wyżej opisał, zkąd też Braun. lib. 2. Civit. fol. 43. miastu Medyolanowi tenże sam herb przywłaszcza. Tenże Petrasancta cap. 55. powiada, że wiele jest domów we Włoszech, Brytannji i Francyi, które Wężów różnym kształtem w swoich herbach układają: Grzegorz nawet dziesiąty tego imienia Papież, w r. 1271. z familji był vicecomesów Medyolańskich, u których w herbie Wąż według Alfonsa Ciaconiusza, ale z dziecięciem w pysku jego, Petrasancta cap. 55. zkąd o nim prophecia u Malachiasza taka była, Anguinus vir. Henriq. in Fasciculo SS. lib. 2. dist. 3. cap. 14.

Duńczewski, Kuropatnicki, Małachowski i inni następującym familiom tenże herb naznaczają:

Cichocki, Cichomski, Kostrowicki, Szemiosz.

Przodkowie domu tego.

Piotr Niedych biskup Płocki, w podeszłymci wprawdzie wieku, rządy tego kościoła objął, atoli, w utrzymaniu karności kościelnej, w wykorzenieniu z swojej dyecezyi gorszących drugich nałogów, w pobożnych uczynkach, któremi owieczki swoje do cnół wszystkich zachęcał, świątobliwie wszystko rozporządziwszy, sakramentami świętemi na drogę wieczności opatrzony, przeszedł z tego świata w roku 1263. trzeciego roku biskupstwa swego. Lubien. z Długosza in Vitis Episc. Plocen. Mikołaj Wąż z Dobrzankowa kasztelan Ciechanowski w roku 1452. był na zjeździe Czerwieńskim książąt Mazowieckich, Stat. Masov. fol. 94. i w r. 1458. fol. 122. i drugi pod też czasy Mikołaj z Dobrzankowa chorąży Ciechanowski, w Zakroczymskim 1453. Stat. Masov. fol. 98. Tenże czy wyższy Mikołaj, (ale już de Bogate napisany) Wąż wojewoda Mazowiecki, w r. 1472. na liscie Bolesława książęcia Mazowieckiego. Stat. Masov. fol. 126. i 1478. fol. 128. Jan Wojciech Wąż wojewoda Płocki w r. 1495. Mikołaj Małdrzyk z Starogrodu kasztelan Bełzki, w r. 1436. jako się mówiło w pierwszym tomie. Jan Wąż de Mnich podskarbi księztwa Mazo

wieckiego, który żonie swojej Małgorzacie, Lwa Kryskiego córce, wieś Trojanów, i z pewną summą zapisał w r. 1466. o czem ucinek listu Władysława książęcia Mazowieckiego i Bełzkiego przytacza Paproc. o herb. gdzie przydaje, że ten Trojanów, wziął był Jan od tegoż książęcia z tą kondycyą, że jeżeliby bezpotomnym schodził z tego świata, żeby się wracał nazad do stołu książęcego. Wojciech z Szczeczna albo Borek, S. T. Doctor, vir ingenio subtilis, sermone eloquens, praedicator gratiosissimus Ordinis S. Dominici, qui ob insignes animi sui dotes, ex Provinciali et Inquisitore in Episcopum Theodosiensem, ac Suffraganeum Ecclesiae Gnesnensis sub Alberto Rege anno 1493. est sublimatus, mówi Severin. in Vita S. Hyacin. lib. 1. cap. 23.

Wąż herbu Ślepowron, w Podlaskiem województwie. Okolski tego Jana Wąża podskarbiego Mazowieckiego i pod herbem Wąż położył, i pod Ślepowronem, o którym trochę się wyżej mówiło, gdzie przydaje, że za swoje dzieła rycerskie przeciwko Jadźwingom, wiele dóbr w Podlasiu od Władysława książęcia Mazowieckiego w nadgrodę zabrał, mniej jednak ostrożnie napisał to ten autor, bo ten Jan i Władysław książe, żyli w roku 1466. kiedy już Jadźwingów w Podlasiu nie było, dopieroż wojny z niemi żadnej. Potem Władysław książe Mazowiecki, do Podlasia żadnego prawa nie miał, nie mógł tam tedy żadnych dóbr rozdawać: Ale i procedencyą domu tego nie lepiej wypisał, kiedy powiada, że wnuk tego Jana Mikołaj, syn także Mikołaja, był deputatem na pierwszy trybunał w Polszcze, to jest od r. 1466. w lat sto dwadzieścia, z Rytelowny pisze, że spłodził trzech synów, Krzysztofa, którego żona Kurczowna wojewodzanka Derpska, Jana i Adama mężów wojennych, z tych Adam z Anny Bokiejowny, miał syna Wawrzeńca chorążego Mielnickiego, który z Anną Bełchacką podczaszanką Chełmską, wszedł w kontrakty małżeńskie, była to siostrzenica Jędrzeja Lipskiego biskupa Krakowskiego, ta mu powiła czterech synów: Władysława, Stefana, Jana i Franciszka. Elekcyą Jana III. Króla ci w województwie Podlaskiem podpisali: Samuel stolnik Drohicki podstarości grodzki Mielnicki, Samuel podczaszy Mielnicki, Ludwik Jan, Jan i Samuel.

