=

est, v. Lorenz], conclamo. Trin. 717 abit [Reizius, R2; abiit codd.] hercle ille quidem [del. Brix, R']. Ter. Hec. 184, Ad. 782 abit [praesens esse putat Spengel]. Pl. Aul. 245 abiit neque me certiorem fecit. Mgl. 481 satin abiit [abit ACD] ille, nec negotium curat. Pseud. 241 heus abiit: quin revocas. Merc. 791 ecce autem haec abiit. Men. 333 iamne [abiit]? abiit. 549 abiit, operuit foris. 957 abiit socerus, abiit medicus, solus sum. Item Pers. 716. Cist. 3, 18. Truc. 654. Ter. Andr. 744. Hec. 444, 510. Eun. 818, 821: abiit. Aul. 708 ubi ille abiit.. Stich. 594 ubi convivae abierint [Z= cum A] Merc. 662 si ille abierit Pseud.910. Pseud. 622 quom abiit *As. 395 [Loewe-Goetz; cum venisset codd.; conveni, sed Ussing]. Stich. 268 postquam vir abiit.. = Pers. 711. Most. 633. Rud. 779 ut abeat. Mgl. 770 ut hic eam abducat abeatque, 1208 ut abiret [Camerar., haberet codd.] nec te abduceret. Rud. 378 Cavistine ne abiret. Trin. 591 impetravi abiret. Pseud. 242 priusquam abeat. Caecil. 227 p. 72 Ribb. hic dum abit, huc concessero. Cic. Verr. 4, 147 de sella surrexit atque abiit. Tusc. 5, 41, 118.. illa lex, quae in Graecorum conviviis obtinetur aut bibat' inquit aut abeat' (Graece î ñîði † äñidi). Curt. Ruf. 8, 1, 19 abierant ceteri. 10, 2, 16 illos . . ., qui abituri sunt. Vergil. Aen. 9, 386 Euryalum impediunt, Nisus abit (evadit). Ov. am. 3, 1, 55 dum custos saevus abiret. Ov. rem. am. 265 . . ne callidus hospes (Ulixes) abiret (sc. navi). Ov. fast. 3, 473 ille abiit (sc. a me). Liv. 2, 37, 7 haec locutus abiit. 9, 11, 13 moratus sit nemo, quominus abeant. 25, 33, 7 signis sublatis Celtiberi abeunt. 32, 17, 2 ut armis traditis abirent. Val. Max. 1, 6, 8 Par. duae angues prolapsae adeso iocinere abierunt [B: . . in easdem se latebras rettulerunt]. Tac. ann. 1, 40 uxorem ut abiret, perpulit. Seneca Phaedr. 600 si quis est, abeat comes. Val. Fl. 2, 135 illa abit et defertur in urbem. Plin. ep. 7, 24, 5 se nepoti praecepisse, abiret studeretque. ep. 9, 36, 2 abit (notarius) rursusque revocatur. Apul. apol. 75 p. 85, 23 Kr. qui (moechi) ... pro adulteris deprehenduntur, . . . non prius abeunt (= dimittuntur), quam aliquid scripserint. Querol. p. 26, 21 P (2, 2) quaeso, ... abeat. Inprimis de avibus hieme calidiora loca petentibus: Plin. n. h. 10 § 72 abeunt et palumbes, 10, 73 quae (aves) abeunt, ut galguli, upupae. 10, 21 ceteri hieme abeunt. 10, 62 (ciconiae). . eam quae novissima advenit lacerant atque ita abeunt; v. 1, X 34, 35; 10, 66. 70. 72. 75; § 9 part. fut. B) synonymo vel opposito addito: Ov. art. am. 2, 529 cum volet, accedes. cum te

...

Archiv für lat. Lexikogr. IV. Heft 3. 4.

31

8

vitabit, abibis. Ter. Ad. 703 periit, abiit [ab., per. Call., Fleck., Wagner], navem ascendit. Seneca Herc. Oetaeus 1977 .. cessit ex oculis, abît, | in astra fertur. [an 'cessit, ex oculis abît. ?] Pl. Merc. 661 ut corripuit se repente atque abiit. Cic. Caec. 45 qui abierit, facilius sibi vim factam probabit quam qui effugerit. Paneg. lat. 34, 5 abirent, fugerent vastatas.. terras. Cic. Cat. 2, 1 abiit excessit, evasit erupit; v. Quint. inst. orat. 9, 3, 46. Seneca Agam. 944 excessit, abiit, currus

effugit. Lactant. de ira 8, 4 quid contemptius dici potest in Deum? 'Valeat', i. e. abeat et recedat. Valer. Fl. 8, 366 iam tamen extat, iamque abiit (sc. in undis). Curt. Ruf. 4, 3, 11 aegro Alexandro nec, perseveraret an abiret, satis certo. Querol. p. 6, 15 P. (1, 1) abiit neque redit senex.

