Et longe ante omnes mihi quæ me carior ipso est,
Lux mea; qua viva vivere dulce mihi est.

160

mea amica, mea vita, quæ mihi memetipso carior est, et qua sola salva et incolumi vita mihi suavis est.

6

uno Voss. et Mediol. totus versus abest.-159 Sed longe Lat. Lat. pro ipso offerunt Dat. et Ricc. ipse; tres Saib. Medic. Vall. Corv. et edd. ante Aldum ipsa.-160 Est in Dat. et Ricc. deest. Nobis olim totus locus, mirum in modum impeditus, hoc modo expediri fortasse et constitui posse videbatur, si pro et tu in vs. 155. ut tu, et vs. 157. Det qui pro Et qui legeretur; ultimum autem distichon antecedenti præponeretur sic, Sitis felices ut tu, &c. Et domus ipsa, &c. Et longe, &c. Lux mea, &c. Det, qui principio, &c. Sunt primo, &c. Sed nunc vix dubito, quin totum distichon vs. 157. 158. a sciolo quodam appictum sit.' Doer.

CARMEN LXIX.

AD RUFUM.

NOLI admirari, quare tibi fœmina nulla,
Rufe, velit tenerum supposuisse femur:
Non ullam raræ labefactes munere vestis,
Aut pelluciduli deliciis lapidis.

Ne demireris, o Rufe, aut cur nullam puellam corrumpas dono pretiosa vestis, aut illecebris gemmæ pellucentis. Tibi nocet malus quidam vulgi

3 In Scal. et nonnullis Stat. codd. Nos illa rara; in aliis Stat. Nos illa are; in Ald. Mur. Stat. Græv. ed. anon. aliis, Non, si illam raræ; in Scal. 1. Non illam rara, quod reposuit Voss. Lect. nostra, quam ex Gryph. 2. revocavit Doer. est ex conj. Avantii. labefactas in Brix. improbante Doer.

NOTE

1 Noli admirari, Rufe] Hoc Epigrammate exagitat Catullus quendam Rufum divitem, et male olentem, qui licet munera donaret mulieribus, ab illis tamen non amabatur: cujus rei causam asserit fuisse teterrimum alarum odorem, quem Græci тpdyov, Latini caprum aut hircum vocant; cujus odoris fœditate præter ceteros insignis erat ille Rufus; unde ipsum

hortatur Poëta, ut e duobus alterum faciat, vel quod tetrum illum caprun occidat, malumque hoc pacto suffocet odorem, vel admirari desinat cur non

ametur.

2 Tenerum femur] Ut cum ipsa coëas, scilicet.

4 Deliciis lapidis] Gemmæ namque ad ornatum, ostentationem, et delicias tantum expetuntur.

Lædit te quædam mala fabula, qua tibi fertur

Valle sub alarum trux habitare caper.

Hunc metuunt omnes: neque mirum ; nam mala valde est
Bestia, nec quicum bella puella cubet.

Quare aut crudelem nasorum interfice pestem:
Aut admirari desine, cur fugiunt.

sermo, quo dicitur naribus crudelis hircus tibi stabulari subter axillarum tuarum Hircum istum timent omnes, nec hoc est mirandum. Pessima enim est bellua, neque ea est cum qua formosa puella dormire velit. Quamobrem vel occide sævam illam narium pestem, vel cessa demirari quare te omnes refugiunt.

4 In Stat. libb. proluciduli.—10 Aut te admirári desine cur fugiant conj. Heins.

NOTE

CARMEN LXX.

DE INCONSTANTIA FEMINEI AMORIS.

NULLI se dicit mulier mea nubere malle,

Quam mihi; non si se Jupiter ipse petat.

Uxor mea affirmat se nemini potius quam mihi nubere velle; neque etiamsi

NOTE

Dicit: sed mulier cupido quod dicit amanti,

In vento, et rapida scribere oportet aqua.

Jupiter eam expetat. Hoc asserit; at quod fœmina dicit ardenti amatori scribendum est in vento et rapidis aquis.

