Pellicis Argolicæ, stimulosque in pectora cæcos
Condidit, et profugam per totum terruit orbem.
Ultimus immenso restabas, Nile, labori.

Quem simul ac tetigit, positisque in margine ripa
Procubuit genibus, resupinoque ardua collo,
Quos potuit, solos tollens ad sidera vultus,
Et gemitu, et lacrymis, et luctisono mugitu
Cum Jove visa queri est, finemque orare malorum.
Conjugis ille suæ complexus colla lacertis,

Finiat ut pœnas tandem, rogat: 'Inque futurum
Pone metus,' inquit, nunquam tibi causa doloris
Hæc erit et Stygias jubet hoc audire paludes.
Ut lenita dea est, vultus capit illa priores :
Fitque, quod antè fuit. Fugiunt e corpore setæ :
Cornua decrescunt: fit luminis arctior orbis ;
Contrahitur rictus: redeunt humerique manusque :
Ungulaque in quinos dilapsa absumitur ungues.
De bove nil superest, formæ nisi candor, in illâ :
Officioque pedum nymphe contenta duorum,
Erigitur metuitque loqui; ne more juvencæ
Mugiat et timidè verba intermissa retentat.
Nunc dea linigerâ colitur celeberrima turbâ.

585

590

595

600

LIBER II.

PHAETHONTIS MORS.

v. 1.

Regia Solis erat sublimibus alta columnis,
Clara micante auro, flammasque imitante pyropo
Cujus ebur nitidum fastigia summa tenebat :
Argenti bifores radiabant lumine valvæ.
Materiem superabat opus, nam Mulciber illic
Equora cælârat, medias cingentia terras,
Terrarumque orbem, cœlumque, quod imminet orbi.
Cæruleos habet unda deos; Tritona canorum,
Proteaque ambiguum, balænarumque prementem
Ægæona suis immania terga lacertis,

Doridaque, et natas : quarum pars nare videntur,
Pars in mole sedens virides siccare capillos;
Pisce vehi quædam. Facies non omnibus una,
Nec diversa tamen : qualem decet esse sororum.
Terra viros, urbesque gerit, silvasque, ferasque,
Fluminaque, et nymphas, et cætera numina ruris.
Hæc super imposita est cœli fulgentis imago:
Signaque sex foribus dextris, totidemque sinistris.
Quò simul acclivo Clymeneïa limite proles
Venit, et intravit dubitati tecta parentis ;
Protinus ad patrios sua fert vestigia vultus :
Consistitque procul: neque enim propiora ferebat
Lumina. Purpureâ velatus veste sedebat
In solio Phoebus, claris lucente smaragdis.
A dextrâ, lævâque Dies, et Mensis, et Annus,

5

10

15

20

25

6

Sæculaque, et positæ spatiis æqualibus Horæ :
Verque novum stabat, cinctum florente coronâ :
Stabat nuda Estas, et spicea serta gerebat.
Stabat et Autumnus, calcatis sordidus uvis,
Et glacialis Hiems, canos hirsuta capillos.

Inde loco medius, rerum novitate paventem

Sol oculis juvenem, quibus adspicit omnia, vidit.

Quæque viæ tibi causa? Quid hâc,' ait, 'arce petîsti, Progenies, Phaethon, haud inficianda parenti ? ›

Ille refert: O lux immensi publica mundi,
Phoebe pater, si das hujus mihi nominis usum,
Pignora da, genitor; per quæ tua vera propago
Credar, et hunc animis errorem detrahe nostris.'
Dixerat. At genitor circum caput omne micantes
Deposuit radios; propiùsque accedere jussit :
Amplexuque dato, 'Nec tu meus esse negari
Dignus es; et Clymene veros,' ait, edidit ortus.
Quòque minùs dubites; quodvis pete munus: ut illud,
Me tribuente, feras. Promissis testis adesto
Dis juranda palus, oculis incognita nostris.'
Vix bene desierat : currus rogat ille paternos,
Inque diem alipedum jus et moderamen equorum.
Poenituit jurâsse patrem.
Concutiens illustre caput,
'Vox mea facta tuâ est.