Imperativorum significatio triplex est: a) de motu a) synonymo vel opposito non adiecto: Pl. Aul. 273. Cas. 2, 1, 5 tace atque abi. Bacch. 592 abi et renuntia. Curc. 255 abi, deprome. Poen. 1406 abi, diiunge inimicitias. Mgl. 463 abi, machaeram huc ecfer. *Mgl. 374 satin' exoratu's? abi! [,abi sehr barsch“ Lorenz; abi Acidalius Guyetus, abi(i)t codd.] 808 лáž (genug!), abi. Men. 220 abi atque obsonium adfer. Pers. 165 abi et istuc cura = Capt. 125. Cas. 3, 4, 23; 3, 5, 97 (65). Rud. 776. — abi: Merc. 749 (abei, ter). Poen. 607. Truc. 285 (A). *754 [Gruter., ubi (nisi) codd., ubi est? Camer., ni Both.] Men. 351 [ăbi, cf. Hermann El. doctr. metr. p. 394 sq.] *Most. 850 [cf. Lorenz]. Pers. 247. Cas. 2, 8, 64. Rud. 1327. Frg. inc. 48. Mgl. 1280 .. abite. Ter. Hec. 557, Ad. 699, 776 abi. Hec. 726 immo vero abi. Andr. 28 abite. Eun. 763 tu abi atque obsera ostium intus. Ad. 351 abi atque rem enarrato. Ad. 917 tu illas abi et traduce (de verborum traiectione cf. Spengel. et Dziatzko). Heaut. 804 abi, effer argentum. Eun. 538 abi, ... hunc deduce. 753 abi tu, cistellam .. effer. Phorm. 309 abi .. eum require. 445 abi, vise; 712 abi dic; 994 abi, tange. Ad. 703 abi, .. deos comprecare. CIL I n. 1007 (inscr. sepulcr.) HOSPES.......... DIXI-ABEI. Afran. 137 p. 182 R. abi tu. *Novius 88 p. 268 R. abite [abi cod. Festi, abite R., abi abi Scaliger; an agite in trochaico septenario?' R.], deturbate [deturbato de Lindem., deturba te de O. Mueller] saxo homonum quisquiliae quid est. Hor. carm. 3, 14, 24 si.. mora fiet, abito. formula abi, nuntia'..: Curt. R. 4, 15, 5. Liv. 1, 16, 7. 22, 3, 13; 49, 10. 37, 38, S ['stehendes Asyndeton' Weissenborn ad Liv. 1, 26, 10]; abi, re

nuntia 44, 26, 11.

...

Val. Max. 2, 6, 6 abi igitur et esto servus. Petron. 74 abite, ut alii veniant ad officium. Stat. Th. 6, 816 vincis, abi: pulchrumst vitam donare minori. Apul. met. 2, 10 abi ergo et te compara. Amm. Marc. 29, 3, 6 abi, comes, et muta ei caput.. B) synonymo vel opposito adiecto: Pers. 250 abi: et ego abiero'. 'ambula'. Pers. 316 aha, abi [R., AHA HABI A] atque cave sis a cornu. Quint. 1, 5, 36.. possit fieri soloecismus, ut si .. plures a se dimittens ita loquatur abi' aut 'discede'. Curc. 281 fugite omnes, abite et de via decedite [dec. R., sec. codd.]. Men. 1017 agite abite: fugite hinc in malam. crucem. Cas. 4, 2, 12 'quid hic speculare? .. abi' 'eo'. Hor. ep. 1, 7, 53 ‘abi, quaere et refer..... it, redit .. Pl. Truc. 366 mane, ne abi. Poen. 426, Stich. 265 propera atque abi. Cas. 2, 8, 55 abi atque obsona! propera! Quint. decl. 4, 5 recedite gratulantes, abite laudantes; 15, 8 abi, recede. Caes. b. g. 7, 50, 6 proinde [hinc add. dil] abite, dum est facultas, vosque recipite. Pl. Mgl. 864 abi. actutum redi. [loci corrupti: Bacch. 1175 ei intro atque abi codd. BCD2; ibi Pylad.; Stich. 427-9 'sic hoc placet'. 'ego abeo' 'abi te nil moror': solus A servavit.. PLACETROGA......MNIHIL.. supplevi ut potui' Goetz; Mgl. 438 a dice testu B, adice t. C, etc.; abi scelesta R., sed multo probabilius Spengel quem Lorenz sequitur dizos es tu' v. Krit. Anh.

