Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

Ausonias tulerat, quum Laomedontia pubes
Gramineo ripae religavit ab aggere classem.

herbam

Aeneas, primique duces, et pulcher Iulus,
Corpora sub ramis deponunt arboris altae;
Instituuntque dapes, et adorea liba per
Subjiciunt epulis-sic Jupiter ille monebat-
Et Cereale solum pomis agrestibus augent.
Consumptis hic forte aliis, ut vertere morsus
Exiguam in Cererem penuria adegit edendi,
Et violare manu malisque audacibus orbem
Fatalis crusti, patulis nec parcere quadris;
'Heus! etiam mensas consumimus!' inquit Iulus,
Nec plura alludens. Ea vox audita laborum
Prima tulit finem; primamque loquentis ab ore
Eripuit pater, ac stupefactus numine, pressit.
Continuo: 'Salve, fatis mihi debita Tellus,
Vosque,' ait, 'O fidi Trojae salvete Penates!

105

110

115

120

Hic domus, haec patria est. Genitor mihi talia namque—
Nunc repeto-Anchises fatorum arcana reliquit :

[ocr errors]

Quum te, nate, fames, ignota ad litora vectum,

Accisis coget dapibus consumere mensas;

125

Tum sperare domos defessus, ibique memento

Prima locare manu molirique aggere tecta.”

Haec erat illa fames: haec nos suprema manebat,

Exitiis positura modum.

Quare agite, et primo laeti cum lumine solis,

130

Quae loca, quive habeant homines, ubi moenia gentis,
Vestigemus, et a portu diversa petamus.
Nunc pateras libate Jovi, precibusque vocate
Anchisen genitorem; et vina reponite mensis.'

Sic deinde effatus, frondenti tempora ramo

135

105. Laomedontia. See A. 4, 542; 6, 648.-106. The rope that fastened the vessel proceeded from the shore, ab aggere, litore.

110. They place their food (epulis) of wild fruits (pomis agrestibus) on their cakes of flour (adorea liba), being the gift of Ceres (A. 1, 177, Cereale), as a support (solum, A. 5, 199). -114. Malis. See A. 3, 257.

117. Alludens, either 'jesting' or 'referring;' alluding to the prophecy (A. 3, 257) thus fulfilled.-123. Anchises. Either Aeneas or Virgil has made a mistake here. See A. 3, 257, 394.-128. Haec fames, the hunger now impelling us to eat the cakes, erat, was at the time of the prophecy, illa, the hunger then foretold. See A. 3, 558.132. Diversa, taking different directions.

Implicat, et, Geniumque loci, primamque deorum
Tellurem, Nymphasque, et adhuc ignota precatur
Flumina: tum Noctem, Noctisque orientia Signa,
Idaeumque Jovem, Phrygiamque ex ordine Matrem,
Invocat, et duplices Coeloque Ereboque parentes.
Hic pater omnipotens ter coelo clarus ab alto
Intonuit; radiisque ardentem lucis, et auro
Ipse manu quatiens ostendit ab aethere nubem.
Diditur hic subito Trojana per agmina rumor,
Advenisse diem, quo debita moenia condant.
Certatim instaurant epulas, atque omine magno
Crateras laeti statuunt, et vina coronant.

140

145

Postera quum prima lustrabat lampade terras
Orta dies; urbem, et fines, et litora gentis

Diversi explorant; haec fontis stagna Numicî,

150

Hunc Thybrim fluvium, hic fortes habitare Latinos.

Tum satus Anchisa, delectos ordine ab omni,
Centum oratores augusta ad moenia regis
Ire jubet, ramis velatos Palladis omnes;

Donaque ferre viro, pacemque exposcere Teucris.
Haud mora, festinant jussi, rapidisque feruntur
Passibus. Ipse humili designat moenia fossa,
Moliturque locum; primasque in litore sedes,
Castrorum in morem, pinnis atque aggere cingit.
Jamque, iter emensi, turres ac tecta Latinorum
Ardua cernebant juvenes, muroque subibant:
Ante urbem pueri et primaevo flore juventus
Exercentur equis, domitantque in pulvere currus;
Aut acres tendunt arcus, aut lenta lacertis
Spicula contorquent; cursuque ictuque lacessunt:
Quum, praevectus equo longaevi regis ad aures
Nuncius ingentes ignota in veste reportat

155

160

165

136. Genium. See A. 5, 95. Primam, either as the mythic origin of all things, or especially the earth-goddess.-139. Jupiter was hid on Ida by his mother from the devouring jaws of Saturn. Phrygiam Matrem, Cybele.-140. His mother, Venus, was in heaven; his father, Anchises, among the shades below.-147. Vina coronant. Sec G. 2, 528, and A. 1, 73.

