Non est sana puella; nec rogare Qualis sit solet hæc imaginosum. Nam puella ista non est sui compos; nec quærite quo malo laboret ; nam ipsa consuevit imaginosum morbum pati. Tota millia.-7.8 Statii codd. exhibent, nec rogare Qualis sit solet, et imaginosum; vel, nec rogare Qualis sit solet, nec imaginosum; in aliis codd. et edd. vett. nec rogate Qualis sit, solet hæc imaginosum. Mur. qui legit, nec rogare Qualis sit solet hæc imaginosum, interpr. 'speculum de forma sua consulere non solet.' Scal. legit et interpungit, nec rogate Qualis sit. Solet hæc imaginosum, et supplet ad vocem imaginosum morbum ægrotare,' h. e. коpußavтiâ, opevitiậ Salmas. ad Solin. p. 1087. legit, dolet hæc imaginosum, quod explicat, μalverai, φρενιτιᾷ Voss. ut novam inferret obscenitatem, excuipsit ἐκμαγείου ὔξειν· “ hac imago nasum inepte Turnebus,' inquit Doer. at Turnebus ap. Scal. non sic legit, sed sequitur Muretum, et eodem modo interpretatur: Corrad. dedit, en imago nasum! cui adhæret Gott. Doer. proposuit, nec rogare Qualis sit, solet; en imaginosam! h. e. nec in se descendere et quærere solet, quam vilis et deformis sit; en quantum ejus phantasia valet in fingenda sibi de se formaque sua imagine; vel, in eandem sententiam, nec rogare, Qualis sit, solet hæc imaginosa. Equidem lubenter fateor, me nondum a sensu meo impetrare potuisse, ut in ulla a VV. DD. ad h. 1. allata vel explicatione vel emendatione acquiescerem. Immo totum locum vel plane mutilum, vel alia certe medela sanandum puto.' Doer. In edd. vett. Venet. an. 1500. Gryph. et aliis cum sequenti Carmine hoc conjungitur, a quo quidem illud disjungendum esse monuit Victor. NOTE 8 Solet hæc imaginosum] Antiqui verbo, solet, infinitivum sæpius non adjungebant. Plaut. ‘Quæ cum viris suis prædicant nos solere.' Catullus infra Carm. CXIII. 6 O Consule Pompeio primum duo, Cinna, solebant Mochi.' Solere autem imaginosum, est imaginoso morbo conflictari. Morbus vero imaginosus est, vel cum phantasmata et imaginationes animo occurrunt, vel cum tinnitibus aures personantur. Qui autem hoc morbo laborant, insomniis vexantur, et sæpe patentibus oculis dormiunt. His porro morbis affecti dicebantur olim 'Corybantiare,' quod vetustas superstitiosa imagines illas a Corybantibus immitti crederet. Sed forsan dicit Poëta imaginosum morbum pati puellam, quod nempe ita esset insana mente, ut se formosam crederet, cum esset omnino deformis et turpis. CARMEN XLII. IN QUANDAM. ADESTE, hendecasyllabi, quot estis Persequamur eam, et reflagitemus. 5 O versus hendecasyllabi, adeste huc omnes undequaque, quotquot estis, omnes quotquot estis, quantumvis multi. Ridiculum me habet fœda adultera, aitque se minime esse reddituram mihi vestras tabellas; si ferre valetis eam insectemur, et pugillares reposcamus. An vos rogatis quænam illa sit? illa ipsa est, quam conspicitis turpiter incedere, histrionum more, et moleste cachinnantem rictu canis Gal 4 In edd. vett. nostra, ortum ex antiq. lect. vostra: in Stat. codd. vestra. Catullum scripsisse redditura putavit Scal.-5 Mel. conj. sic pati potestis? alii legunt et distinguunt, Pugillaria: si pati potestis, Persequamur, &c.— 8 Vicent. Brix. Venett. et aliæ vett. exhibent, Turpe i. myrmice, quod defendere tentabat Dous. P. afferens ex Plauto formicinum gradum :' in Stat. codd. mirtinæ sive murmire; in Maff. 1. mirmice; unde Stat. leviter mutans legebat, illa q. v. Turpe, sive Turpem, incedere, mimice ac, &c. probante Scal. Corrad. dedit murice. Erhard. ad Petron. c. 126. conj. ritmice, quod sibi NOTE 1 Hendecasyllabi] Carminis genus est ita dictum ab undecim, e quibus constat, syllabis, alio nomine Phalacium seu Phaleucium ab ejus inventore Phaleuco nuncupatum. Hoc maxime Catullus excellit Carmine: unde ejus opem in sui ultionem implorat, ut pugillares a meretrice quadam sibi surreptos extorqueat. Primum quidem eam conviciis aggreditur, quæ cum nihil prosint, tandem etiam blanditiis eam demulcere tentat. 