Hanc olim veteres vitam coluere Sabini,
Hanc Remus et frater; sic fortis Etruria crevit ;
Scilicet et rerum facta est pulcherrima Roma,
Septemque una sibi muro circumdedit arces.
Ante etiam sceptrum Dictæi regis, et ante
Impia quàm cæsis gens est epulata juvencis,
Aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat;
Necdum etiam audierant inflari classica, necdum
Impositos duris crepitare incudibus enses.
Description of Winter in Northern Regions.
Ar non, quà Scythiæ gentes Mæotiaque unda, Turbidus et torquens flaventes Ister arenas, Quàque redit medium Rhodope porrecta sub axem. Illic clausa tenent stabulis armenta, neque ullæ Aut herbæ campo apparent aut arbore frondes; Sed jacet aggeribus niveis informis et alto Terra gelu latè, septemque assurgit in ulnas. Semper hiems, semper spirantes frigora Cauri. Tum Sol pallentes haud umquam discutit umbras, Nec quum invectus equis altum petit æthera, nec quum Præcipitem Oceani rubro lavit æquore currum. Concrescunt subitæ currenti in flumine crustæ, Undaque jam tergo ferratos sustinet orbes, Puppibus illa prius, patulis nunc hospita plaustris; Æraque dissiliunt vulgò, vestesque rigescunt Indutæ, cæduntque securibus humida vina, Et totæ solidam in glaciem vertere lacunæ, Stiriaque impexis induruit horrida barbis. Interea toto non secius aëre ninguit: Intereunt pecudes, stant circumfusa pruinis
Corpora magna boum, confertoque agmine cervi
Torpent mole novâ, et summis vix cornibus exstant.
Hos non immissis canibus, non cassibus ullis
Puniceæve agitant pavidos formidine pinnæ ;
Sed frustra oppositum trudentes pectore montem
Comminus obtruncant ferro, graviterque rudentes
Cædunt, et magno læti clamore reportant.
Ipsi in defossis specubus secura sub altâ
Otia agunt terrâ, congestaque robora totasque
Advolvere focis ulmos ignique dedere.
Hic noctem ludo ducunt et pocula læti
Fermento atque acidis imitantur vitea sorbis.
Talis Hyperboreo Septem subjecta trioni
Gens effrena virûm Rhipæo tunditur Euro,
Et pecudum fulvis velatur corpora setis.
Description of a Pestilence.
Hic quondam morbo cœli miseranda coorta est
Tempestas, totoque auctumni incanduit æstu,
Et genus omne neci pecudum dedit, omne ferarum,
Corrupitque lacus, infecit pabula tabo.
Nec via mortis erat simplex, sed ubi ignea venis
Omnibus acta sitis miseros adduxerat artus,
Rursus abundabat fluidus liquor, omniaque in se
Ossa minutatim morbo collapsa trahebat.
Sæpe in honore deûm medio stans hostia ad aram,
Lanea dum niveâ circumdatur infula vittâ,
Inter cunctantes cecidit moribunda ministros.
Aut si quam ferro mactaverat ante sacerdos,
Inde neque impositis ardent altaria fibris,
Nec responsa potest consultus reddere vates,
Ac vix suppositi tinguuntur sanguine cultri,
Summaque jejunâ sanie infuscatur arena.
Hinc lætis vituli vulgo moriuntur in herbis,
Et dulces animas plena ad præsepia reddunt;
Hinc canibus blandis rabies venit, et quatit ægros
Tussis anhela sues ac faucibus angit obesis.
Labitur, infelix studiorum atque immemor herbæ,
Victor equus, fontesque avertitur et pede terram
Crebra ferit: demissæ aures, incertus ibidem
Sudor et ille quidem morituris frigidus, aret
Pellis et ad tactum tractanti dura resistit.
Hæc ante exitium primis dant signa diebus;
Sin in processu cœpit crudescere morbus,
Tum verò ardentes oculi, atque attractus ab alto
Spiritus, interdum gemitu gravis, imaque longo
Ilia singultu tendunt, it naribus ater
Sanguis, et obsessas fauces premit aspera lingua.
