examen ipsum concernentia dignissime, et laudabiliter adimpleveris, eumq. te praestiteris qui a DD. praedictis DD. collegiatis ab universo collegio nemine eorum penitus discrepante, nec titubante quidem approbatissimus, ac dignissimus ad doctoratus gradum iuris pontificii, et caesarei merito consequendum iudicatus fueris ut per schedulas approbatorias nobis in secreto scrutinio datas evidenter cognovimus. Proinde nos episcopus, et magnus cancellarius praedictus exoptatum laborum tuorum condignum fructum, et debita praemia tibi elargiri volentes, praemissa qua in hac parte fungimur auctoritate te praedictum perillust., et adm. R. D. FELICEM CERVETUM in dictis iuris pontificii, et caesarei facultatibus, et scientiis optime meritum, et sufficientissimum declarandum duximus, et harum serie pronunciamus, et declaramus, ac I. U. doctorem creamus emissa prius per te coram nobis publica fidei tuae orthodoxae professione iuxta formam a s. sede apostolica traditam ianuis apertis, et votis secretis praecedentem auctoritatem tibi de cetero in dictis I. U. scientiis, et facultatibus ubicumque, et quandocumq. volueris publice legendi, profitendi, glosandi, interpretandi, iudicandi, cathedram magistralem ascendendi, aliosq. quoscumque doctoreos actus exercendi, necnon in eodem sacro, venerandoq. collegio sub eisdem DD. promotoribus tuis doctoratus insignia, et gradum assumendi, dantes, et concedentes facultatem. Et cum praedictus perillustris D. Io. Gabriel Blancus tuus promotor expleta pro te (uti moris est) ornatissima oratione te petentem doctoreis insignibus celsioris dignitatis adeptae decoraverit, libros clausos mox, et apertos tradendo, birretum, et diadema doctorale laureae coronae vice capiti tuo imponendo, aureo, gemmatoque anulo subharrando, cathedram magistralem assignando cum osculo pacis, et benedictionis paternae; ideo has nostras literas vim publici instrumenti in se continentes, exinde per notarium, et secretarium infrascriptum fieri, et subscribi, sigilliq. episcopalis impressione muniri duximus conceden.

Dat. Monteregali ex aedibus episcopalibus anno Domini millesimo sexcentess. nonages. quinto indictione tertia die vero mercurii decima

Del resto ognuno si può immaginare con qual occhio mirassero i buoni tante indegne fronti coronate dell' alloro dottorale. Ma qual rimedio apprestarvi? Una guerra micidiale chiamava a sè tutte le cure del magnanimo Sovrano, e l'attenzione dell'universale; talchè alle altre cagioni dello scadimento degli studi subalpini aggiungevasi non ultima l'impunita licenza dei collegi monregalesi. Ma poichè si posarono le armi nel 1696, la città e l'università di Torino rappresentando i gravi danni, che ridondavano agli studi da quello sciupio di onori accademici, domandò con molte istanze, che un tale abuso venisse finalmente infrenato, e addì 15 di aprile del 1697 ottenne un decreto del senato, con cui si richiamavano in vigore le condizioni imposte ai collegi di Mondovì dai sovrani provvedimenti del 1674 e 1676, e minaccia vasi l'esclusione da qualsivoglia publico uffizio a coloro, che nel conseguire la laurea non si fossero a quelle leggi pienamente conformati. Quest'ordine senatorio fu per la seconda volta publicato sul cominciamento dell'anno nuovo; ma senza effetto. Imperciocchè quei di Mondovì, a baldanza di alcuni potenti, gridando nuovamente alla violazione dei loro privilegi, e aggiungendo secondo l'usato

octava mensis maij, praesentibus ibid. et semper assisten. nob. Barth., et Franc. Andrea de Sorallis huius civit. pro testibus adhibitis. Dominicus episcopus Montisregalis, et magnus canc.

Iacobus Antonius Vachinus prior.

Ioannes De Grassis decanus.

Et quia ego Iacobus Butis civis Montisregalis publicus apostolica, et regia auctoritate not. curiaeq. episcopalis eiusd. civit., necnon d. sacri, venerandiq. collegii secr. doctoratui sup. perillustris et adm. R. Felicis Cerveti huj. civitatis, et aliis dum sic ut s. ageretur, interfui, ideo hoc praesens publ. doctoratus instrumentum recepi, et publicavi, meque hic tab. signavi in fidem praemissorum rogatus ».

le preghiere alle lamentazioni, impetrarono da Vittorio Amedeo, che fossero annullati i predetti ordini senatorii, e, quel che è più, s'intimasse al senato di non più intromettersi in tale faccenda ().

È chiaro, che in questa controversia il favore conceduto ai collegi di Mondovì, oltrechè era pernizioso agli studi, non avea fondamento sulla giustizia. Imperciocchè, come è narrato di sopra, secondo l'ordine già più volte citato del 1676, la facoltà provvisionale di laureare conceduta ai Mondoviti, dovea cessare dopo tre mesi, quando per colpa della città di Mondovì i quattro delegati della Duchessa non avessero potuto venire all' ultima definizione. della cosa. Ora dal sin qui detto appare manifestamente, che nessun'altra causa avea già da ventotto anni impedito la soluzione della quistione, fuorchè i raggiri dei Monregalesi. E perchè altri non creda, che io proceda in questa esposizione per via di congetture, piacemi recare in mezzo un argomento irrefragabile delle arti, a cui ricorrevano quei cittadini per impedire l'esecuzione degli ordini sovrani.

La città e l'università degli studi di Torino avevano ottenuto il 20 di giugno del 1699 un decreto, con cui si ordinava ai collegi di Mondovì di comparire avanti alla quarta sezione del consiglio di stato, acciocchè udite le ragioni delle due parti avversarie, fosse finalmente definita secondo giustizia questa lunga quistione. A tale annunzio i collegi ricorsero ai soliti loro protettori, tra i quali era il marchese Giuseppe Aleramo Fauzone-Vegnaben

(1) Lettere patenti di Vittorio Amedeo II del 12 febbraio 1698. Arch. capitol. cit,

« PrécédentContinuer »