Questa diu secum sic est affata Tonantem:
---Maximaque in vultu signa dolentis erant-
"Si memor es, de quo mihi sit Proserpina nata;
Dimidium curæ debet habere tuæ.
Orbe pererrato, sola est injuria facti
Cognita commissi præmia raptor habet.
At neque Persephone digna est prædone marito,
Nec gener hoc nobis more parandus erat.
Quid gravius victore Gyge captiva tulissem,
Quam nunc, te coeli sceptra tenente, tuli?
Verum impune ferat: nos hæc patiamur inultæ.
Reddat, et emendet facta priora novis."
Jupiter hanc lenit, factumque excusat amore,
"Nec gener est nobis ille pudendus," ait.
"Non ego nobilior. Posita est mihi regia cœlo:
Possidet alter aquas: alter inane Chaos.
Sed si forte tibi non est mutabile pectus,
Statque semel juncti rumpere vincla tori;
Hoc quoque tentemus, siquidem jejuna remansit:
Sin minus, inferni conjugis uxor erit."
Tartara jussus adit sumptis Caducifer alis,
Speque redit citiùs, visaque certa refert. "Rapta tribus," dixit, "solvit jejunia granis, Punica quæ lento cortice poma tegunt." Haud secus indoluit, quam si modò rapta fuisset, Mosta parens, longâ vixque refecta morâ est. Atque ita," Nec nobis cœlum est habitabile," dixit: "Tænariâ recipi me quoque valle jube."
Et factura fuit, pactus nisi Jupiter esset,
Bis tribus ut cœlo mensibus illa foret.
Tum demum vultumque Ceres animumque recepit, Imposuitque suæ spicea serta comæ.
Largaque provenit cessatis messis in arvis,
Et vix congestas area cepit opes.
Festival of the Palilia. Invocation to Pales, Goddess of Shepherds.
ALMA Pales, faveas pastoria sacra canenti,
Prosequor officio si tua festa pio.
Pastor, oves saturas ad prima crepuscula lustra.
Unda prius spargat, virgaque verrat humum.
Frondibus et fixis decorentur ovilia ramis,
Et tegat ornatas longa corona fores.
Cærulei fiant vivo de sulfure fumi;
Tactaque fumanti sulfure balet ovis.
Ure maris rores, tædamque, herbasque Sabinas,
Et crepet in mediis laurus adusta focis ;
Libaque de milio milii fiscella sequatur :
Rustica præcipue est hoc dea læta cibo.
Consule, dic, pecori pariter pecorisque magistris :
Effugiat stabulis noxa repulsa meis.
Sive sacrâ pavi, sedive sub arbore sacrâ,
Pabulaque in bustis inscia carpsit ovis :
Seu nemus intravi vetitum, nostrisve fugatæ
Sunt oculis Nymphæ, semicaperve deus:
Seu mea falx ramo lucum spoliavit opaco,
Unde data est ægræ fiscina frondis ovi ;
Da veniam culpæ : nec, dum degrandinat, obsit
Agresti Fauno supposuisse pecus;
Nec noceat turbâsse lacus. Ignoscite, Nymphæ,
Mota quod obscuras ungula fecit aquas.
Tu, dea, pro nobis Fontes fontanaque placa
Numina; tu sparsos per nemus omne deos.
Nec Dryadas, nec nos videamus labra Dianæ,
Nec Faunum, medio quum premit arva die.
Pelle procul morbos. Valeant hominesque gregesque;
Et valeant vigiles, provida turba, canes;
Neve minùs multas redigam, quam mane fuerunt,
Neve gemam referens vellera rapta lupo.
Absit iniqua fames. Herbæ frondesque supersint,
Quæque lavent artus, quæque bibantur, aquæ.
Ubera plena premam : referat mihi caseus æra,
Et, precor, in stabulo multa sit agna meo;
Lanaque proveniat, nullas læsura puellas,
Mollis, et ad teneras quamlibet apta manus.
Quæ precor, eveniant: et nos faciamus ad annum
Pastorum dominæ grandia liba Pali.
Building of the Walls of Rome. Death of Remus.