Wąż herbu Wąż, w Przemysłkiej ziemi, Stanisławowi Wążowi rotmistrzowi, tych Duneńskich Kozaków, którzy pod wojnę Moskiewską do Władysława IV. Króla Polskiego przenieśli się byli, już na ten czas zmarłemu, summę pewną należącą, kazano skarbowi Lit. zapłacić potomkom jego na sejmie 1635. Constit. fol. 24. Wążowna Walentego Koźniewskiego małżonka.

Ważeński czy Ważyński herbu Abdank, w Płockiem, województwie, a ztamtąd niektórzy wynieśli się do księztwa Żmudzkiego, z tych był Bartłomiej Ważyński żołnierz w Inflanciech sławny, podkomorzy Derpski na Zmudzi osiadł, w r. 1606. Derptu długo Szwedom bronił, którzy go z Mansfeldem dobywali; na koniec wycieczkę uczyniwszy, z pola ich spędził, i z obozu wygnał, leży w Wilnie w kościele Ś. Kazimierza, był posłem na sejm 1623. zkąd komissarzem stanął do traktatów o pokój z Szwedami. Constit. fol. 3. Synowie jego, Bartłomiej prałat kantor, potem dziekan w katedrze Wileńskiej. Kojałow. in MS. Wojciech sekretarz i dworzanin królewski, cywun Dirwański, żona jego Anna Pacowna podobno chorążanka Litewska, wspomina ją Konstytucya 1661. fol. 21. trzeci pojął Naruszewiczownę. Czwarty Hieronim starosta Wiekszniański i Tyrkszlewski, miał za sobą grafownę Schwerynownę, z tej synowie: Alexander, pułkownik w wojsku Litewskiem, miewał kommendy generalne od hetmana Litewskiego Ogińskiego, drugi także był pułkownikiem w wojsku cudzoziemskiem, trzeci cywun Wiekszniański, żona jego Anna Danowska herbu Krzywda, z tej się został syn temi czasy, Michał Skarbek Ważyński skarbny Litewski, którego stryjowie stryjeczni, jeden był pułkownikiem u Dymitra ks. Wiśniowieckiego, drugi porucznikiem. Maryanna Ważyńska w Płockiem, Wolińskiego małżonka, dała do obrazu Sierpskiego Matki Boskiej bogate podarunki w r. 1650. L. Paproc. Laski Cudow. fol. 63. Adam Ważyński tegoż herbu w WielkiejPolszcze, miał za sobą Jadwigę Koszutską herbu Leszczyc, z tej syn Józef. Jan w Inflanciech 1632. Kazimierz starosta Poniański, sędzia grodzki Oszmiański 1740.

N. Ważeński pisarz wiel. Litewski, starosta Kiernowski i Krosieński, mąż staropolskiej cnoty. Józef roku 1788. podkomorzy Oszmiański. Antoni sędzia grodzki Oszmiański. — Przypisy Krasickiego.

Ważyński herbu Jastrzębiec, świadczy o nich list Zygmunta I. dany Goszyckim u Paproc. in Strom. kędy wspominają Wojciecha Ważeńskiego tego herbu. Paweł Jaruntowski ożeniwszy się z Ważanką z Wagacz, i od dziedziców poskupowawszy, nazwany Ważyńskim, miał synów siedmiu, Marcina, Wojciecha, Mikołaja, Jakóba steriles, Stanisława, od którego zostało się trzech synów, Walentyn i Maciej bezdzietni, i Wojciech z synem swoim Jędrzejem. Jana, którego syn także Jan, w Brzuskach osiadł. Kaspra, którego syn Stanisław improlis, drugi zaś Jan, ten spłodził trzech synów, Mikołaja, Józefa i Antoniego Societ. Jesu, rządził kollegium Brześciańskie 1737.

TOM IX.

