Illa cantat: nos tacemus. Quando ver venit meum? 90 CRAS AMET, QUI NUNQUAM AMAVIT; QUIQUE AMAVIT, CRAS AMET. queri sororis, vel Et neges queri sorori Riv. negat Long. Post hunc versum intercalarem posuit Riv. 89 Illa cantat, nos tacemus Pith. Illa cantat: nos tacemus Salm. Illa cantat, nec tacemus; Meque Phœbus respicit Sanad.→ 90 Quando faciam ut celidon, ut taceret desinam in cod. Pith. unde ille, Quando fiet muta chelidon; in cod. Salm. Quando fiam ut celidon; ex quo fecit, Quando "ego fiam ut chelidon; hinc Long. Quando ego faciam ut Chelidon; Weitz. Quando fiet muta chelidon, et tacere desinam? Riv. Quando faciam par, aëdon, ut ; vel, Quando fiet muta aëdon ; vel, Quando fies muta, Aëdon: ut tacente te canam? vel denique, Quando facio mutum, Aëdon: ut tacente te canam? Sanad. Quando feci quod Chelidon. Ni tacere desinam, Perderem Musam tacendo, Quando ver venit novum.-91 Riv. malit, nec me Apollo respicit.-92 Erasmus hunc versum citat ita, Sic Amyclas dum tacebant, probante Riv. qui ultimum versum sic legi jussit, Caste amet, qui nondum amavit; quique amavit, caste amet. CUM hæ paginæ vacuæ occurrerent, visus sum mihi non ingratum Lectori facturus, si hic apponerem Raphaëlis Eglini Iconii Tigurini VINDICIAS CIRIS CATULLIANÆ adversus JOSEPHUM SCALIGERUM, qui Cirin hanc edidit in Appendice P. Virgilii Maronis, Virgilioque ascribit. Rationes Scaligeri, quoniam in omnium manibus versantur ejus Notæ, hic addere supersedebo. Pergam itaque ad Eglinum, qui non ita obvius: cujus sunt hæc verba : Miraberis, sat scio, Nobilissime et Consultissime Goldaste, perpaucorum carminum delectu me Poëtam venustissimum delumbasse. Verum en tibi vicissim accessionem ad eundem haud exiguam, quam tui facio judicii: Cirim Virgilio attributam (at quo vindice? Josepho Scaligero, Primorum Principe,) assero Catullo. Neque adduci possum, ut non idem voluisse, valuisse, credam Scaligerum. Sed si id faceret, parentis de eodem judicium elevaret. Itaque maluit Virgilio, cui parens aras statuit. Verum non ideo de ponte dejiciendus Catullus, præsertim civis civi, in cujus imitatione vel ipse Maro palmarium quæsivit, reperit. Age igitur, age ad calculos sedeamus; summam rationem ejus subducamus. Hujus politissimi Poëmatis auctorem esse Virgilium, vel una,' inquit, ratio vicerit, versus hic crebro repetiti, qui passim in Æneide et in Georgicis atque Bucolicis leguntur.' At enim et in Virgilianis leguntur ex ipso Catullo identidem depromti, quorum partim meminit Macrobius. Illud certe e 'Coma Berenices' planissime expressum Æn. VI. 'Invitus, Regina, tuo de littore cessi.' Pro quo Catullus multo ante, 'Invitus, Regina, tuo de vertice cessi.' Jam si ratio valet, contra Scaligerum valet, verba, versus, lemmata subinde in Ciri agnoscentem eadem, quæ in Argonauticis Catullianis, sive Nuptiis Pelei atque Ariadna leguntur. Quidni igitur ad Catullum Cirim referas? Sed addit Scaliger: 'Quod si propterea Virgilii non est, ut dicebat amicus noster, qui putabat Virgilium pleraque ex hoc Poëmate desumsisse, et suis operibus inseruisse; at fidem,' inquit, 'fecerit unus versiculus: Ut vidi, ut perii, ut me malus abstulit error! Negari enim non potest,' inquit, quin eum ex Theocrito verterit Maro, qui omnium Romanorum primus Theocritum Latine expressit. Consequens ergo, ut illius