..

Most.

b) vox est increpantium, abnuentium, incredulorum, execrantium, indignantium, et evanescente sensu proprio interiectionis fere vim habet; cf. Francogall. 'va', Germ. 'geh, geh' doch, geh' fort, pack dich, v. inprimis Lorenzii not. ad Most. 1080, Mgl. 291*): Brix ad. Trin. 830. Pl. Aul. 826 abi, ere, scio quam rem geras. Trin. 972 abi sis, nugator, nugari nugatori postulas. *Truc. 756 'mittin me intro?' 'mendax es, abi'. 866 abi, ama animum tuom' [abi ama Schoell: alibi iam (ià), codd. novi Spengel]. Mgl. 291 abi, non verisimile dicis. 324 abi, ludis me .. 1080. Mgl. 1111 'quid is (nauclerus), ecquis fortist?' hine ... Most. 569 'quid de argentost?' 'abi sis, belua'. 870 abi, stultu's. frgm. Seytha Lit. 1 mulier es, uxorcula! abi: te ego novi: scio axitiosam. Terent. Eun. 221 abi [Umpff. ex A], nil dicis. Phorm. 59 abi sis, insciens. Ad. 220 abi, inescare nescis homines. Ad. 620 abi abi, iam Aeschine! | satis diu dedisti verba. Apul. met. 2, 24 illa capite quassato 'abi' inquit, 'fatue, qui in domo funesta cenas.. Querol. p. 10, 20 P (1, 2)

'abi sis Capt.

9

quis verum dicit? istud (sc. falsum) commune est, abi! — cf. § 18

abi in malam rem' et abi cum

c) formula laudantium, ubi: nos gut, nun wohl, schon recht' dicimus; ortus hic usus videtur sive in foro apud iudices qui reos mittebant liberos, sive apud eros (vel ludimagistros) qui probos servos (vel discipulos) officio liberabant; cf. Lorenz ad Most. 1080, Dziatzko ad Ad. 564, Brix ad Trin. 830. Krueger ad Hor. ep. 2, 2, 205. Asin. 704 abi, laudo. Trin. 830 abi (Neptune), laudo: scis ordine tractare homines. Mgl. 761 remove (pernam), abi, aufer. Persa 490 abi, ne iura: satis credo. Ter. Ad. 564 laudo, Ctesipho, patrissas: abi, virum te iudico. [Donatus: quasi dicat non est, quod iam demorer: perfectus.'] Ad. 765.. laute munus administrasti tuom: abi. Hor. ep. 2, 2, 205 non es avarus: abi ['vade securus de hoc ipso' Porphyr.].

=

Participium: a) formae sing. part. praesentis. abiens: Pl. Asin. 593 salvere me iubes, quoi tu a. offers morbum. Epid. 90 fidicinam, quam a. mandavit mihi. Stich. 406 olim quos a. adfeci aegrimonia. Item Mgl. 179. Ter. Hec. 574. Eun. 735. Cato orig. 3, 1 (p. 15, 10 Jord. p. 72, 3 Peter) .. in arbore ensem viderunt, quem Orestes a. reliquisse dicitur. Liv. 3, 25, 8 ex legatis unus a. 31, 38, 9 cum abire inde et fallere a. hostem vellet. Gell. 13, 31, 13 19, 10, 14 exsurgit statim et a... inquit. abeuntis: Pl. Asin. 591 quia tui amans a. [amantis Seyffert] egeo. Ov. tr. 1, 3, 79 coniunx umeris a. inhaerens. Liv. 1, 27, 9 a. Albani [collect.]. Tac. ann. 6, 50 honori a. amici. Stat. Silv. 5, 2, 5 a. amici | vela sequar. abeunti: Cic. fin. 4, 80 scrupulum, inquam, a.; sed videbimus. Curt. R. 8, 6, 16 occurrit a. 10, 6, 24 qui a. viam dederant. Liv. 10, 19, 2 a. Volumnio. Sen. dial. 9, 14, 4 a. Phalaris dixit. Tac. Germ. 21 a. (hospiti). hist. 2, 22 tradidere sese a. ann. 1, 35 opposuerant a. arma. Quint. decl. exc. 9 a. filio facultatem totam commisit. abeuntem: Curt. R. 4, 16, 9 dixisse constat. Ov. ep. 12, 55 oculis a. prosequor udis. Val. Max. 2, 10, 8 quem a. ... populus prosecutus. 5, 1 ext. 2 a. quoque coepit retinere. Petron. 95 sequiturque a. 98 persequar a. praeconem. Sen. tr. Med. 551 suprema. . liceat a. loqui mandata. Tac. ann. 2, 34 impulit, ut ... a. tenerent. ann. 14, 4 prosequitur a. Quint. decl. 4, 5 quid moraris a.? decl. exc. 9 a. amicum non retinuit. abeunte: Curt. R. 10, 7, 13 et a. illo conticuerat. Val.

