Et varios ponit fetus auctumnus; et alte
Mitis in apricis coquitur vindemia saxis.
Interea dulces pendent circum oscula nati;
Casta pudicitiam servat domus; ubera vaccae
Lactea demittunt; pinguesque in gramine laeto
Inter se adversis luctantur cornibus haedi.
Ipse dies agitat festos; fususque per herbam,
Ignis ubi in medio, et socii cratera coronant,
Te, libans, Lenaee, vocat; pecorisque magistris
Velocis jaculi certamina ponit in ulmo;
Corporaque agresti nudant praedura palaestra.
Hanc olim veteres vitam coluere Sabini;
Hanc Remus et frater: sic fortis Etruria crevit;;
Scilicet et rerum facta est pulcherrima Roma,
Septemque una sibi muro circumdedit arces.
Ante etiam sceptrum Dictaei regis, et ante
Impia quam caesis gens est epulata juvencis,
Aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat.
Necdum etiam audierant inflari classica, necdum
Impositos duris crepitare incudibus enses.
Sed nos immensum spatiis confecimus aequor; Et jam tempus equûm fumantia solvere colla.
P. VIRGILII
P. VIRGILII MARONIS
Te quoque, magna Pales, et te, memorande, canemus,
Pastor ab Amphryso; vos, silvae amnesque Lycaei.
Cetera, quae vacuas tenuissent carmine mentis,
Omnia jam volgata: quis aut Eurysthea durum,
Aut illaudati nescit Busiridis aras ?
Cui non dictus Hylas puer, et Latonia Delos,
Hippodameque, humeroque Pelops insignis eburno,
Acer equis? Tentanda via est, qua me quoque possim
Tollere humo, victorque virûm volitare per ora.
Primus ego in patriam mecum, modo vita supersit,
Aonio rediens deducam vertice musas:
Primus Idumaeas referam tibi, Mantua, palmas;
Et viridi in campo templum de marmore ponam
Propter aquam, tardis ingens ubi flexibus errat
Mincius, et tenera praetexit arundine ripas.
In medio mihi Caesar erit, templumque tenebit.
Illi victor ego, et Tyrio conspectus in ostro,
Centum quadrijugos agitabo ad flumina currus.
Cuncta mihi, Alpheum linquens lucosque Molorchi,
Cursibus et crudo decernet Graecia cestu.
Ipse, caput tonsae foliis ornatus olivae,
Dona feram. Jam nunc sollemnis ducere pompas
Ad delubra juvat, caesosque videre juvencos;
Vel scena ut versis discedat frontibus, utque
Purpurea intexti tollant aulaea Britanni.
In foribus pugnam ex auro solidoque elephanto
Gangaridum faciam, victorisque arma Quirini;
Atque hic undantem bello magnumque fluentem
Nilum, ac navali surgentis aere columnas.
Addam urbis Asiae domitas, pulsumque Niphaten,
Fidentemque fuga Parthum versisque sagittis,
Et duo rapta manu diverso ex hoste tropaea,
Bisque triumphatas utroque ab littore gentis.
Stabunt et Parii lapides, spirantia signa,
Assaraci proles, demissaeque ab Jove gentis
Nomina, Trosque parens, et Trojae Cynthius auctor.
Invidia infelix furias, amnemque severum
Cocyti, metuet, tortosque Ixionis anguis
Immanemque rotam, et non exsuperabile saxum.
Interea Dryadum silvas, saltusque sequamur
Intactos, tua, Maecenas, haud mollia jussa.
Te sine nil altum mens inchoat. En! age, segnis
Rumpe moras; vocat ingenti clamore Cithaeron,
Taygetique canes, domitrixque Epidaurus equorum;
Et vox assensu nemorum ingeminata remugit.
Mox tamen ardentis accingar dicere pugnas
Caesaris, et nomen fama tot ferre per annos,
Tithoni prima quot abest ab origine Caesar.
Seu quis, Olympiacae miratus praemia palmae, Pascit equos; seu quis fortis ad aratra juvencos; Corpora praecipue matrum legat. Optima torvae Forma bovis, cui turpe caput, cui plurima cervix, Et crurum tenus a mento palearia pendent : Tum longo nullus lateri modus; omnia magna, Pes etiam, et camuris hirtae sub cornibus aures. Nec mihi displiceat maculis insignis et albo, Aut juga detrectans; interdumque aspera cornu, Et faciem tauro propior; quaeque ardua tota, Et gradiens ima verrit vestigia cauda. Aetas Lucinam justosque pati hymenaeos Desinit ante decem, post quatuor incipit annos : Cetera nec feturae habilis, nec fortis aratris. Interea, superat gregibus dum laeta juventas, Solve mares; mitte in Venerem pecuaria primus, Atque aliam ex alia generando suffice prolem. Optima quaeque dies miseris mortalibus aevi Prima fugit: subeunt morbi, tristisque senectus ; Et labor, et durae rapit inclementia mortis. Semper erunt, quarum mutari corpora malis : Semper enim refice; ac, ne post amissa requiras, Anteveni, et subolem armento sortire quotannis.
Nec non et pecori est idem dilectus equino. Tu modo, quos in spem statues submittere gentis, Praecipuum jam inde a teneris impende laborem. Continuo pecoris generosi pullus in arvis Altius ingreditur, et mollia crura reponit. Том. І.
Primus et ire viam, et fluvios tentare minaces,
Audet, et ignoto sese committere ponti;
Nec vanos horret strepitus. Illi ardua cervix,
Argutumque caput, brevis alvus, obesaque terga ;
Luxuriatque toris animosum pectus. Honesti
Spadices, glaucique: color deterrimus albis,
Et gilvo. Tum, si qua sonum procul arma dedere,
Stare loco nescit; micat auribus et tremit artus;
Collectumque fremens volvit sub naribus ignem :
Densa juba, et dextro jactata recumbit in armo.
At duplex agitur per lumbos spina; cavatque
Tellurem et solido graviter sonat ungula cornu.
Talis, Amyclaei domitus Pollucis habenis,
Cyllarus, et, quorum Graii meminere poetae,
Martis equi bijuges, et magni currus Achilli :
Talis et ipse jubam cervice effudit equina,
Conjugis adventu pernix, Saturnus, et altum
Pelion hinnitu fugiens implevit acuto. [nior annis,
Hunc quoque, ubi aut morbo gravis, aut jam segDeficit, abde domo; nec turpi ignosce senectae. Frigidus in Venerem senior, frustraque laborem Ingratum trahit; et, si quando ad proelia ventum est, Ut quondam in stipulis magnus sine viribus ignis, Incassum furit. Ergo animos aevumque notabis Praecipue; hinc alias artis, prolemque parentum, Et quis cuique dolor victo, quae gloria palmae. Nonne vides, quum praecipiti certamine campum Corripuere ruuntque effusi carcere currus ;
|