Profuit inserto latices infundere cornu
Lenæos ea visa salus morientibus una;
Mox erat hoc ipsum exitio, furiisque refecti
Ardebant, ipsique suos jam morte sub ægrâ—
Dî meliora piis, erroremque hostibus illum!-
Discissos nudis laniabant dentibus artus.
Ecce autem duro fumans sub vomere taurus
Concidit et mixtum spumis vomit ore cruorem,
Extremosque ciet gemitus. It tristis arator,
Mærentem abjungens fraternâ morte juvencum,
Atque opere in medio defixa relinquit aratra.
Non umbræ altorum nemorum, non mollia possunt
Prata movere animum, non qui per saxa volutus
Purior electro campum petit amnis; at ima
Solvuntur latera, atque oculos stupor urget inertes,
Ad terramque fluit devexo pondere cervix.
Quid labor aut benefacta juvant? quid vomere terras
Invertisse graves? atqui non Massica Bacchi
Munera, non illis epulæ nocuere repôstæ:
Frondibus et victu pascuntur simplicis herbæ :
Pocula sunt fontes liquidi atque exercita cursu
Flumina, nec somnos abrumpit cura salubres.
Tempore non alio dicunt regionibus illis.
Quæsitas ad sacra boves Junonis, et uris
Imparibus ductos alta ad donaria currus.
Ergo ægrè rastris terram rimantur, et ipsis
Unguibus infodiunt fruges, montesque per altos
Contentâ cervice trahunt stridentia plaustra.
Non lupus insidias explorat ovilia circum,
Nec gregibus nocturnus obambulat-acrior illum
Cura domat;-timidi damæ cervique fugaces
Nunc interque canes et circum tecta vagantur.
Jam maris immensi prolem et genus omne natantûm
Littore in extremo, ceu naufraga corpora, fluctus
Proluit; insolitæ fugiunt in flumina phocæ.
Interit et curvis frustra defensa latebris
Vipera, et attoniti squamis adstantibus hydri.
Ipsis est aër avibus non æquus, et illæ
Præcipites altâ vitam sub nube relinquunt.
Præterea jam nec mutari pabula refert,
Quæsitæque nocent artes; cessere magistri,
Phillyrides Chiron, Amythaoniusque Melampus.
Sævit et in lucem Stygiis emissa tenebris
Pallida Tisiphone, Morbos agit ante Metumque,
Inque dies avidum surgens caput altiùs effert.
Balatu pecorum et crebris mugitibus amnes
Arentesque sonant ripæ collesque supini.
Jamque catervatim dat stragem atque aggerat ipsis
In stabulis turpi dilapsa cadavera tabo,
Donec humo tegere ac foveis abscondere discunt.
Nam neque erat coriis usus, nec viscera quisquam
Aut undis abolere potest aut vincere flammâ.
Ne tondere quidem morbo illuvieque peresa
Vellera, nec telas possunt attingere putres;
Verùm etiam invisos si quis tentârat amictus,
Ardentes papulæ atque immundus olentia sudor
Membra sequebatur, nec longo deinde moranti
Tempore contactos artus sacer ignis edebat.
ATQUE equidem, extremo ni jam sub fine laborum Vela traham et terris festinem advertere proram, Forsitan et pingues hortos quæ cura colendi Ornaret, canerem, biferique rosaria Pæsti; Quoque modo potis gauderent intuba rivis, Et virides apio ripæ, tortusque per herbam Cresceret in ventrem cucumis; nec sera comantem Narcissum aut flexi tacuissem vimen acanthi, Pallentesque hederas et amantes littora myrtos. Namque sub Ebaliæ memini me turribus altis, Quà niger humectat flaventia culta Galæsus, Corycium vidisse senem, cui pauca relicti Jugera ruris erant, nec fertilis illa juvencis, Nec pecori opportuna seges, nec commoda Baccho. Hic rarum tamen in dumis olus, albaque circùm Lilia verbenasque premens vescumque papaver, Regum æquabat opes animo, serâque revertens Nocte domum dapibus mensas onerabat inemtis;
|