a.

*),,Trin. 606" error typographicus videtur esse pro,,Trin. 972".

Max. 5, 7 ext. 1 intrante Stratonice et rursus a.

Tac. ann. 14, 8 a. dehinc ancilla. ann. 15, 6 a. Vologese.. Tigranes quoque Armenia abscederet.

b) formae plur., plerumque de cedentibus militibus (hostibus). abeuntes (n.): Ter. Phorm. 71 a. ambo hic [hinc al.] senes me filiis relinquont quasi magistrum. Accius tr. 127 p. 152 R. [deae] Minervae donum armipotenti [hoc] ábeuntes Danaí [Bergk, Dan. ab. codd.] dicant. abeuntium: Curt. R. 5, 13, 13. Liv. 42, 57, 11. Frontin. 2, 13, 7 a. agmen. Curt. R. 10, 2, 27 ego cum Persis a. terga tutabor. Liv. 3, 43, 6 nec vestigia a. (hostium). 25, 33, 9 vestigiis a. insistebant. Tac. hist. 2, 49 vacavit a. adloquiis. Tac. ann. 1, 56 terga a. lacessere. abeuntibus: Verg. Aen. 1, 196 vina ... dederat a. heros. Liv. 31, 40, 8 instare ab tergo a. Tac. hist. 2, 48 dari naves a. iubet. 2, 49 a. exitium minitabantur. abeuntes (-is), acc.: Ter. Andr. 84 observabam servolos venientis aut a. Cic. Flacc. 87 venientis praetores expectant, praesentibus inserviunt, a. deserunt. Liv. 2, 38, 3 et 4 spectaculo a. fuisse... videre a. 23, 19, 17 ab equite in a. immisso. Suet. Caes. 4 non distulit quin persequeretur a. (άлonléovτas, sc. praedones). Tac. hist. 4, 19 ne terreret a. 4, 60 leves a. prosequerentur. Frontin. 2, 6, 6 in a. contraxit aciem. Apul. met. 3, 12 comiter a. magistratus appello.

c) participium futuri: Phaedr. append. 3, 6 abiturus et iam limen excedens ait. Ov. met. 15, 686 antiquas a. respicit oras. tr. 1, 3, 15 adloquor extremum maestos a. (in exilium) amicos. Plin. n. h. 10, 61 (ciconiae) abiturae congregantur in certa loca, v. § 7, a).

Gerundium: Lucret. 4, 1181 causas abeundi quaerat honestas 10 (amator). Petron. 136 abeundi formavi consilium. Plin. ep. 6, 20, 20 nobis ne tunc quidem .. abeundi consilium. Paneg. lat. 9, 22 (p. 210, 2 B.) inopinato consilio usus abeundi. Sulpic. Sev. D. 2, 3, 9 copiam praestaret abeundi. Cod. Theod. VI 4, 3 copiam sortiantur abeundi ex urbe. Frontin. 2, 1, 5 detinuit, ut ei neque confligendi neque abeundi daret facultatem. Apul. d. mund. 28 (p. 127, 8 Goldb.) una ab unico sinu abeundi facultas. Aldelm. p. 52 facultas abeundi. Greg. Tur. Dorm. 6 accepta indulgentia abeundi. Liv. 38, 38, 7 qui.. apud Romanos sunt, iis ius abeundi manendique esto. Greg. Tur. gl. mart. 100 pag. 555, 9. Cassiodor. cons. 26, 49 quodsi manendi abeundique scribere legem velis. Greg. Tur. Jul. 45 pag. 581, 26 abeundi habere liber