3 Jocum me putat] Sic Propert. lib. II. Eleg. 24. 15. verum Fallaci dominæ jam pudet esse jocum.' 5 Pugillaria] 'Pugillares' et 'pugillaria,' dixerunt Antiqui. Tabellæ erant ligneæ, vel cereæ, vel etiam eboreæ, aut ex alia materie, in quibus stylo scribebatur. Dixit autem Catullus, vestra pugillaria, alloquendo suos versus hendecasyllabos, quia nimirum his scribendis erant dicata. 8 Mimice] Id est, turpiter incedendo gesticulantem. Alii legunt myrmice, ut sit ita lento gradu, formicarum more, incedere, ut vix pedi pes præferatur. Plaut. in Menoch. 9 Catuli ore Gallicani] Celebrantur apud Veteres e Gallia venatici canes. Ovid. Met. 1. Ut canis in vacuo le 10 Circumsistite eam, et reflagitate: Quod si non aliud pote est, ruborem 15 Ferreo canis exprimamus ore. 20 lici. Circumvenite illam, et codicillos reposcite. O turpis adultera, restitue mihi pugillares, restitue mihi, turpis adultera, meos pugillares. Non eos æstimas unius assis? O cænum, o prostibulum, aut si quid aliud potest esse fœtidius et turpius. Non tamen æstimandum est hoc sufficere; quod si quid aliud fieri non potest, saltem eliciamus ruborem ex impudenti vultu illius canis. Rursus igitur conclamate altiori voce; fætida adultera, restitue mihi meos pugillares; restitue mihi, fœda adultera, meos pugillares. Sed nihil promovemus; nec flectitur nostris conviciis. Mutanda est igitur vobis agendi ratio, et modus, si quid amplius potestis proficere. O casta et honesta mulier, redde mihi meos pugillares. vindicat Scal.-13 In edd. vett. et Stat. codd. Non assis facis o lutum, lupanar; unde Stat. legendum suspicabatur, o lutum, o lupanar; sive, o lutum luparum; sive, os litum lupanar: Avant. legi jubet, Assis non olidum facis lupanar; Voss. o lutum lupanare: Heins. tentat, oblitum o lupanar, quia, teste Voss. olim lectum sit, oblitum lupanar: alii ex Plauto, o blitum, duobus verbis, i. e. scortum.-16. 17 In edd. vett. non aliud potest ruborem Afferre o canis; in Stat. codd. non aliud potest, ruborem, Ferreo canis: Scal. 2. nil aliud potest. NOTE porem cum Gallicus arvo Vidit, et hic prædam pedibus petit, ille salutem.' Vide etiam Plin. lib. VIII. cap. 40. Ridere porro ore canis Gallicani, est turpiter ac late os inter ridendum diducere, ut patulus est rictus canis venatici. 11 Redde codicillos] Codicillorum nomine, hic tabellæ seu pugillares accipiuntur; sed ab Augusti Imperatoris temporibus apud Jurisconsultos codicilli sumuntur pro scriptis, quibus aliquis ultimam suam voluntatem profitetur. 17 Ferreo] Perditæ mulieris impudentiam notat, cujus os dicitur ferreum, quomodo apud Aristoph. avǹp aidnpoûs, Vir ferreus, et apud Ovid. 'duri puer oris et audax.' 24 Pudica et proba] Cum nihil convicia profuerint, fictas etiam tentat adhibere blanditias. CARMEN XLIII. IN AMICAM FORMIANI. SALVE, nec minimo puella naso, 5 Tu salva sis, o puella, neque nimio naso, neque eleganti pede, neque nigris oculis, neque longis digitis, neque ore sicco, neque certe sermone nimium venusto, o amica decoctoris Formiani. An provincia prædicat te pulchram et formosam esse? An confertur tecum nostra Lesbia? o sæculum fatuum et insulsum! 