Ille liquor1 docuit voces inflectere cantu,

Movit et ad certos nescia membra modos;
Bacchus et agricolae magno confecta labore
Pectora laetitiae 2 dissolüenda dedit:
Bacchus et afflictis requiem mortalibus affert;
Crura licet durâ compede pulsa sonent.
Non tibi sunt tristes curae, non luctus, Osiri;
Sed chorus, et cantus lenis, et aptus amor;
Sed varii flores, et frons redimita corymbis;
Fusa sed ad teneros lutea palla pedes,
Et Tyriae vestes, et dulcis tibia cantu,
Et levis occultis conscia cista 3 sacris.

Tib.

10

15

20

The Palladium.

Moenia Dardanides nuper nova fecerat Ilus;
Ilus adhuc Asiae dives habebat opes.
Creditur armiferae signum caeleste Minervae
Urbis in Iliacae desiluisse juga.

Cura videre fuit: vidi templumque locumque:
Hoc superest 5 illic: Pallada Roma tenet.
Consulitur Smintheus; lucoque obsourus opaco,
Hos non mentito reddidit ore sonos:

5

1 Ille liquor. Wine. Below, 18, 11: "Non ego te, candide "nescia" is "untrained, untaught."

2 Laetitiae. The dative case. after the gerundive: "to be set free by joy."

3 Cista. "Not unacquainted with the hidden vessels for worship." The chest, or box, is referred to within which were carried, in the procession, the implements used in the worship of the god. Cf. Hor. Carm. i.

Bassareu (Bacchus), Invitum quatiam, nec variis obsita frondibus Sub Divum rapiam."

4 Dardanides. Descendant of Dardanus. Below, "cura videre fuit," means that Ovid, during his travels, made a point of visiting the site of Troy.

5 Hoc superest. "The temple still remains." Below, "Smintheus" is Apollo, so called from Sminthe, a city of the Troas.

Aetheriam servate deam; 1 servabitis urbem:
Imperium secum transferet illa loci."
Servat, et inclusam summa tenet Ilus in arce;
Curaque ad heredem Laomedonta venit.
Sub Priamo servata parum: sic ipsa volebat;
Ex quo judicio forma revicta sua est.

10

Heu quantum timuere Patres, quo tempore Vesta 15
Arsit, et est adytis obruta paene suis!
Flagrabant sancti sceleratis ignibus ignes;
Mistaque erat flammae flamma profana piae.
Attonitae flebant, demisso crine, ministrae;
Abstulerat vires corporis ipse timor.

Provolat in medium, et magna, "Succurrite," voce,
"Non est auxilium flere," Metellus ait.
"Pignora virgineis fatalia tollite palmis :
Non ea sunt voto, sed rapienda manu.

20

Me miserum! dubitatis?" ait: dubitare videbat, 25 Et pavidas posito procubuisse genu.

Haurit aquas; tollensque manus, "Ignoscite," dixit; "Sacra vir intrabo non adeunda viro.

Si scelus est, in me commissi poena redundet:
Sit capitis damno Roma soluta mei.”
Dixit, et irrupit: factum dea rapta probavit;
Pontificisque sui munere tuta fuit.

1 Aetheriam deam. The statue of the goddess, which fell from heaven. Below, "ex quo," etc., refers to the decision of Paris in favour of Venus against Juno and Minerva, in the contest for pre-eminent beauty. "Ex quo" is "from the time when."

2 Vesta arsit. The temple of

30

Vesta at Rome was burned about the beginning of the second Punic War. The Palladium (which was kept there) was rescued by Metellus, the Pontifex Maximus. Below, "haurit aquas" is "he draws water, to purify himself before entering the shrine."

Claudia Quinta.

Claudia Quinta genus Clauso referebat1 ab alto;
Nec facies impar nobilitate fuit.

Casta quidem, sed non et credita: rumor iniquus
Laeserat, et falsi criminis acta rea est.
Cultus, et ornatis varie prodîsse capillis,

Obfuit; ad rigidos 2 promptaque lingua senes.
Conscia mens recti famae mendacia risit;
Sed nos in vitium credula turba sumus.
Haec ubi castarum processit ab agmine matrum,
Et manibus puram fluminis hausit aquam,
Ter caput irrorat, ter tollit in aethera palmas;
Quicunque aspiciunt, mente carere putant:
Submissoque genu, vultus in imagine divae
Figit, et hos edit, crine jacente, sonos:

5

10

'Supplicis, alma, tuae, genitrix fecunda deorum, 15 Accipe sub certa conditione preces.

Casta negor: si tu damnas, meruisse fatebor:
Morte luam poenas, judice victa dea.

Sed, si crimen abest, tu nostrae pignora vitae
Re3 dabis: et castas casta sequere manus."
Dixit; et exiguo funem conamine traxit;
Mira, sed et scena testificata, loquar!

20

20

Mota dea est, sequiturque ducem, laudatque sequendo.

Index laetitiae fertur in astra sonus.

The reverence paid to age.

Magna fuit quondam capitis reverentia cani,
Inque suo pretio 1 ruga senilis erat.

Martis opus juvenes animosaque bella gerebant;
Et pro dîs aderant in statione suis.

Viribus illa 2 minor, nec habendis utilis armis,
Consilio patriae saepe ferebat opem.

Nec nisi post annos patuit tunc Curia seros;
Nomen et aetatis mite Senatus erat.

8

Jura dabat populo senior: finitaque certis
Legibus est aetas, unde petatur honor.
Et medius juvenum, non indignantibus ipsis,
Ibat: et interior, si comes unus erat.
Verba quis auderet coram sene digna rubore
Dicere? Censuram longa senecta dabat.

The death of Chiron, and his translation to the sky. Pelion Haemoniæ mons est obversus in Austros: Summa virent pinu; cetera quercus habet. Phillyrides tenuit: saxo stant antra vetusto, Quae justum memorant incoluisse senem.

Ille manus, olim missuras Hectora letho,
Creditur in lyricis detinuisse modis.
Venerat Alcides, exacta parte laborum ;
Jussaque restabant ultima paene viro.
Stare simul casu Troiae duo fata 1 videres ;
Hinc puer Aeacides, hinc Jove natus erat.
Excipit hospitio juvenem Philyreïus heros;

1

Et causam adventus hic rogat, ille docet.
Perspicit interea clavam spoliumque leonis:
"Virque," ait, "his armis, armaque digna viro."
Nec se, quin horrens auderent tangere setis

Vellus, Achilleae continuere manus.
Dumque senex tractat squalentia tela venenis,
Excidit, et laevo fixa sagitta pede est.
Ingemuit Chiron, traxitque e corpore ferrum:
Et gemit Alcides, Haemoniusque puer.
Ipse tamen lectas Pagasaeis 2 collibus herbas
Temperat, et varia vulnera mulcet ope.
Virus edax superabat opem ; penitusque recepta
Ossibus, et toto corpore, pestis erat.
Sanguine Centauri Lernaeae sanguis Echidnae
Mixtus, ad auxilium tempora nulla dabat.
Stabat, ut ante patrem, lacrimis perfusus Achilles;
Sic flendus Peleus, si moreretur, erat.

1 Duo fata. Two heroes who, at different times, destroyed Troy Hercules, and Achilles (son of Thetis, by Jupiter). Hercules stormed Troy to punish Laomedon for his perfidy in refusing to pay the price agreed on, viz., a number of horses, in consideration of the service rendered by Hercules in destroying a sea monster to whom Trojan maidens were offered.