Romanis. haec auguriis firmata Sibyllae,
haec sacris animata Numae huic fulmina vibrat

:

:

Iuppiter hanc tota Tritonia Gorgone velat. arcanas huc Vesta faces, huc orgia Bacchus transtulit, et Phrygios genitrix turrita leones. huc defensurus morbos Epidaurius hospes reptavit placido tractu, vectumque per undas insula Paeonium texit Tiberina draconem.

CLAUDIUS RUTILIUS NUMATIANUS (fl. c. 400 A.D.)

CCCVI

IMPERIALISM

Nam solis radiis aequalia munera tendis

qua circumfusus fluctuat oceanus.

volvitur ipse tibi, qui continet omnia, Phoebus

eque tuis ortos in tua condit equos.

te non flammigeris Libye tardavit harenis,
non armata suo reppulit ursa gelu.
quantum vitales natura tetendit in axes
tantum virtuti pervia terra tuae.

fecisti patriam diversis gentibus unam :
profuit iniustis, te dominante, capi.

dumque offers victis proprii consortia iuris,
urbem fecisti quod prius orbis erat.

AURELIUS PRUDENTIUS CLEMENS (fl. c. 400 A.D.)

CCCVII

THE LESSON OF THE STORY OF TOBIT

Cathemerinon x. 69-92

Sancti sator ille Tobiae, sacer ac venerabilis heros, dapibus iam rite paratis ius praetulit exequiarum.

170

5

ΙΟ

70

Contra Symmachum 11. 602–633

Hanc frenaturus rabiem Deus undique gentes
inclinare caput docuit sub legibus isdem,
Romanosque omnes fieri, quos Rhenus et Ister,

quos Tagus aurifluos, quos magnus inundat Hiberus,
corniger Hesperidum quos interlabitur et quos
Ganges alit tepidique lavant septem ostia Nili.
ius fecit commune pares et nomine eodem
nexuit et domitos fraterna in vincla redegit.
vivitur omnigenis in partibus, haud secus ac si
cives congenitos concludat moenibus unis
urbs patria atque omnes lare conciliemur avito.
distantes regione plagae divisaque ponto
litora conveniunt nunc per vadimonia ad unum

605

610

et commune forum, nunc per commercia et artes,
ad coëtum celebrem, nunc per genialia fulcra
externi ad ius conubii: nam sanguine mixto
texitur alternis ex gentibus una propago.
hoc actum est tantis successibus atque triumphis
Romani imperii: Christo iam tunc venienti,
crede, parata via est quam dudum publica nostrae
pacis amicitia struxit moderamine Romae.
nam locus esse Deo quis posset in orbe feroci
pectoribusque hominum discordibus, et sua iura
dissimili ratione tuentibus, ut fuit olim?
sic incompositos humano in pectore sensus,
disiunctasque animi turbato foedere partes,
nec liquida invisit Sapientia, nec Deus intrat.
at si mentis apex regnandi iure potitus
pugnacis stomachi pulsus fibrasque rebelles
frenet et omne iecur ratione coërceat una,
fit stabilis vitae status et sententia certa
haurit corde Deum, Domino et subiungitur uni.

615

620

625

630

CCCX

A CHRISTIAN SOLDIER AT A PAGAN SACRIFICE

Apotheosis 469-502

Tum subito exclamat media inter sacra sacerdos pallidus en quid ago? maius, rex optime, maius numen nescio quod nostris intervenit aris,

:

quam sufferre queant spumantia cymbia lacte, caesarum sanguis pecudum, verbena, coronae. accitas video longe dispergier umbras:

470

territa Persephone vertit vestigia retro extinctis facibus, tracto fugitiva flagello.

475

nil agit arcanum murmur, nil Thessala prosunt

carmina, turbatos revocat nulla hostia Manes.
nonne vides, ut turibulis frigentibus ignis
marceat, ut canis pigrescat pruna favillis?
ecce Palatinus pateram retinere minister
non valet elisa destillant balsama dextra.
flamen et ipse suas miratur vertice laurus
cedere, et incertum frustratur victima ferrum.
nescio quis certe subrepsit Christicolarum

480

485

S

490

hic iuvenum genus hoc hominum tremit infula et omne pulvinar divum; lotus procul absit, et unctus: pulcra reformatis redeat Proserpina sacris. dixit et exsanguis collabitur, ac, velut ipsum cerneret exerto minitantem fulmine Christum, ipse quoque exanimis posito diademate princeps pallet et adstantes circumspicit, ecquis alumnus chrismatis inscripto signaret tempora ligno, qui Zoroastreos turbasset fronte susurros. armiger e cuneo puerorum flavicomantum purpurei custos lateris deprenditur unus, nec negat et gemino gemmata hastilia ferro proicit ac signum Christi se ferre fatetur. prosiluit pavidus deiecto antistite princeps, marmoreum fugiens nullo comitante sacellum, dum tremefacta cohors dominique oblita supinas erigit ad caelum facies atque invocat Iesum.

BOËTHIUS (Al. c. 520 a.D.)

CCCXI

THE REIGN OF LAW

Quod mundus stabili fide
concordes variat vices;
quod pugnantia semina
foedus perpetuum tenent ;
quod Phoebus roseum diem
curru provehit aureo,
ut quas duxerit Hesperus
Phoebe noctibus imperet,
ut fluctus avidum mare
certo fine coërceat
ne terris liceat vagis
latos tendere terminos-
hanc rerum seriem ligat
terras ac pelagus regens
et caelo imperitans amor.
hic si frena remiserit

quidquid nunc amat invicem

155

ΙΟ

5

495

500