versiculi auctor secundum alios quoque versus vindicias postulet.' Hactenus Scaliger: sed consequenti nullo. Verterit enim primus Romanorum Maro Theocritum integrum, aut maxima ex parte; ideone consequitur, unum atque alterum, adeoquè hunc ipsum versiculum, quem Ciris præfert, primum vertisse? Aut nemone ante Virgilium prorsus Theocritum ulla ex parte adiit? Non sinit Catullus. Quippe ex Syracusanarum Dialogo Venerem Golgicolam cum Theocrito vocat. Id quod Bembus hand scio an observans Græca sic expressit: Quæ Golgum Regina colis Venus Idaliumque.' Pro quo Catullus, ‘Quæ sanctum Idalium, quæque Golgon.' Quid vero, quod Plin. Nat. Hist. lib. XXVIII. scribens, 'Hinc,' inquit, "Theocriti apud Græcos, Catulli apud nos, proximeque Virgilii incantamentorum amatoria imitatio?' An cul dubium, si Plinio credimus, Catullum, qui et Græcos studiosissime coluit, et nomen docti haud scio aliundene aptus, Theocritum non solum ante Virgilium, et quidem in similis argumenti imitatione, adiisse, sed Maroni ad Theocritum in pharmaceutriis exprimendum viam præivisse, facem prætulisse? Hinc illa versuum crebra in Æneide, in Georgicis, in Bucolicis, adeoque hujus ipsius versiculi, 'Ut vidi, ut perii, ut me malus abstulit error,' repetitio, nempe ex Ciri Catulliana desumtorum. Quæ enim alia ante Maronem incantamentorum amatoria imitatio Catulli, nisi hæc in Ciri? Proinde hujus et reliquorum versuum germanus auctor Catullus secundum Cirim vindicias postulat. Vis vi Maroni ereptam? Scyllam Nisi jam in Sileno agnovit Virgilius. Quomodo igitur in Ciri demum confictæ post Bucolica novus auctor, ut illa jactatur, potest haberi? Prætereo cetera, ne in speciem quidem probabilia, nempe Ma. ronem in Ciri Musas conquiescere voluisse, ut Philosophiæ primum initiaretur scilicet, qui tamen Æneida emendaturus secessit ; languorem vero nactus, eam absolvere non potuit. Apage hos languores, ac vide sis Catullum, qui ab omni cura post fratris obitum se vindicare volens, in hortu lis Philosophiæ conquiescere, et reliquum vitæ, deposito in Ciri Poëseos studio, cui dia multumque vacarit, exigendum statuit; quippe secutus magni docta dicta Scironis. Quod Epigrammatum purum putum Catulli est, ut et alia e Catalectis et Appendice Virgiliana. Ut ne sim longior, conferantur inter se Ciris et Pelei Nuptiæ; ovum ovo non tam simile, atque hæc duo inter se Poëmata: nec diffitente Scaligero. Consequens igitur, ut ambo sint Catulli, quandoquidem neutrum Virgilii. Tanto igitur in illustriori sita loco Poëtæ Veronensis laus, quanto cultius esse testatur Scaliger Poëmatium, prorsus ut Latinorum nulli neque nitore neque ele gantia cedat. Valeat igitur, valeat hine judicium Scaligerorum patris, infra Martialem Catullum perverse dejicientis. Quantumlibet enim salsus, tersus, argutus Martialis, tamen infra Catullum ipsomet jactante Hispano: Nec multos mihi præferas Poëtas, uno sed tibi sim minor Catullo.' Quid igitur statuendum? Quod tota olim Latinitas, cujus testes versiculi: Tantum parva suo debet Verona Catullo, Quantum magna suo Mantua Virgilio.' Hæc ad te, Nobilissime simul et Doctissime Goldaste, ut Veronensem nobis Poëtam a Principibus Veronensibus durins habitum meo postulatu secundum libertatem vindices. Vale, et quoniam amas, fave. Ex patria urbe, Helvetiæ, luce v. Id. Julii M. 15c. III. |