4 Pro In vento legendum censet Burm. H. ad Anthol. Tom. I. p. 541. In vino, quam quidem lect. jam a Gifanio in Ind. Lucr. p. 450. propositam confirmare studet loco ex Xenarchi Пevráλ ap. Athen. x. p. 441. “Opкov d' éyì γυναικὸς εἰς οἶνον γράφω sed In vento rem significantius exprimere videtur.

Si quoi, Virro, bono sacer alarum obstitit hircus,
Aut si quem merito tarda podagra secat:

O Virro, si alicui unquam homini execrabilis axillarum caper nocuit, vel si

se

1 In Scal. cod. Si qua, Viro, bono sacrorum obstitit; et sic in Rheg. Voss. 11. et aliis codd. ap. Ed. Cant. in Mediol. Si qua viro obstitit hircus; unde Voss. primum conj. Si quoi virosus; deinde in nostra lect. acquiescit; quam primus edidit Parth. in Brix. quamque receperunt Vulp. Ed. anon. Bip. alii: Si quoi jure bono in Ald. Junt. Colin. Stat. Græv. monente Avant. et hanc lect. servant nonnulli codd. teste Stat. Si cui, virro, homini sacer alarum in Gryph. et Mur. Si quoi, Virro, bono ritu, sacer obstitit Marcil. Si quoi, Virro, domos sacer alarum obsidet tentabat Mel. caper alarum

NOTÆ

1 Si quoi, Virro] Virronem amicum consolatur, quod rivalis ejus, quem Rufum, de quo mox dictum est, fuisse verisimile est, si ad ejus amicam vadat, simul cum ipsa meritas det pœnas; cum hæc ejus tetro hirci fœtore affligatur, ille vera podagra eneceDelph. et Var. Clas.

tur. Sacer hic sumitur, pro' execrabili,' ut apud Virg.' Auri sacra fames.'

2 Tarda podagra] Quia nimirum homines reddit tardos, inertes, et ad opus imparatos.

Catul.

S

Æmulus iste tuus, qui vestrum exercet amorem,
Mirifice est a te nactus utrumque malum.
Nam quoties futuit, toties ulciscitur ambos:
Illam affligit odore, ipse perit podagra.

5

aliquem iners dolor pedum jure torquet; tuus ille rivalis, qui vestras delicias interturbat, mirum in modum per te est utrumque assecutus incommodum.

obstitit Heins.-4 In Maff. 1. Mirifice est a te, probante Stat. quod etiam servant Marcil. membr. Venett. Brix. Vicent. Rheg. Ald. Junt. Scal. Græv. Cant. Bip. aliæ. Mirifice est actu in Gryph. et Stat. Mirifico est astu, eipwvik@s dedit Mur. Mirifice est tactu conj. Turn. Mirifice est, ac tu, nactus edidit Voss. cui adhærent Vulp..et Ed, anon. Mirifica est arti vult Marcil.

NOTE

6 Perit podagra] Quia ex coitu do. lor augetur. Est autem podagra dolor et contractio pedum, et in hac dictione syllaba media indifferens

est. Ovid. 'Tollere nodosam nescit medicina podagram.' Martial. vero, 'Litigat, et podagra Diodorus, Flacce, laborat.'

CARMEN LXXII.

AD LESBIAM.

DICEBAS quondam, solum te nosse Catullum,
Lesbia; nec præ me velle tenere Jovem.

Olim asseverabas, o Lesbia, te Catullum tuum unum cognoscere, et nolle te

NOTE

1 Dicebas quondam] Mirum hoc Epigrammate affectum expressit Catullus. Zelotypia enim ductus, quod Lesbia fidem datam non servarat alium amando, dicit se quidem illam magis diligere, sed tamen illi minus bene velle. Unde quid intersit inter 'amare' et 'bene velle' patefacto, cetera perspicua erunt.