1 Salve nec nimio ex cod. edidit Scal. probante Heins.-8 In omnibus Stat. codd. insapiens. NOTE 1 Nec minimo [nimio] puella naso] Eandem exagitat Acmen Formiani amicam, de qua jam Carm. XLII. quamque nullum pæne nasum habuisse innuit. Plures tamen legunt, nec minimo naso; sed cum Scaligero legendum putamus, nimio, cum alibi Catullus dixerit Acmen esse 6 turpiculo naso;' non enim nasum immodicum et nimium dixisset 'turpiculum.' 2 Nec bello pede] Pedis brevitas et elegans forma laudatur in puellis. Ovid. Amor. III. 'Pes erat exiguus, pedis hæc aptissima forma est.' Nec nigris ocellis] Commendabatur olim apud Romanos, maxime in mulieribus, oculorum et superciliorum nigror; quæ enim mulieres natura non habebant nigra supercilia, denigrabant arte, quod significat Juvenal. Sat. II. Ille supercilium madida fuligine tinctum Obliqua producit acu : pingitque trementes Attollens oculos.' 3 Nec longis digitis] Longi elegantesque digiti manuum formam commendabant. Propert. de Cynthia, lib. 11. Eleg. 2. 5. Fulva coma est, longæque manus, et maxima toto Corpore, et incedit vel Jove digna soror.' Nec ore sicco] Nimia salivæ abundantia, sputique frequentius excrementum in puellis præcipue indecorum est. Juvenal. Sat. vi. 147. 'Jam gravis es nobis, et sæpe emungeris, exi Ocyus, et propera: sicco venit altera naso.' 6 Ten' provincia] Provinciam hic appellat regionem Transpadanam, in qua et amica Mamurræ, et Catullus, cum hæc scriberet, erant. Tunc enim ibi Mamurra Fabrorum Cæsaris præ. fectus versabatur. Ten' autem pro tene interrogative et cum admirati NOTE one, ut infinitis locis apud Plaut. et Terent. 80 sæclum insipiens] O homines insipientes, et penitus judicio caren tes, qui hoc sæculo vivunt, turpemque et deformem Mamurræ amicam cum formosa Lesbia comparant! CARMEN XLIV. AD FUNDUM. O FUNDE noster, seu Sabine, seu Tiburs, Villa, malamque pectore expuli tussim; 5 O prædium meum, sive Sabinum sis, sive Tiburtinum ; ii enim, quibus non placet Catullum offendere, existimant te esse Tiburtinum: ii vero, quibus placet illum offendere, quolibet etiam deposito pignore te esse Sabinum contendunt. At vero sive sis Sabinum, sive potius Tiburtinum, egregia animi alucritate versatus sum in rure tuo suburbano, et exscreavi molestam tussim e meo pectore, quam mihi non 7 Sic h. 1. correxerunt VV. DD. in edd. vett. ex corrupta codd. lectione. Omnes Statiani exhibebant, aliamque pectore expulsus sum; Scal. cod. aliamque petere expulsus sum: hinc Stat. fecit, aridamque pectore expuli; Scal. et Voss. NOTE 10 funde] Agro suo gratulatur, agitque gratias, quod in eo commodissime sit hospitatus, et tussi liberatus, quam apud suum Sextium contraxerat, cum orationem quandam inter cœnandum audivisset. 2 Te esse Tiburtem] Mavult Poëta fundum suum esse Tiburtem quam Sabinum, vel quod agri Tiburtis amœnitas celebrior esset, quam Sabini; vel forte quod Sabinus ager vectigalis esset, vel militibus attributus. Tiburtini porro populi sunt Latii Sabinis confines, a Tibure seu Tiburte civitate sic dicti ; cujus regionis sum ma fuit amoenitas: unde et Horat. eam sedem senectuti optat suæ. II. Od. 6. Tibur Argæo positum colono Sit meæ sedes utinam senectæ.' Et post pauca: 'Ille terrarum mihi præter omnes Angulus ridet.' 4 Sabinum] Ejusdem Latii populi sunt Sabini, quorum fines erant angusti, nec procul extensi: unde non vult Catullus suum agrum esse Sabinum, sed potius Tiburtinum, cujus nempe fines vellet latius protensos. 7 Villa] Dicta est domus rusticana quasi 'vehilla,' quia illuc fruges, et inde in urbem vehebantur. 'Subur |