Ignemque, horribilemque feram, fluviumque li quentem.

Verum, ubi nulla fugam reperit pellacia, victus In sese redit, atque hominis tandem ore locutus: 445 Nam quis te, iuvenum confidentissime, nostras lussitadire domus? quidve hinc petis? inquit. At ille: Scis, Proteu, scis ipse; neque est te fallere quidquam;

Sed tu desine velle. Deûm praecepta secuti Venimus, hinc lapsis quaesitum oracula rebus. 450 Tantum effatus. Ad haec vates vi denique multa Ardentes oculos intorsit lumine glauco, Et graviter frendens, sic fatis ora resolvit: Non te nullius exercent numinis irae.

Magna luis commissa: tibi has miserabilis Orpheus 455 Haud quaquam ob meritum poenas, ni fata resistant,

Suscitat; et rapta graviter pro coniuge saevit.
Illa quidem, dum te fugeret per flumina praeceps,
Immanem ante pedes hydrum moritura puella
Servantem ripas alta non vidit in herba.

460 At chorus aequalis Dryadum clamore supremos
Implerunt montes; flerunt Rhodopeïae arces,
Altaque Pangaea, et Rhesi Mavortia tellus,
Atque Getae, atque Hebrus, et Actias Orithyia.
Ipse, cava solans aegrum testudine amorem,
465 Te, dulcis coniunx, te solo in litore secum,
Te veniente die, te decedente canebat.
Taenarias etiam fauces, alta ostia Ditis,
Et caligantem nigra formidine lucum

Ingressus, Manesque adiit, Regemque tremendum, 470 Nesciaque humanis precibus mansuescere corda. At cantu commotae Erebi de sedibus imis

Vmbrae ibant tenues, simulacraque luce carentum:
Quam multa in foliis avium se millia condunt,
Vesper ubi aut hibernus agit de montibus imber:

Matres, atque viri, defunctaque corpora vita
Magnanimum heroum, pueri, innuptaeque puellae,
Impositique rogis iuvenes ante ora parentum:
Quos circum limus niger, et deformis arundo
Cocyti tardaque palus inamabilis unda
Alligat, et novies Styx interfusa coercet.
Quin ipsae stupuere domus atque intima Lethi
Tartara, caeruleosque implexae crinibus angues
Eumenides, tenuitque inhians tria Cerberus ora,
Atque Ixionii vento rota constitit orbis.
lamque pedem referens casus evaserat omnes,
Redditaque Eurydice superas veniebat ad auras,
Pone sequens; namque hanc dederat Proserpina
legem;

Quum subita incautum dementia cepit amantem,
Ignoscenda quidem, scirent si ignoscere Manes;
Restitit, Eurydicenque suam iam luce sub ipsa
Immemor, heu! victusque animi respexit. Ibi omnis
Effusus labor, atque immitis rupta tyranni
Foedera, terque fragor stagnis auditus Avernis.
Illa, Quis et me, inquit, miseram et te perdidit,
Orpheu,

Quis tantus furor? en iterum crudelia retro
Fata vocant, conditque natantia lumina somnus.
lamque vale. Feror ingenti circumdata nocte,
Invalidasque tibi tendens, heu! non tua, palmas!
Dixit, et ex oculis subito, ceu fumus in auras
Commixtus tenues, fugit diversa; neque illum,
Prensantem nequidquam umbras, et multa vo-
lentem

Dicere, praeterea vidit; nec portitor Orci
Amplius obiectam passus transire paludem.
Quid faceret? quo se rapta bis coniuge ferret?
Quo fletu Manes, qua Numina voce moveret?
Illa quidem Stygia nabat iam frigida cymba.
Septem illum totos perhibent ex ordine menses

475

480

485

490

495

500

505

Rupe sub aëria deserti ad Strymonis undam Flevisse, et gelidis haec evolvisse sub antris, 510 Mulcentem tigres, et agentem carmine quercus. Qualis populea moerens philomela sub umbra Amissos queritur fetus, quos durus arator Observans nido implumes detraxit: at illa Flet noctem, ramoque sedens miserabile carmen 515 Integrat, et moestis late loca questibus implet. Nulla Venus, non ulli animum flexere hymenaei. Solus Hyperboreas glacies, Tanaimque nivalem, Arvaque Rhipaeis nunquam viduata pruinis

