rit, ita ut pecunia poenae nomine solvenda redimere liceat integritatem corporis. Caput 286 lit. b. Assessoris dignitatem a patre hereditario tanquam jure transmitti in filium, cui nondum majori facto vices suas agnatorum aut agnatis deficientibus cognatorum cuidam interim gerendas committere concedatur, ita tamen ut nemo substituatur, qui non inter hominum prudentissimos referri mereatur; repulso autem minus discreto alium eligendum esse, nec tantum valere hereditariam quasi existimationem, ut inconsulti quoque homines judiciaria sede potiantur. [Separata judicum assessoribus scamna assignari, quibus insideant sententias dicentes; reprehendere autem sententias ab aliis dictas volentibus surgere de sedibus moris esse.]') Defuncto judicis assessori nullo superstite sibi filio proximiorem agnatum succedere in officio. Caput 287. Adnotatio ad sequentis capitis partem priorem, ex 1) Tertia hic apparet manus, quae explicandae subjectae adnotationis causa repetiit argumentum capitis 117 supra (p. 100) relatum. 2) Conf. jus munic. sax. art. 33. Scabinorum dignitas neque ex carolingicis institutionibus, neque unquam postea ex communi patria consuetudine vere hereditaria fuit, licet perpluribus in municipiis non facile defuncti scabini honor in alium quam proximiorem ejus heredem transferri consuevit. Saxonici itaque speculi commentator, quum consuetudinem loco ex bavarici libri imitatione orto consentaneam frustra suis temporibus quaesisset, sententiam conatus est interpretari de onere suscipiendi scabinorum muneris, allegans eam in rem jus romanum (c. 27 de decurionibus): ,,Privilegio militiae paternae se non vindicet [i. e. excuset], quem assuetus curiae nexus adstringit." errore hic inserta, qua monetur filios susceptos ex matrimonio non justo, bona fide tamen contracto, pro legitimis habendos esse. Caput 288 lit. a. Septem testium dictis convincendum esse, qui illegitime natus esse dicatur. Cf. exceptio proposita capite 287. Caput 288 lit. b. Tertiae cujusdam manus subnotatio ad capitis 287 verba: „daz erbent div erren kint", hausta ex capite 26. In divisionibus inter liberos faciendis natu majorem partes facere, eligere minorem. nicht haben ne mut. unde kindere bi ir wint. werden se seder gescheiden mit rechte. iz ne schadet den kindere zu irme rechte nicht." ,,Swen man unecht spricht von der bord [oder von ammiente]. daz mut uph ine thugen der iz da spricht selbe sebente mit vullenkomenen luten an yrme rehte." ,,Spricht men aber daz her sin recht virloren habe vor gerichte mit duve oder mit roube. daz mut die richtere thugen selbe sebende. Nichen schepenbare man en darf sin hantgemal bewisen. noch sine vier anen benumen. her ne spreche sinen genoz kampfleke an. Die man mut sich wol zu sinen hantgemalen then mit sineme eide, al ne habe er iz under yme nicht"1). ,,Swar zweene man eyn erbe nemen. die eldeste svl teilen und die iungere kiesen." 1) Verbum,,hantgemale" hoc loco intelligendum est de praediis avitis, quarum ratione sigillorum instrumentis fidem facientium usus alicui concedebatur. Caput 289. Ut heres ex defuncti delictis teneatur probandum esse, vel ipsum maleficii socium fuisse, vel ex eo locupletiorem esse, vel res injuste a defuncto occupatas eum consumendo suas fecisse. Probationibus autem pro causae diversitate diversis utendum esse 1). De illicito foenore aut aleae lusu nullam in heredes actionem dari; sed teneri eos ex fidejussionibus a defuncto interpositis. Caput 290. Si quis alteri insidiatus fuerit, eumque, spoliis abstinens, vulneraverit, tum si laesus post annum ex vulnere accepto obierit, etiamsi vulnus non homicidii causa datum, nec membrum aliquod ruptum fuerit, tamen homicidae instar malefactorem defuncti heredibus condemnandum esse, modo intra annum accepti vulneris eam ob rem lis vel ab ipso vulnerato mota sit, vel a futuris ejus heredibus, ut illatam propinquo suo injuriam vindicarent. Reum autem absolvendum esse, si septem testium dictis proba ,,Die richtere sol gelich richtere sin allen luden, ordel [ne] sol her vinden noch scelden." ,,[Swaz eyn man deme anderen schuldich. oder nympt. da mut men deme erben vore antworden ob iene stirft]. Stirft aber iene uph den die clage geit. sine erben ne antwordet davore nicht. se ne haben daz gut under ine da umme iene beclaget was.” ,,Swer den anderen veht unde yme nicht ne nympt. oder en wundet oder sleit ane dotslach unde ane lemnisse. sinen erben ne hat her nicht zu antwordene. ob her stirbt nach der iartzale. iene ne habe vor gerichte der clage begunt ir her starph." 