a-vast

groan from the-bottom-of-his-breast, as

conspexit spolia, ut currus, que ut

corpus he-beheld the-spoils, as the-chariot, and as he-beheld the-body ipsum amīci, que Priamum tendentem in

itself

of-his-friend, and

Priam

armed hands. He-recognized himself

Achīvis principibus, que

with-the-Achæan

Eōas acies, et princes, and the-Eastern bands, and

arma nigri Memnonis. Penthesilēa furens ducit

the-arms of-black

Memnon.

Penthesilea raging leads

her troops

490 agmina Amazonidum lunātis peltis, que ardet of-Amazons with-moony shields, and burns in mediis millibus, subnectens exserta mammæ in the-mid thousands, binding-beneath her-exposed breast aurea cingula bellatrix, que virgo audet cona-golden belt as-a-heroine, and a-virgin dares

to

amazing, whilst he-is-astounded, and continues fastened in 495 uno obtūtu; Dido regīna, pulcherrima formâ, one earnest-gaze; Dido the-queen, most-beautiful in-form, incessit ad templum, magnâ catervâ juvenum walked to the-temple, a-great

stipante,

crowd

of-youths

Qualis in ripis Eurōtæ aut per

condensing round her. Like-as on the-banks of-Eurotas or over

PUBLII VIRGILII MARONIS

ENEIDOS

LIBER PRIMUS.

ARMA virumque cano, Trojæ qui primus ab oris,
Italiam (fāto profugus) Lāvinaque venit
Litora; multùm ille et terris jactatus, et alto,
Vi superûm, sævæ memorem Junonis ob iram.

Multa quoque et bello passus, dum conderet urbem, 5
Inferretque deos Latiō; genus unde Latinum,

Albānīque pătrēs, atque altæ monia Romæ.

Musa, mihi causas memora, quō numine læso, Quidve dolens, rēgīna deûm, tot volvere casus Insignem pietāte virum-tot adire laboresImpulerit. Tantæne animis cœlestibus iræ !

B

10

Urbs antiqua fuit (Tyrii tenuêre coloni)
Carthago, Italiam contrā Tiberinaque longè
Ostia; dīves opum, studiisque asperrima belli:
Quam Jūnō fertur terris magis omnibus unam
Posthabitâ coluisse Samō. Hìc illius arma,
Hic currus fuit: hoc regnum dea gentibus esse
(Si quà fata sinant) jam tum tenditque fovetque.
Progeniem sed enim Trojano à sanguine duci
Audierat, Tyrias ōlim quæ verteret arces.
Hinc populum, lātè rēgem, belloque superbum,
Ventūrum excidio Libyæ: sic volvere Parcas.
Id metuens veterisque memor Saturnia belli,
Prima quod ad Trojam prō cāris gesserat Argis:
Nec dum etiam causæ īrārum sævique dolores
Exciderant animo. Manet altâ mente repôstum
Judicium Paridis, sprētæque injuria formæ,
Et genus invisum, et rapti Ganymedis honores.
His accensa super, jactātōs æquore toto

15

20

25

35

Troas reliquias Danaûm atque immitis Achillei- 30
Arcebat longè Latio: multosque per annos
Errabant, acti fātis, maria omnia circùm.
Tantæ mōlis erat Romānam condere gentem!
Vix è conspectu Siculæ telluris, in altum
Vela dabant læti, et spūmas salis ære ruebant ;
Cùm Jūno, æternum servans sub pectore vulnus,
Hæc sēcum: Mēne inceptō dēsistere victam?
Nec posse Italià Teucrōrum avertere regem?
Quippe vetor fatis! Pallasne exurere classem
Argīvûm, atque ipsos potuit submergere ponto,
Unius ob noxam et furiās Ājacis Oïlei?

40

Ipsa, Jovis rapidum jaculāta è nubibus ignem,
Disjecitque rates, evertitque æquora ventis:
Illum exspirantem transfixō pectore flammas
Turbine corripuit, scopuloque infixit acuto.
Ast ego, quæ dīvûm incēdō rēgina, Jovisque
Et soror et conjux, unâ cum gente tot annos
Bella gero! Et quisquam numen Junonis adoret
Præterea? aut supplex ārīs imponat honorem?
Talia flammātō secum Dea corde volutans,
Nimbōrum in pătriam, loca fœta furentibus Austris,
Æoliam venit. Hìc vasto rex Æolus antro,
Luctantes ventos tempestātesque sonoras
Imperio premit, ac vinclīs et carcere frænat.
Illi indignantes, magnō cum murmure montis,
Circum claustra fremunt: celsâ sedet Æolus arce,
Sceptra tenens, mollitque animos, et temperat iras.
Nî faciat, maria ac terras cœlumque profundum
Quippe ferant rapidī sēcum, verrantque per auras.
Sed pater omnipotens spēluncīs abdidit atris,
Hoc metuens; mõlemque et montēs insuper altos
Imposuit, regemque dedit, qui, fœdere certo,
Et premere et laxas sciret dare jussus habenas.

45

50

55

60

Ad quem tum Jūnō, supplex, his vocibus usa est: Æole, (namque tibī dīvûm pater atque hominum rex 65 Et mulcere dedit fluctus, et tollere vento) Gens inimīca mihī Tyrrhēnum navigat æquor, Ilium in Italiam portans, victosque Penates: Incute vim ventis, submersasque obrue puppes; Aut age dīversās: et disjice corpora ponto. Sunt mihi bis septem præstanti corpore Nymphæ;

70

Quarum-quæ formâ pulcherrima-Deïopeiam
Connubio jungam stabili, propriamque dicabo:
Omnes ut tecum meritis prō talibus annos
Exigat, et pulchrâ faciat te prole parentem.

75

Eolus hæc contrà: Tuus (ô rēgina) quid optes Explōrāre labor; mihi jussa capessere fas est. Tu mihi quodcunque hoc regni-tu sceptra-Jovemque Concilias; tu dās epulīs accumbere divûm, Nimbōrumque facis tempestatumque potentem.

Hæc ubi dicta, cavum conversâ cuspide montem Impulit in latus; ac venti, velut agmine facto, Quà data porta, ruunt, et terras turbine perflant. Incubuêre marī, tōtumque à sedibus imis

80

Unà Eurusque Notusque ruunt creberque procellis 85 Africus, et vastos volvunt ad litora fluctus.

Insequitur clamorque virûm, strīdorque rudentum.
Eripiunt subitò nubes cœlumque diemque
Teucrōrum ex oculis: ponto nox incubat atra.
Intonuêre poli, et crebris micat ignibus æther;
Præsentemque viris intentant omnia mortem.

90

Extemplò Æneæ solvuntur frigore membra: Ingemit; et, duplices tendens ad sidera palmas, Talia vōce refert: O terque quaterque beati, Queis ante ōra pătrum Trojæ sub moenibus altis Contigit oppetere! ô Danaûm fortissime gentis Tydīdē, mēne Īliacīs occumbere campis

95

Non potuisse? tuâque animam hanc effundere dextrâ ?
Sævus ubi Æacidæ tēlo jacet Hector, ubi ingens
Sarpēdōn; ubi tot Simoïs correpta sub undis
Scuta virûm galeasque et fortia corpora volvit.

100