Lustrabat, raptam Eurydicen, atque irrita Ditis 520 Dona querens. Spretae Ciconum quo munere matres,

Inter sacra deum nocturnique orgia Bacchi, Discerptum latos iuvenem sparsere per agros. Tum quoque marmorea caput a cervice revulsum, Gurgite quum medio portans Oeagrius Hebrus 525 Volveret, Eurydicen vox ipsa et frigida lingua, Ah miseram Eurydicen! anima fugiente vocabat; Eurydicen toto referebant flumine ripae.

Haec Proteus; et se iactu dedit aequor in altum. Quaque dedit, spumantem undam sub vertice torsit. 530 At non Cyrene: namque ultro affata timentem: Nate, licet tristes animo deponere curas.

Haec omnis morbi caussa; hinc miserabile Nymphae,

Cum quibus illa choros lucis agitabat in altis, Exitium misere apibus. Tu munera supplex 535 Tende petens pacem, et faciles venerare Napaeas. Namque dabunt veniam votis, irasque remittent. Sed, modus orandi qui sit, prius ordine dicam. Quatuor eximios praestanti corpore tauros, Qui tibi nunc viridis depascunt summa Lycaei, 540 Delige et intacta totidem cervice iuvencas. Quatuor his aras alta ad delubra dearum

Constitue, et sacrum iugulis demitte cruorem;
Corporaque ipsa boum frondoso desere luco.
Post, ubi nona suos Aurora ostenderit ortus,
Inferias Orphei Lethaea papavera mittes,
Placatam Eurydicen vitula venerabere caesa,
Et nigram mactabis ovem, lucumque revises.
Haud mora; continuo matris praecepta facessit.
Ad delubra venit: monstratas excitat aras;
Quatuor eximios praestanti corpore tauros
Ducit, et intacta totidem cervice iuvencas.
Post, ubi nona suos Aurora induxerat ortus,
Inferias Orphei mittit, lucumque revisit.
Hic vero subitum ac dictu mirabile monstrum
Adspiciunt, liquefacta boum per viscera toto
Stridere apes utero, et ruptis effervere costis;
Immensasque trahi nubes; iamque arbore summa
Confluere, et lentis uvam demittere ramis.

545

550

555

Haec super arvorum cultu pecorumque canebam, Et super arboribus: Caesar dum magnus ad altum 560 Fulminat Euphraten bello, victorque volentes Per populos dat iura, viamque affectat Olympo. Illo Virgilium me tempore dulcis alebat Parthenope, studiis florentem ignobilis otî: Carmina qui lusi pastorum, audaxque iuventa, Tityre, te patulae cecini sub tegmine fagi.

565

[Ille ego, qui quondam, gracili modulatus avena Carmen, et, egressus silvis, vicina coëgi, Vt quamvis avido parerent arva colono: Gratum opus agricolis: at nunc horrentia Martis] Arma virumque cano, Troiae qui primus ab oris Italiam, fato profugus, Lavinia venit

Litora; multum ille et terris iactatus et alto Vi superum, saevae memorem Iunonis ob iram: 5 Multa quoque et bello passus, dum conderet urbem, Inferretque deos Latio: genus unde Latinum, Albanique patres, atque altae moenia Romae.

Musa, mihi caussas memora, quo numine laeso, Quidve dolens, regina deûm tot volvere casus 10 Insignem pietate virum, tot adire labores, Impulerit: tantaene animis coelestibus irae! Vrbs antiqua fuit; Tyrii tenuere coloni; Carthago, Italiam contra Tiberinaque longe Ostia, dives opum, studiisque asperrima belli: 15 Quam Iuno fertur terris magis omnibus unám Posthabita coluisse Samo; hic illius arma, Hic currus fuit: hoc regnum dea gentibus esse, Si qua fata sinant, iam tum tenditque fovetque. Progeniem sed enim Troiano a sanguine duci