Vidit, et ut teneræ flammam rapuere medullæ ;

Hinc pudor, ex alia parte trahebat amor.
Victus amore pudor: sulcos arere videres;
Et sata cum minima parte redire sui.
Cum bene jactati pulsarant arva ligones,

Ruperat et duram vomer aduncus humum,
Seminaque in latos ierant æqualiter agros;

Irrita decepti vota colentis erant.

Diva, potens frugum, sylvis cessabat in altis:
Deciderant longæ spicea serta comæ.

Sola fuit Crete fœcundo fertilis anno :

Omnia, qua tulerat se Dea, messis erant.

30

35

manu haud dubia. Intuita erat, et, ut mollia viscera flammam conceperunt, (hinc
pudor, illinc amor rapiebat,) pudor superatus est amore. Cerneres sulcos arescere,
et segetes provenire cum minima parte sui. Cum ligones fortiter immissi agros
inverterant, et curvus vomer prosciderat duram terram, et semina æqualiter sparsa
fuerant per vasta arva; optata elusi agricolæ erant vana. Dea segetibus præsidens.
quiescebat in excelsis sylvis: corona spiceæ defluxerant prolixis capillis. Sola Creta
fuit ferax anno fertili. Omnia, qua Dea incesserat, erant messis. Ipse locus syl-

melioribus, testante Heinsio.-25 Iasion unus V.-27 Quatuor Mss. et ed.
prima teneras flammæ rap. medullas.-28 Al. ex illa: Sa. ast alia.-31 Al. pul-
sarunt: I. purgarunt.-33 Fr. Sa. Be. et 14. alii steterant æqual. Mor. 3. ierant
æqualia campos.—35 Al. silvis errabat.—36 Al. longe. Alter Mor. longa...coma.

NOTE

'Postremo,' inquit, non negabit.'
25 Viderat] Cereris amores narrare
occipit.

Iasium] Erat ille Jovis ex Electra
filius: qui amore Cereris amens, ei-
que vim inferre volens, fulmine ictus
occubuit; ut scribit Apollodorus.
Cretea] Ad distinctionem Idæ,
Phrygiæ montis.
Diva] Ceres, scil.
Ida] Monte Cretao.

26 Figentem] Jaculo percutientem,
transverberantem.

Certa] Quæ certo feras attingeret.
27 Flammum] Amorem.

29 Arere] Amore scilicet Ceres
frugum Dea, aut ipsa Terra tabes-
cens, pleraque omnia arida et sicca
necessario fecit.

30 Cum minima] Vix tantum de-
metebatur frumenti, quantum satum
fuerat.

31 Cum bene] Licet optime terram
coluissent.

33 Equaliter] Huc illuc, nempe,
spargi debet semen æqualiter, non
uno loco profundi.

34 Irrita] Quia frugum Dea Ceres
amore capta, vota audire non cura-
bat; quod etiam insequentibus cau-
satur Poëta.

35 Potens frugum] Ceres scil.
Sylvis] Ubi venari solebat Jasius,
quem illa amabat.

36 Deciderant] Ex Amoris impati-
entia, scil. Corona vero spicea ornari
Cererem frugum Deam notum est.
38 Omnia, qua] Quocumque ibat

Ipse locus nemorum canebat frugibus Ide,
Et ferus in sylva farra metebat aper.
Optavit Minos similes sibi legifer annos :
Optavit Cereris longus ut esset amor.
Quod tibi secubitus tristes, Dea flava, fuissent;
Hoc cogor sacris nunc ego ferre tuis.

Cur ego sim tristis, cum sit tibi nata reperta;
Regnaque, quam Juno, sorte minora regat?
Festa dies, Vencremque vocat, cantusque merumque.
Hæc decet ad dominos munera ferre Deos.

40

45

varum, Ida albicabat aristis, et trux aper carpebat frumenta in sylva. Minos legislator expetivit sibi annos pares: expetivit ut amor Cereris diu duraret. Quod secubitus tibi fuissent injucundi; hoc ego nunc cogor pati tuis sacris. Quamobrem ego sim mæstus, cum sit tibi filia inventa; et regna possideat sorte Junoni proxima! Dies feriata, arcessit Venerem, et cantus, et vinum. Decet præbere hæc dona Deis dominis.