150. Diversi. See verse 132.-154. Ramis Palladis. The olive, the symbol of peace, was sacred to Pallas.-155. Dona. These are specified, verse 245, &c.

160. Latinorum; um elided before Ardua.

Advenisse viros. Ille intra tecta vocari
Imperat, et solio medius consedit avito.

Tectum augustum, ingens, centum sublime columnis, Urbe fuit summa, Laurentis regia Pici,

171

Horrendum silvis, et religione parentum.

Hic sceptra accipere, et primos attollere fasces
Regibus omen erat: hoc illis curia templum,
Hae sacris sedes epulis: hic, ariete caeso,
Perpetuis soliti patres considere mensis.
Quin etiam veterum effigies ex ordine avorum
Antiqua e cedro, Italusque, paterque Sabinus
Vitisator, curvam servans sub imagine falcem;
Saturnusque senex, Janique bifrontis imago,
Vestibulo adstabant; aliique ab origine reges,
Martia qui ob patriam pugnando vulnera passi.
Multaque praeterea sacris in postibus arma,
Captivi pendent currus, curvaeque secures,
Et cristae capitum, et portarum ingentia claustra,
Spiculaque, clipeique, ereptaque rostra carinis.
Ipse Quirinali lituo, parvaque sedebat
Succinctus trabea, laevaque ancile gerebat

Picus, equûm domitor: quem capta cupidine conjux
Aurea percussum virga, versumque venenis,
Fecit avem Circe, sparsitque coloribus alas.

Tali intus templo divům, patriaque, Latinus,
Sede sedens, Teucros ad sese in tecta vocavit;
Atque haec ingressis placido prior edidit ore:

175

180

185

190

168. Tecta; not his palace, but the temple of Picus, described verse 170, &c. The Roman usage was for the senate to receive_embassies in temples or consecrated buildings.-169. Avito; Picus. See verse 48.

173. Fasces. See 4. 6, 819.-174. Erāt, with a long by the arsis. Curia templum. See A. 5, 505.-175. Ariete; three syllables-aryete.— 176. Perpetuis, an unbroken range of; probably contrasted with the single tables or boards of private feasts. See A. 1, 723.-178. Pure Italian deities are here enumerated. In late times, they were confounded with the Greek deities, to whom their attributes bore a resemblance. Cedro; ō unelided.-186. Spiculaque, with -que long by the arsis.-187. Construe: ipse Picus. sedebat Quirinali lituo (an augur's staff bent at the end, such as that borne by Quirinus, Romulus, here taken to represent the pure Roman race) et succinctus parva trabea (a striped toga, appropriated to high functionaries; parva, probably to mark the frugality of the time. See verse 612).-190. Aurea; dissyllable-aur-ya.-191. Circe, enamoured of Picus (conjux ; see Ecl. 8, 18), changed the unwilling king into the bird bearing his name.

196

"Dicite, Dardanidae neque enim nescimus et urbem,
Et genus, auditique advertitis aequore cursum—
Quid petitis? quae causa rates, aut cujus egentes,
Litus ad Ausonium tot per vada caerula vexit?
Sive errore viae, seu tempestatibus acti-
Qualia multa mari nautae patiuntur in alto-
Fluminis intrastis ripas, portuque sedetis;
Ne fugite hospitium, neve ignorate Latinos
Saturni gentem, haud vinclo nec legibus aequam,
Sponte sua, veterisque dei se more tenentem.

200

Atque equidem memini-fama est obscurior annis- 205
Auruncos ita ferre senes, his ortus ut agris
Dardanus Idaeas Phrygiae penetrarit ad urbes,
Threïciamque Samon, quae nunc Samothracia fertur.
Hinc illum, Corythi Tyrrhena ab sede profectum,
Aurea nunc solio stellantis regia coeli
Accipit, et numerum divorum altaribus addit.'