17

Ważyński herbu Pilawa, w Krakowskiem województwie, z Ważyna się tego piszą, który jest pod Jędrzejowem, który już wyszedł z ich ręku: bo za czasów Baranowskiego, już ten Ważyn był w possessyi Alexandra Lugowskiego dziedzica na Korzkwi. Z tych był Krzysztof Ważyński, miał za sobą Krystynę Janowską, córkę Adama z Borkowny urodzoną, z którą zostało potomstwo. Kasper pojął Elżbietę Moszyńską siostrę Michała. N. była za Stanisławem Potockim herbu Pilawa wojskim Krakowskim. N. za Jerzym Borowskim herbu Pilawa. Jakób z Goworkowny spłodził Jana, ten z Krzylezyckiej Wawrzeńca, Rafala, i Stanisława, ten zaś Marcyana, Krzysztofa i Konstantego. Stefan podwojewodzy Krakowski, komissarz z sejmu 1678. Constit. fol. 19. Drudzy się z nich piszą z Obidzic. Jan w zakonie naszym przykładnych obyczajów, i nauki wytwórnej kapłan, w Poznaniu prace swoje zakończył w r. 1661. Histor. Colleg.

Szachownica być powinna, żółtem i białem polem przeplatana na tarczy, na hełmie zaś Murzynka, głowa u niej w koronie, czoło bindą białą związane, twarz zupełną u niej widać, w ręku obu trzyma takąż szachownicę, jaka jest na tarczy. Tak go opisują Paproc. w Gniazdzie fol. 704. O herb. fol. 507. Biel. fol. 340. Okol. tom. 3. fol. 101. Według tychże autorów, z tej okazyi wziął swoje początki: Słowak niejaki rodem, na imię Holub, długą peregrynacyą świat okrążywszy, do Maurów też zabiegł, czy jako chce Bielski, do Królestwa Granateńskiego, a że był nie tylko rycerskiemi dziełami mąż wsławiony: ale i w graniu szachów biegły, gdy się ta wieść o nim na dwór królewski przecisnęła, córka Króla

Maurów, dufając swojej w szachy umiejętności, wyzwała go z sobą do tej gry, a pewną u siebie będąc w tej sztuce zwycięztwa, nie inszą wygranej rekompensę założyła, tylko tę, aby ten kto wygra, zwyciężonemu w głowę szachownicą uderzył zbraniał się wprawdzie długo dla takiej kondycyi przerzeczony Słowak, ale gdy go tem bardziej przypierano, wszedł w utarczkę szachową i wygrał, kondycyą wypełnił, bo przy niewolony, o głowę tej co przegrała szachownicę uderzył. Król zaś obrót jego w tej grze pochwaliwszy, jeszcze i tem wygraną jego upominkował, że na pamiątkę jej, i szachownicę i pannę murzyńską w herbie jego złożył. Do Polski zaś ten herb wniesiony za czasów Bolesława Krzywousta w r. 1103. Według świadectwa Petrasancta de Tesser. cap. 39. wiele bardzo domów w Hiszpanji znajduje się, które się szachownicą pieczętują, i w Hannonji według Braun. lib. 3. fol. 23. Civit. Hrabiowie także Suryi, margrabiowie Badeńscy, książęta Saskie i inni. Zowie się ten herb inaczej Łebno po Słowiańsku, to jest jak tłomaczy Paproc. od łba stłuczonego, zowie go ponaszemu Wczele, że w czoło uderzono. Foglarowie na Szląsku, i insze tamże familie, podobnemi temuż, herbami się szczycą: Kroacya i ta w herbie nosi szachownicę. Levinus Hulsius. Tegoż był herbu Mikołaj Tumigrała starosta Kujawski w r. 1472. o czem Biel. fol. 340. Crom. lib. 20. Pruszcz w opisaniu Miasta Krakow. fol. 92. Do tegoż herbu naciąga Wisława biskupa Krakowskiego, ale on do Zabawczyków należy. Zda mi się, że do tegoż domu należał Wilhelm zakonu Kaznodziejskiego, biskup Kamieniecki, wprawdzieć daje mi cenzurę, Auctor Książki Historiae Polonae criticae p. 84. żem go pierwszego położył między temi infulatami, ale powinienem był to uczynić, kiedy go Ruszel i inni autorowie chcą mieć o te czasy na tej katedrze. Racya, którą przytacza ten przezacny nasz prałat, jeszcze nie zbiła z possessyi infuły Kamienieckiej przerzeczonego Wilhelma, gdy powiada, że go ci autorowie przez omyłkę zmięszali z Wilhelmem biskupem Kamienieckim, i miasto Kamińskim napisali go Kamienieckim; jak im to tego dowodzić, że to omyłka? a kiedy Ruszel powie, że to był inszy Wilhelm zakonu Kaznodziejskiego biskup Kamiński, zmarły w r. 1329. a inszy Wilhelm, lubo tegoż imienia, i tegoż zakonu, biskup Kamieniecki w r. 1373. niewiem coby na to odpowiedziano? jako naprzykład trafiało się to i indziej, bo w r. 1510. na Chełmińskiem biskupstwie siedział Mikołaj, i na Chełmskiem w tymże roku Mikołaj. Na Bzowiusza zaś powie, że in Propagine S. Hyacinthi, miasto tego co miał położyć drukarz Camenecensis, omyłką podtrącił Ca

minensis.