'Amare'

igitur latius patet quam 'bene velle.' Neque enim si quis amet, continuo illud sequitur, ut etiam bene velit; cum tamen bene velle non queat, nisi

qui amet. Ita sæpe tum belluas, tum res inanimas, ut cibum et potum, signa, statuas, tabulasque egregii operis amare dicimur; quibus tamen nemo sanus nos bene velle dixerit. Asserit igitur Poëta se quondam non tantum amavisse Lesbiam, ut vulgus amicam solet, voluptatis nimirum suæ causa; verum etiam ut patres liberos generosve amant, qui non delectatione aliqua aut utilitate suâ eos diligunt, sed totam suam illam benevolentiam in ipsorum commoda et op

Dilexi tum te, non tantum ut vulgus amicam,
Sed pater ut gnatos diligit et generos.

Nunc te cognovi. Quare, etsi impensius uror,
Multo mi tamen es vilior et levior.

Qui potis est? inquis. Quod amantem injuria talis
Cogit amare magis, sed bene velle minus.

5

Jovem ipsum mihi præferre. Amavi te tunc temporis, non modo quantum unusquisque diligit amicam; verum etiam quantum parens amat filios ac generos. Jam vero te tuasque fraudes novi: unde quanquam vehementius ardeo tui amore; nihilominus longe mihi despectior es et indignior. Quomodo hoc potest fieri? ais. Quia ejusmodi injuria compellit amatorem plus diligere, at minus bene velle.

6 In Stat. codd. Multa ita me nec vilior; vel, Multo ita nec me vilior; in Venet. an. 1493. Multo ita tu nunc me; antique autem me pro mihi positum esse observat Parth. Multo ita ne mi tu vilior in Ald. 1. Multo ita me nec tu vilior in Ald. 2. Stat. et aliis. Lectio nostra in Scal. Græv. Voss. Vulp. ed. anon. et Bip. jam recepta, Guarino P. debetur.-7 In Maff. 1. Qui potis est, ut legi jussit Avant. in aliis Stat. Qui potis es; unde ille conj. Qui pote sic, inquis, vel Qui potis hoc; in nonnullis vett. Quis potis est: pro Quod Stat. codd. habebant Quam; ille conj. Quæ ; vel quia, sic, Qui potis hoc, inquis, quia amantem.-8 Cogat in Gryph. Mur. Voss. et aliis; sed nostram lect. servant omnes Stat. codd. cum edd. Ald. Stat. Scal. Græv. Vulp. anon. et Bip. In Gryph. 2. cum hoc Carmine conjungitur Carm. LXXXV. Odi et amo, &c. Stat. putat, aut simul cum his, aut statim post hos, legendos esse versus Carm. LXXV. 5. Nunc est mens, &c. usque ad finem; et deinde illos, Odi et amo, &c. In edd. Venett. hoc cum sequenti Carmine conjunctum exhibitum est.

NOTE

portunitatem referunt; tum nempe, cum ipsius blanditiis inductus in fraudem, se quoque vicissim ab ea amari crederet. At ex quo eam levem fallacemque cognoverit, dicit se quidem nihilominus eam amare, aliquanto etiam magis; sed tamen deposu isse ex animo veterem illam benevolentiam intimam, qua eam complecti

consueverat.

2 Velle tenere Jovem] Idem fere supra Carm. LXX. Non si se Jupiter ipse petat.'

5 Etsi impensius uror] Quamvis majori amore tui accendar, habeo te tamen viliorem et leviorem quam prius, postquam cognovi tuas falla

cias et perfidiam.

7 Quod amantem injuria] Responsio Catulli est, quia talis injuria, qualem mihi fecisti alium amando, cogit amantem magis amare, sed minus bene velle. 'Amare' et bene velle' ideo differre dicunt Philosophi, quia amor perturbatio est; velle autem est voluntatis et rectæ rationis: unde Cic. Tusc. Quæst. IV. 'Voluntas est qua qui desiderat cum recta ratione desiderat.' Et ideo amator, qui sibi alium videt præferri, majore amoris perturbatione afficitur, et acrius incenditur ; non vult tamen amicæ bene velle; immo ulcisci desiderat.