Tros Rutulusne fuat, nullo discrimine habebo, seu fatis Italum castra obsidione tenentur 110 sive errore malo Troiae monitisque sinistris; nec Rutulos solvo. sua cuique exorsa laborem fortunamque ferent; rex Iuppiter omnibus idem: fata viam invenient.' Stygii per flumina fratris, per pice torrentis atraque voragine ripas, 115 adnuit et totum nutu tremefecit Olympum. hic finis fandi. solio tum Iuppiter aureo surgit, caelicolae medium quem ad limina ducunt. Interea Rutuli portis circum omnibus instant sternere caede viros et moenia cingere flammis. 120 at legio Aeneadum vallis obsessa tenetur, nec spes ulla fugae. miseri stant turribus altis nequiquam et rara muros cinxere corona Asius Imbrasides Hicetaoniusque Thymoetes Assaracique duo et senior cum Castore Thymbris, 125 prima acies; hos germani Sarpedonis ambo et Clarus et Thaemon Lycia comitantur ab alta. fert ingens toto conixus corpore saxum, haud partem exiguam montis, Lyrnesius Acmon, nec Clytio genitore minor nec fratre Menestheo. 130 hi iaculis, illi certant defendere saxis molirique ignem nervoque aptare sagittas. ipse inter medios, Veneris iustissima cura, Dardanius caput, ecce, puer detectus honestum, qualis gemma micat, fulvum quae dividit aurum, 135 aut collo decus aut capiti, vel quale per artem inclusum buxo aut Oricia terebintho lucet ebur; fusos cervix cui lactea crinis te quoque magnanimae viderunt, Ismare, gentes 140 volnera dirigere et calamos armare veneno, Maeonia generose domo, ubi pinguia culta exercentque viri Pactolusque inrigat auro. et Capys; hinc nomen Campanae ducitur urbi. admonet inmiscetque preces, haud fit mora, Tarchon prima tenet rostro Phrygios subiuncta leones; 145 150 155 160 noctis iter, iam quae passus terraque marique. Pandite nunc Helicona, deae, cantusque movete, quae manus interea Tuscis comitetur ab oris Aenean armetque rates pelagoque vehatur. Massicus aerata princeps secat aequora Tigri; sub quo mille manus iuvenum, qui moenia Clusi quique urbem liquere Cosas; quis tela sagittae gorytique leves umeris et letifer arcus. una torvus Abas; huic totum insignibus armis 165 170 175 cui pecudum fibrae, caeli cui sidera parent et linguae volucrum et praesagi fulminis ignes, mille rapit densos acie atque horrentibus hastis. hos parere iubent Alpheae ab origine Pisae, 180 urbs Etrusca solo. sequitur pulcherrimus Astyr, Astyr equo fidens et versicoloribus armis; 185 ter centum adiciunt, mens omnibus una sequendi, Non ego te, Ligurum ductor fortissime bello, crimen, Amor, vestrum formaeque insigne paternae. namque ferunt luctu Cycnum Phaethontis amati, 190 populeas inter frondes umbramque sororum dum canit et maestum Musa solatur amorem, canentem molli pluma duxisse senectam linquentem terras et sidera voce sequentem. filius aequalis comitatus classe catervas 195 ingentem remis Centaurum promovet; ille instat aquae saxumque undis immane minatur arduus et longa sulcat maria alta carina. Ille etiam patriis agmen ciet Ocnus ab oris, fatidicae Mantus et Tusci filius amnis, 200 qui muros matrisque dedit tibi, Mantua, nomen, Mantua, dives avis; sed non genus omnibus unum; gens illi triplex, populi sub gente quaterni; ipsa caput populis; Tusco de sanguine vires. hinc quoque quingentos in se Mezentius armat, 205 quos patre Benaco velatus harundine glauca Mincius infesta ducebat in aequora pinu. it gravis Aulestes centenaque arbore fluctum verberat adsurgens; spumant vada marmore verso; hunc vehit immanis Triton et caerula concha exterrens freta, cui laterum tenus hispida nanti frons hominem praefert, in pristim desinit alvus; spumea semifero sub pectore murmurat unda. Tot lecti proceres ter denis navibus ibant subsidio Troiae et campos salis aere secabant. Iamque dies caelo concesserat, almaque curru noctivago Phoebe medium pulsabat Olympum: Aeneas (neque enim membris dat cura quietem) ipse sedens clavumque regit velisque ministrat. atque illi medio in spatio chorus, ecce, suarum occurrit comitum: nymphae, quas alma Cybebe numen habere maris nymphasque e navibus esse iusserat, innabant pariter fluctusque secabant, quot prius aeratae steterant ad litora prorae. adgnoscunt longe regem lustrantque choreis. quarum quae fandi doctissima Cymodocea pone sequens dextra puppim tenet ipsaque dorso primus in arma iube et clipeum cape, quem dedit ipse invictum ignipotens atque oras ambiit auro. 210 215 220 225 230 235 240 crastina lux, mea si non inrita dicta putaris, 245 ingentis Rutulae spectabit caedis acervos.' dixerat et dextra discedens impulit altam haud ignara modi puppim; fugit illa per undas ocior et iaculo et ventos aequante sagitta. inde aliae celerant cursus. stupet inscius ipse 250 Tros Anchisiades; animos tamen omine tollit. tum breviter supera aspectans convexa precatur: 'alma parens Idaea deum, cui Dindyma cordi turrigeraeque urbes biiugique ad frena leones, tu mihi nunc pugnae princeps, tu rite propinques 255 augurium Phrygibusque adsis pede, diva, secundo.' tantum effatus, et interea revoluta ruebat matura iam luce dies noctemque fugarat. principio sociis edicit, signa sequantur atque animos aptent armis pugnaeque parent se. 260 iamque in conspectu Teucros habet et sua castra stans celsa in puppi, clipeum cum deinde sinistra extulit ardentem. clamorem ad sidera tollunt Dardanidae e muris; spes addita suscitat iras; tela manu iaciunt: quales sub nubibus atris 265 Strymoniae dant signa grues atque aethera tranant cum sonitu fugiuntque notos clamore secundo. at Rutulo regi ducibusque ea mira videri Ausoniis, donec versas ad litora puppis respiciunt totumque adlabi classibus aequor. 270 ardet apex capiti, cristisque a vertice flamma funditur, et vastos umbo vomit aureus ignis: non secus ac liquida siquando nocte cometae sanguinei lugubre rubent aut Sirius ardor, ille sitim morbosque ferens mortalibus aegris, 275 nascitur et laevo contristat lumine caelum. Haud tamen audaci Turno fiducia cessit litora praecipere et venientis pellere terra. |