JAM luerat pœnas frater Numitoris, et omne
Pastorum gemino sub duce vulgus erat:
Contrahere agrestes, et moenia ponere utrique
Convenit. Ambigitur, moenia ponat uter.
"Nil opus est," dixit, "certamine," Romulus, "ullo.
Magna fides avium est: experiamur aves."
Res placet. Alter init nemorosi saxa Palatî:
Alter Aventinum mane cacumen init.
Sex Remus, hic volucres bis sex videt ordine.
Statur: et arbitrium Romulus urbis habet.
Apta dies legitur, qua moenia signet aratro.
Sacra Palis suberant : inde movetur opus.
Fossa fit ad solidum; fruges jaciuntur in imâ,
Et de vicino terra petita solo.
Fossa repletur humo, plenæque imponitur ara,
Et novus accenso fungitur igne focus.
Inde premens stivam designat monia sulco;
Alba jugum niveo cum bove vacca tulit.
Vox fuit hæc regis: "Condenti, Jupiter, urbem,
Et genitor Mavors, Vestaque mater, ades,
Quosque pium est adhibere deos, advertite cuncti :
Auspicibus vobis hoc mihi surgat opus.
Longa sit huic ætas, dominæque potentia terræ:
Sitque sub hac oriens occiduusque dies."
Ille precabatur: tonitru dedit omina lævo
Jupiter, et lævo fulmina missa polo.
Augurio læti jaciunt fundamina cives,
Et novus exiguo tempore murus erat.
Hoc Celer urget opus, quem Romulus ipse vocârat;
"Sintque, Celer, curæ," dixerat, "ista tuæ ;
Neve quis aut muros, aut factam vomere fossam
Transeat; audentem talia dede neci."
Quod Remus ignorans, humiles contemnere muros
Cœpit, et, His populus, dicere, tutus erit?
Nec mora, transiluit. Rutro Celer occupat ausum.
Ille premit duram sanguinolentus humum.
Hæc ubi rex didicit, lacrimas introrsus obortas
Devorat, et clausum pectore vulnus habet.
Flere palam non vult, exemplaque fortia servat,
Sicque meos muros transeat hostis, ait.
Dat tamen exsequias: nec jam suspendere fletum
Sustinet, et pietas dissimulata patet ;
Osculaque applicuit posito suprema feretro,
Atque ait, Invito frater adempte, vale!
Arsurosque artus unxit. Fecere, quod ille,
Faustulus, et mostas Acca soluta comas.
Tum juvenem nondum facti flevere Quirites;
Ultima plorato subdita flamma rogo est.
Urbs oritur quis tunc hoc ulli credere posset?—
Victorem terris impositura pedem.
Cuncta regas, et sis magno sub Cæsare semper:
Sæpe etiam plures nominis hujus habe;
Et quoties steteris domito sublimis in orbe,
Omnia sint humeris inferiora tuis.
Invocation to Robigo, or Mildew.
ASPERA Robigo, parcas Cerealibus herbis,
Et tremat in summâ leve cacumen humo.
Tu sata sideribus cœli nutrita secundis
Crescere, dum fiant falcibus apta, sinas.
Vis tua non levis est. Quæ tu frumenta notâsti,
Moestus in amissis illa colonus habet.
Nec venti tantum Cereri nocuere, nec imbres;
Nic sic marmoreo pallet adusta gelu ;
Quantum, si culmos Titan incalfacit udos.
Tum locus est iræ, diva timenda, tuæ.
Parce, precor, scabrasque manus a messibus aufer,
Neve noce cultis: posse nocere sat est;
Neu teneras segetes, sed durum amplectere ferrum,
Quodque potest alios perdere, perde prior.
Utilius gladios et tela nocentia carpes.
Nil opus est illis: otia mundus agit.
Sarcula nunc, durusque bidens, et vomer aduncus,
Ruris opes niteant: inquinet arma situs;
Conatusque aliquis vaginâ ducere ferrum,
Adstrictum longâ sentiat esse morâ.
At tu ne viola Cererem, semperque colonus
Absenti possit solvere vota tibi.
|