-38 Pal. Optima, qua...erat,-39 Ha. Ille locus. Vulgo Ida.-42 Heins. Cereri. -43 Quod unus Pal. vulgo Qui: al. Quid.—44 Hoc idem Pal. vulgo Hos.45 Vulg. sum tristis.-46 Al. quæ Juno. P. et sex al. sorte minore.-47 Al. Cereremque colat.-48 Mor. 1. Hæc docet.

ELEGIA XI.

Ad amicam, a cujus amore discedere non potest.

MULTA diuque tuli: vitiis patientia victa est.
Cede fatigato pectore, turpis Amor.

Scilicet asserui jam me, rupique catenas :

Et quæ depuduit ferre, tulisse pudet.

Vicimus; et domitum pedibus calcamus Amorem :

5

Venerunt capiti cornua sera meo.

Perfer, et obdura; dolor hic tibi proderit olim :
Sæpe tulit lassis succus amarus opem.

Ergo ego sustinui, foribus tam sæpe repulsus,
Ingenuum dura ponere corpus humo.

10

Multa passus sum et diu; patientia superata est vitiis. Discedito pectore defesso, indecore amor. Nempe jam me vindicavi, et effugi vincula: et pudet gestasse, quæ non puduit gestare. Superavimus; et premimus pedibus subditum Cupidinem. Tarda cornua orta sunt meo capiti. Usque patere, et te confirma; hæc ægritudo te aliquando juverit. Sape succus ingratus remedium præbuit jacentibus. Ergo ego toties rejectus a janua, potui demittere corpus liberum in terra dura.

1 Multi codd. diu tulimus.-2 V. tristis Am. unus Med. dulcis.-3 Rupique Scr. vulgo fugique.-4 Depuduit Exc. I. vulgo non puduit.—5 N. et al. Vincimus. Alter Med. et dominum.--8 Sa. et tres al. tulit lapsis.-11 Jun. nescio quem

NOTE

1 Tuli] Passus sum ex Amore, aut amicæ nequitia.

Vitiis]'In amore hæc omnia insunt vitia, injuriæ, Suspiciones, inimicitiæ, induciæ, Bellum, pax rursum,' inquit servus ille Terentianus Par

meno.

3 Asserui] A servitute liberavi; in libertatem me vindicavi.

Catenas] Quibus me Amor et amica irretiverant, scil.

4 Depuduit] Non puduit; quod omnes prope exhibent codices.

6 Cornua] Pro animi virtute. Sero

cœpi indignari, et rebellare, ant adversus Amorem recalcitrare. Sic dixit alibi, Pauper cornua sumit.' Nec multo aliter Horatius alicubi.

7 Perfer] Usque patere.

Dolor] In patiendo et Amori resistendo scil. Quam vero prope jam victus est qui dolet, nisi sedulo et omni tempore sibi cavet!

8 Lassis] Morbo jacentibus.

9 Ergo ego] Optime, ut amorem suum radicitus revellat, ejus incommoda recordatur et miserias: quanquam brevi ea omnia contemnet ne

Ergo ego nescio cui, quem tu complexa tenebas,
Excubui clausam, servus ut, ante domum.
Vidi ego, cum foribus lassus prodiret amator,
Invalidum referens emeritumque latus.

Hoc tamen est levius, quam quod sum visus ab illo:
Eveniat nostris hostibus ille pudor.

15

Quando ego non fixus lateri spatiantis adhæsi,
Ipse tuus custos, ipse vir, ipse comes?
Scilicet et populo per me cantata placebas:
Causa fuit multis noster amoris amor.
Turpia quid referam vanæ mendacia linguæ,
Et perjuratos in mea damna Deos?
Quid juvenum tacitos inter convivia nutus;
Verbaque compositis dissimulata notis?

20

Ergo ego nescio cui, quem tu amplexa fovebas, vigilavi, tanquam servus, ante domum obseratam. Aspexi, cum amator defessus domo exiret, reportans latus infirmum et emeritum. Hoc tamen minus est, quam quod sum aspectus ab illo. Ille pudor contingat nostris hostibus. Quando ego non astiti nexus lateri prodeambulantis, ipse tuus custos, ipse maritus, ipse comes? Nempe etiam grata eras populo me stipata. Noster amor fuit multis causa amoris. Quamobrem commemorem indecora mendacia falsæ linguæ, et Deos perjurio violatos in mea dispendia? Quamobrem referam secretos nutus adolescentum inter epulas, et verba tecta signis arte

dum tu compl. Pal. 1. nescio quem tu nunc.-12 Exc. Scal. P. et I. ante forem. -13 Meliores ego non agnoscunt. Unus Mor, et alius prodiret apertis.÷17 P. cum al. patienter adhæsi.—19 Alii Scilicet ut, vel et,...placebat. Fr. et Pal, can,

quitiæ suæ mancipium.

