Anno 1542, 19 April: wordt door den abt voorgedragen als cureit van Grijpskerke andermaals fr. Sijmon Jansz. Inv. No 2751.

Heer Clais Claiszone, custos van Hoogelanden, schreef 25 Maart 1345 zijn testament, waarbij hij te Grijpskerke eene kapellerij, welker stichting reeds begonnen was door zijn broeder Henrike, en een gasthuis ter eere van O. L. Vrouwe stichtte en begiftigde. Ik acht dit stuk, dat op de abdij bewaard wordt en waarvan ook nog een vidimus bestaat, te merkwaardig, om er niet een paar gedeelten van af te schrijven. Het deelt menige omstandigheid mede, welke voor de kennis dier dagen belangrijk is.

In die name des Vaders tSoens ende tshelich Gheest amen. Ic clais claiszone, machtich mire sinne ende wel bedocht, hebbe ghemaect miin testament, jn verlaet van minen zonden, jn deser manieren.

Jn den eersten so gheue jc ende bewise mire pchyekercken een ghemet lants te nemene jn westyenlant etc. etc., also vpte comene alst leghet na mine doot. En daer of sulle die kerckemeesters elc doen miin jarichtide ende Wouter tser Henrics zoens miin ouder vader, met tien groten, eeweliker staende ende aldus te deelne: den papen twee grote, den costere enen grote, te wasse (waschlicht) twee grote, ende viif grote den aermen.

Voort gheue jc den heiligheest (den heiligen-Geestarmen een stuk land), etc. Voort gheue jc elcken pape twaelf grote; jannekine minen neue ses grote; hughe de costere twaelf grote; Laurense den costere enen groten; der aermer liede lechte (kerklicht voor de armen) gheue jc ses grote; yegheliken helighen die jn die kerke ghebeelt staet (waschlicht voor ieder heiligen-beeld) drie grote. Voort sette jc eenen vollen jaerzanc.

Voort sette jc totter capelrien die begonnen was van henrice minen broeder vp viif ghemete lants, etc. etc.

Ende dese voerseide capelrie gheuic Jannekine Jans Willemszone mine neue te sinen liue puurlike omme Gode, vpdat hi hem alsoe besette dat die capelrie bi hem verwaert ende verdient worde. Ende na sine doot die ghifte vander capelrien altoes te stane jn des Abts handen van Middelburgh wie hi si, ende die te verdiene jn die kerke van Grijpskerke. Waer oec die saken dat Jannekiin miin neue hem al so beleedde, dat die capelrie bi hem niet wel verdient en verwaert ne ware, so begheere je dat miin heere die abt die capelrie gheue eenen goeden man, die se verdiene ende wel beware, ghelic jof Jannekin doot ware.

Voort gheue je die hofstede, daer je vp woene, wat daer arue es, tot eenen gasthuze jn die eere van onser vrouwen, ende alle die husinghen die vp die hofstede staen, ende twee die bester bedden, die jc late, wel berecht van al dat daertoe behoort met den drachbedden ende eene swarte withoefde coe, ende daertoe viere ghemete lants, die ligghen etc. etc.

Voort so wille je dat mine testamentoers daertoe zien, dat die huzinghen niet te stoeren ende dit goed beleet worde tote tsgasthuus oerbare (voordeel) ende daer jn broeders ende susteren ontfanghen also als tgasthuus ghewese mach.

Heine Vosse hebbic verhuurt die hofstede, daer hi vp woent, also langhe als hi jof siin wiif daer vp woenen willen, omme sesse ende twintich grote tghemet, tallen middewinteren te betaelne.

Den armen jn Griipskerke so gheue jc tien achtendeel taerwen, te deelne bi den heligheestmeesters; etc.

Voort gheue jc elker prochyekerken in Walgheren drie scellinghe, jn drien te deelne: der kerken, den helighen Gheest ende den pape; elken gasthuze in Walgheren twaelf penninghe; den minderbroeders gheue jc ses grote; den

augustinen ses grote, den jacobinen drie grote, den conuente in Waterloeswerue tien grote, den conuente jn Zoetendale tien grote; etc. etc.

Voort sette je een pond grote tote ene bedeuaert te sente Jacobs ende tote onser vrouwen te Roetsemadoen mede te doene, vp Maes Janszone, binne den eersten jare na mine doot, ende gheue hem mine dobbel heuke ende minen dobbelen caproen ende viif elnen linnens laken; alle mine ander cleeder wille je dat mine testamentoers gheuen also als Hughe die costere bescreven heuet. Aechten minen joncwiue gheue jc ene swarte coe van drie jaren vore haren aerbeit, ende si heuet een scaep gaende met minen scapen, etc

Miins vader ende mire moeder jarichtide die sette ik vp etc.; henric miins broeder jarichtide sette ik vp Doedine Wouterszone, ende na sine doot te comene vp die kerké ende den helighen gheest van Griipskerke eewelike staende.