1),,Vnd daz man div ding vffen si behabet alse reht ist." Saxonicus scriptor haec suppressit verba, quae tamen sola indicant, cur notis ad caput de probationibus hic locus insertus appareat. verit, cum defuncto de illata injuria sibi transactum esse 1). Caput 291. Initam a libero homine mancipii causam probari non posse, nisi res coram judice gesta fuerit. Caput 292. Mancipio se dare volenti contradici posse a propinquis tam cognatis quam agnatis. Semel autem interpositam propinquorum protestationem impedire non modo eam, quae intendebatur, sed omnem omnino deditionem in causam servilem '). Caput 293. Servilem originem adversus eum qui libertatem suam defendat proban Art. 127.,,Swer sech vri seget. und ene sagit. daz her sin eigen. so daz her sagit. daz her sich yme gegeben habe. des mut iene wol unschuldich werden. iz ne si vor gerichte geschin." ,,Spricht her aber. daz her sin inboren eigen si. her mut ine behalden uph de heiligen 1) Saxonicus scriptor aliquantulum difficiliorem propositam speciem non intelligens, omissis quae probationis quaestionem spectant, mutavit sensum hujus loci. Verbis enim: ,,vnd er stirbet nach dem iare" ex errore substituens: ,,ob her stirbet nach der iartzale", docet ob injurias defuncto illatas, nisi impubes decesserit (,,ob her stirbet nach der iartzale"), ejus heredibus actionem non dari; coeptam vero a defuncto actionem si velint, prosequi eos posse. Bavaricus autem scriptor significaverat, ob injurias, exceptis homicidiis vel membrorum mutilationibus, veniam tacite reo concessam videri, si nec laesus intra annum coram judice conquestus fuerit, nec futuri ejus heredes, quibus ex antiquo more (Taciti Germ. c. 21): „,,suscipere inimicitias propinqui" necesse erat, eo nomine intra annuum illud tempus actionem intenderint. Difficultas loci, in qua lapsus est saxonicus scriptor, ex eo potissimum venit, quod miraretur nondum aperta hereditate actionem heredibus tribui, licet diligentius considerantem fugere non debuisset, heredes majoribus nostris nuncupatos esse quoscunque propinquiores cognatos, a futurae hereditatis eventu, nec omnimodo laesi mortem ut passam ab eo injuriam ulciscerentur expectandam illis fuisse. 2) Conf. sax. libri art. 127 sub finem. dam esse per jusjurandum domini, adhibitis duobus conservis, aut hisce deficientibus, duobus cognatis non ultra septimum gradum reo propinquis. Contra possidentem vero servi dominium probari debere jurejurando actoris, secum jurantibus sex agnatis servi vel cognatis. Obtinere reum adversus vindicantem, si secum jurantibus sex propinquis, quorum tres agnatos tres cognatos oporteat esse, jurejurando asserat, se vel liberum vel non actoris, sed ecclesiae cujusdam esse. mit tzwen sinen eigenen mannen.' ,,Spricht ene eyn ander herre an. weder dene mut her ene behalden mit sebene siner mage [oder warhafter lute]. ,,Mach aber iene selbe sebende siner mage sin vriheit behalden. drie von vater. unde dre von muter. her behalt sin vri. unde virlegit ir aller thuch." ,,Swer sich vor gerichte ze eigene gibt. sin erbe mag iz wol wedersprechen mit rechte. unde brengen en weder an sin vri. behalt ene aber die herre went an sinen tod. unde sine kindere. ob se nach yme horet. die her nach der gabe gewann" 1). 1) Id est liberos mortis tempore sub ejus potestate constitutos, si post initam servilem conditionem suscepti sint; non ut latinus interpres: „prolem, si eum secuta fuerit; tum et eam quam post donationem genuerat." Sententia fluxit ex perperam intellecto bavarici libri capite 292: „Vnde wil ouch sich ein vrie ze eigen geben. daz versprechent sine mage wol beidiv von vater vnd von måter. vnd alse si einest wider redent. so mag er sich niemer ze eigen geben." Vocem enim,,niemer", quae significat,,omnino nunquam" i. e. nec nunc nec postea unquam, saxonicus scriptor antiquae dictionis imperitus ex recentiori sensu explicavit sibi iterum", unde in errorem incidit, sermonem esse de inita jam servili condicione, et vocem „versprechent”, quae idem valet ac deinceps,,wider redent interpretandam esse, non de protestatione interponenda adversus ineundam servitutem, sed de rescissorio judicio quo libertas servo restitueretur. nunquam |