NOTÆ

10 Ponere] Ad amicæ fores, scil. 11 Nescio cui] Id est, Inhonestissimo forte homini.

12 Excubui] Tota nocte vigil, quasi custos, ante ostium permansi.

13 Vidi ego] Qua re nihil quicquam durius. Retinui ego, quia etiam ad majorem emphasim facit.

14 Emeritum] Quinam dicantur milites emeriti, ii, scilicet, qui tempus militiæ dicatum absolverunt, notum est; unde quid sit latus emeritum facile est conjicere.

15 Visus] Humi stratus, scil. et ejus causa foribus repulsus.

17 Quando non] Puellæ collata beneficia exprobrat, primumque quod semper in ea colenda assiduus fuerit, 21 Lingua] Tuæ, scil.

23 Nutus] Quibus te me solum amare indicabas.

24 Verba] Prolixe antea, quomodo signis variis, animi sui cogitata inter sese amantes patefacerent, aliis dissimularent, a Poëta nostro didicimus.

Dicta erat ægra mihi; præceps amensque cucurri:
Veni; et rivali non erat ægra meo.
His, et quæ taceo, duravi sæpe ferendis:
Quære alium pro me, qui queat ista pati.
Jam mea votiva puppis redimita corona,
Lenta tumescentes æquoris audit aquas.
Desine blanditias, et verba potentia quondam,
Perdere: non ego sum stultus, ut ante fui.
Luctantur, pectusque leve in contraria tendunt,

Hac amor, hac odium; sed, puto, vincit amor. [Odero, si potero; si non, invitus amabo:

Nec juga taurus amat; quæ tamen odit, habet.]

25

30

35

confictis? Dicta erat mihi ægrota: celer et exanimis accurri. Accessi; et non erat ægrota meo rivali. Ego potui sæpe hæc, et quæ prætermitto, tolerare. Quare alium, qui possit ista ferre pro me. Jam mea navis cincta sertis votivis, læta audit fluctus maris turgescentes. Omitte profundere blanditias, et verba olim valentia : ego non sum demens, ut fui prius. Pugnant, et hinc amor, hinc odium incertum animum in diversa trahunt: sed, credo, amor superat. Odero, si queam: si non, coactus amabo. Neque taurus juga diligit: habet tamen, quæ odit. Odi impro.

tata: vulgo comitata.-26 Veni; et rivali scripti plerique cum pr. Ed. In Mss. abest copula et.-28 Queat Med. et ed. prima: vulgo velit.—30 Lenta Arund. vulgo læta.—32 Scr. ego nunc.-33 Be. pectusque meum. Alii in con

NOTÆ

25 Dicta erat] Optime tertia persona, ad declarandum magis dolorem suum, utitur.

26 Veni] Placuit clar. Heinsio copulam ex plurimis scriptis reponere Veni; et rivali.

27 His] Quæ passus sum, ante commemoratis.

Duravi] Istud iracunde pronuntiandum, indignante Poëta, quod indigna tam multa pati potuerit.

29 Votiva] Plurima vovere solebant tempestate deprehensi præsertim, quæ Diis, ubi periculum effugissent, grato animo persolverent: quo alludens Poëta, se jam in porta dicit navigare, nec amplius amoris tempestates reformidare, parata, qua Diis gratum animum testetur, corona. Eo modo scripsit Horat. Od. 1. 5. ad Pyr.

rham, cujus amore non amplius teneretur, me tabula sacer Votiva paries indicat uvida Suspendisse potenti Vestimenta maris Deo.'

30 Lenta] Vulgo læta: quæ, in tuto posita, tempestatis vim et fragorem contemnat. Per puppim vero, navem; per navem, Poëtam navi vectum; per vectum esse, amare; per lætum esse, amoribus finem imposuisse, tropice et allegorice, intelligas.

Tumescentes] Per hanc allegoriam, aut metaphoræ continuationem, ex tumescentibus aquis puellæ levitatem, repulsas, aliaque ejus generis, quæ amatorem percellant, cognosce.

32 Sum] Scriverianus rectius habet nunc.

33 Luctantur] Jam deferbuit Poëtæ ira, rursumque ad ingenium, Amo