Executoers van miuen testamente kiese jc minen here den Abt van Middelburgh, den prouisoer van Walgheren van des biscops weghen, heren Henrike Poppenzone rentemeester bewesterscelt, heren Hughen van Scarpenisse minen prochypape, heren Willem van Vlaenderen sinen gheselle, Janne Willemszone ende Symoene Willemszone mine neuen; etc. etc. Ware oec die zake, dat eenich van minen arfnamen dit testament beletten wilde ende minen vtersten wille achterzetten, so gheue je den prouisoer van Walgheren viertich pond swarte, om minen vtersten wille te starkene ende te helpene dat hi volcome." etc. etc. Invent. No 463.

Reeds 21 April daaropvolgende bevestigde bisschop Jan IV deze stichting van kapellerij en gasthuis. Inv. No 465. Als eerste kapellaan der kapellerij van O.L. Vrouw werd bij testament benoemd Johannis filius Joannis Wilhelmi. In het begin van 1524 stierf Cornelius van Assendelft,

1

die de kapellerij van sint Anna te 's Gravenhage en de kapellerij van O. L. Vrouwe te Grijpskerke bezat; voor beide kapellerijen werd benoemd Joannes Godefridus Meyrosse, zooals blijkt uit het bevelschrift van den officiaal aartsdiaken, gegeven zaterdag na quasimodo 1524 (9 Apr.). Inv. N° 2369.

Uit voorgaand testament blijkt dat in het jaar 1345 twee kosters waren, namelijk Hughe en Laurense; in 1508 gaf de abt van Middelburg de kosterij van Grijpskerke aan J. Pietersz, Inv. N° 2137.

VII.

POPPENDAMME.

Poppendamme was de naam van eene ambachts-heerlijkheid, welke geen eigenlijk dorp bezat maar wel eene kerk, toegewijd aan den heiligen apostel Petrus.

Het patronaatrecht behoorde aan den abt van Middelburg, zooals blijkt uit het meermalen aangehaalde charter van bisschop Jan van Nassau, Juni 1271.

Anno 1848 bedankt Hugo Moens als pastoor van Poppendamme. Sint Martijns avond in den winter (10 November) van hetzelfde jaar beveelt de officiaal heer Joannes filius Wilhelmi de Waerde als cureit af te kondigen. Inv. No 507.

Deze Joannes bleef in Poppendamme tot October 1368, wanneer hij van den bisschop van Utrecht verlof bekwam om te ruilen met den pastoor van Werendijk. Inv. No 877.

In Januari 1369 was de vroegere pastoor van Werendijk, Henric Rose, als cureit van Poppendamme bevestigd, op bevel van den Utrechtschen aartsdiaken, vrijdag na sint Remigius (19 Januari). Inv. N° 880.

Anno 1461, 8 December, stelt de notaris Wolf. Scape eene acte op, waarbij Joannes Cornelisz. gemachtigden

benoemt, om in zijnen naam bezit te nemen van de cure van Poppendamme. Inv. No 1471.

Anno 1471 sterft heer Michaël filius Henrici de Poortvliet als pastoor van Poppendamme, en de abt Jan van 's Gravezande draagt voor als plaats vervanger Jacob Cornelisz. Inv. N° 1607.

Een groot jaar daarna, zondag na Epiphanie 1478 (7 Januari), beval de officiaal van Utrecht de gewone afkondiging te doen van Jan Cornelisz. als cureit van Poppen. damme, bevestigt hem reeds 22 Januari; terwijl de notaris Laurens Tol 6 Maart eene verklaring afgeeft omtrent diens bevestiging als cureit. Inv. N° 1625, 1628 en 1633.

In het volgende jaar deed hij de afkondiging voor den nieuwen pastoor van Grijpskerke. Inv. No 1647.

Anno 1370 bestond reeds eene kapellerij ter eere van O. L. Vrouwe in de parochiekerk van Poppendamme, waarvan heer Symon kapellaan was. Op sint Tiburtius. avond 1374 maakte Wisso Justaesz. zijn testament en schreef: In die name ons Heren amen. Jc Wisse Justaes sone geue in mienen testamente vier lib. grote of een ghemet lants daer voren, te helpe ter capelrien te Poppendamme, die her Symon nv heft, ter eeren Gods, Marien onser vrowen ter eeweliker ghedinkenessen, in zalicheyt miere zielen ende miere vorders met eene messen de weke." Ook Joannes Justaesz. gaf tot hetzelfde doeleinde drie ghemete lants, littel meer of min, te helpe tote capelrie." Inv. N° 909.

Anno 1380 was Jan Jacobsz. kapellaan te Poppendamme en kreeg 6 Maart 1887 van den Utrechtschen bisschop David van Bourgondiën vergunning, om de wekelijksche mis, waarvan zooeven sprake was, te veranderen in eene veertiendaagsche, Inv. No 963. Hij stierf in 1488.

Anno 1488, 2 Mei: de officiaal geeft bevel om als opvolger af te kondigen modestus juvenis Joannes Jacobi."

Bijdragen Gesch. Bisd. v. Haarlem. VII Deel.

26