Dixerat; et dicta Ilioneus sic voce secutus:
'Rex, genus egregium Fauni, nec fluctibus actos
Atra subegit hiems vestris succedere terris,
Nec/sidus regione viae litusve fefellit:

210

215

Consilio hanc omnes animisque volentibus urbem
Afferimur, pulsi regnis, quae maxima quondam
Extremo veniens Sol aspiciebat Olympo.

Ab Jove principium generis: Jove Dardana pubes
Gaudet avo: Rex ipse Jovis de gente suprema
Troïus Aeneas, tua nos ad limina misit.
Quanta per Idaeos, saevis effusa Mycenis,
Tempestas ierit campos; quibus actus uterque,
Europae atque Asiae, fatis concurrerit orbis;
Audiit, et si quem tellus extrema refuso

220

225

Submovet Oceano, et si quem extenta plagarum

207. Idaeas. See A. 2, 694. Urbes, Troy.-208. Samothracia, an island in the Aegean Sea, south of Thrace. Virgil here unites two legends in the history of Dardanus. See A. 1, 625, and 3, 168.

212. Dixerat. See A. 2, 621.-213. Genus. See A. 4, 12.-215. As the ancients directed their course by the stars, or the line of shore, a mistake in their observations of either might lead them to a country which they had no intention of visiting.-218. Olympo. See Ecl. 5, 56. -219. Jove. See A. 3, 168.-222. Mycenis, see A. 1, 283, put for Greece generally.-225. The storm that swept over Troy has been heard both in the north and the south-the torrid zone lying between the other four. See Ovid, Met. 1, 48.-226. Oceano; ō final, unelided.

Quatuor in medio dirimit plaga Solis iniqui.
Diluvio ex illo tot vasta per aequora vecti,
Dîs sedem exiguam patriis, litusque rogamus
Innocuum, et cunctis undamque auramque patentem. 230
Non erimus regno indecores; nec vestra feretur
Fama levis, tantive abolescet gratia facti;
Nec Trojam Ausonios gremio excepisse pigebit.
Fata per Aeneae juro, dextramque potentem,
Sive fide, seu quis bello est expertus, et armis;
Multi nos populi, multae-ne temne, quod ultro
Praeferimus manibus vittas, ac verba precantia—
Et petiere sibi et voluere adjungere gentes;
Sed nos fata deûm vestras exquirere terras
Imperiis egere suis. Hinc Dardanus ortus

235

240

Huc repetit, jussisque ingentibus urget Apollo

Tyrrhenum ad Thybrim, et fontis vada sacra Numicî.

Dat tibi praeterea Fortunae parva prioris

Munera, reliquias Troja ex ardente receptas.

Hoc pater Anchises auro libabat ad aras:

245

Hoc Priami gestamen erat, quum jura vocatis

More daret populis, sceptrumque, sacerque tiaras,
Iliadumque labor, vestes.'

Talibus Ilionei dictis, defixa Latinus

Obtutu tenet ora, soloque immobilis haeret,
Intentos volvens oculos: nec purpura regem

250

Picta movet, nec sceptra movent Priameïa tantum,
Quantum in connubio natae thalamoque moratur:
Et veteris Fauni volvit sub pectore sortem:
Hunc illum fatis externa ab sede profectum
Portendi generum, paribusque in regna vocari
Auspiciis; huic progeniem virtute futuram
Egregiam, et totum quae viribus occupet orbem,
Tandem laetus ait: 'Di nostra incepta secundent,

255

Auguriumque suum! Dabitur, Trojane, quod optas; 260
Munera nec sperno. Non vobis, rege Latino,

[ocr errors]

-229. Dis diis.-230. Innocuum, where we shall do harm to none.235. Faithful in peace, and powerful in war.-237. Precantia; three syllables-pre-cant-ya.-246. Gestamen, presenting sceptre, crown, and embroidered robe.

253. Connubio. See verse 96.-254. Sortem, an oracular response. See verse 96, &c.-256. Paribus auspiciis, ordained by Heaven to have joint power with himself. See A. 4, 102.-259. Secundent. See A. 3, 36.

« ZurückWeiter »