Qui terque quaterque 'Temeraria,' dixit,

Utinam promissa liceret

Non dare! Confiteor solum hoc tibi, nate, negarem.
Dissuadere licet. Non est tua tuta voluntas.
Magna petis, Phaethon, et quæ nec viribus istis
Munera conveniant, nec tam puerilibus annis.
Sors tua mortalis : non est mortale quod optas.
Plus etiam, quàm quod superis contingere fas sit,
Nescius affectas. Placeat sibi quisque licebit;

30

35

40

45

50

55

Non tamen ignifero quisquam consistere in axe
Me valet excepto. Vasti quoque rector Olympi,
Qui fera terribili jaculatur fulmina dextrâ,

Non
agat hos currus: et quid Jove majus habemus?
Ardua prima via est : et quâ vix manè recentes
Enitantur equi: medio est altissima cœlo ;
Unde mare et terras ipsi mihi sæpe videre
Fit timor, et pavidâ trepidat formidine pectus.
Ultima prona via est; et eget moderamine certo.
Tunc etiam, quæ me subjectis excipit undis,
Ne ferar in præceps, Tethys solet ipsa vereri.
Adde, quòd adsiduâ rapitur vertigine cœlum ;
Sideraque alta trahit, celerique volumine torquet.
Nitor in adversum: nec me, qui cætera, vincit
Impetus : et rapido contrarius evehor orbi.

Finge datos currus. Quid agas? poterisne rotatis
Obvius ire polis, ne te citus auferat axis?
Forsitan et lucos illic, urbesque, domosque.
Concipias animo: delubraque ditia donis.

Esse. Per insidias iter est, formasque ferarum.
Utque viam teneas, nulloque errore traharis;
Per tamen adversi gradieris cornua Tauri,
Hæmoniosque arcus, violentique ora Leonis,
Sævaque circuitu curvantem brachia longo
Scorpion, atque aliter curvantem brachia Cancrum.
Nec tibi quadrupedes animosos ignibus illis,
Quos in pectore habent, quos ore et naribus efflant,
In promptu regere est. Vix me patiuntur, ut acres
Incaluêre animi; cervixque repugnat habenis.
At tu, funesti ne sim tibi muneris auctor,
Nate, cave: dum resque sinit, tua corrige vota.
Scilicet, ut nostro genitum te sanguine credas,

60

65

70

75

80

85

90

95

Pignora certa petis. Do pignora certa timendo :
Et patrio pater esse metu probor. Adspice vultus
Ecce meos: utinamque oculos in pectora posses
Inserere, et patrias intus deprendere curas!
Denique, quidquid habet dives, circumspice, mundus :
Eque tot ac tantis cœli, terræque, marisque
Posce bonis aliquid: nullam patiere repulsam.
Deprecor hoc unum; quod vero nomine pœna,
Non honor est. Poenam, Phaethon, pro munere, poscis.
Quid mea colla tenes blandis, ignare, lacertis ?
Ne dubita, dabitur (Stygias juravimus undas)
Quodcunque optâris: sed tu sapientiùs opta.'
Finierat monitus. Dictis tamen ille repugnat :
Propositumque tenet: flagratque cupidine currûs.
Ergo, quâ licuit genitor cunctatus, ad altos
Deducit juvenem, Vulcania munera, currus.
Aureus axis erat, temo aureus, aurea summæ
Curvatura rota; radiorum argenteus ordo.
Per juga chrysolithi, positæque ex ordine, gemmæ,
Clara repercusso reddebant lumina Phoebo.

100

105

Dumque ea magnanimus Phaëthon miratur, opusque

Perspicit: ecce vigil rutilo patefecit ab ortu
Purpureas Aurora fores, et plena rosarum
Atria. Diffugiunt stellæ : quarum agmina cogit
Lucifer, et cæli statione novissimus exit.

110

At pater ut terras, mundumque rubescere vidit, Cornuaque extremæ velut evanescere lunæ ; Jungere equos Titan velocibus imperat Horis. Jussa dea celeres peragunt: ignemque vomentes, Ambrosia succo saturos, præsepibus altis Quadrupedes ducunt; adduntque sonantia fræna. Tum pater ora sui sacro medicamine nati

115

120