180

Expediunt fessi rerum; frugesque receptas
Et torrere parant flammis, et frangere saxo.

Æneas scopulum interea conscendit, et omnem
Prospectum late pelago petit; Anthea si quem
Jactatum vento videat, Phrygiasque biremis,
Aut Capyn, aut celsis in puppibus arma Caici.
Navem in conspectu nullam; tris litore cervos

179. Extorrere Zulich. et Hamb..pr. — 181. pelago late tres Burm. Anthea libri potiores; 'Avbeùs ex cybos. Ductum inde nomen femininum ’Aybeid, quod, uti ex Xenoph. Ephes. novimus, etiam 'Avbíc fuit, f. ex "Avbios. alii Antea. si qua a multis olim lectum fuit, quod et Carisius testatur. cf. Pier. et Fabric. retinuit Cuning. in sua edit. Sed voc. aliquis cum nomine proprio eleganter jungi satis docuere viri docti. 183. Capin, et Capim alii, ut Goth. Caici, a nomine fluvii Mysiæ. al. Cayci. – 184. Navim aliquot ap. Heins. et Goth. sec. cf. ad v. 120

et

tra Tom. I, p. 330 sqq. de Origi- simpl. pro navibus posuit. In v. nibus panificii, et supra Georg. I, 183 aut Caicun, debebat dicere 267 ). Cerealia arma, h. utensilia, vel Caici navem; nunc ponit arma instrumenta , ad pinsendum , Crici in puppibus celsis. arma in ad coquendum panem; puta esse puppibus religata cum Servio inhæc ipsa saxa , porro mactram , telligere vix possis , quippe haud seu alveum, quo farina subigere- facile e longinquo conspicua ; nec tur. De fermento enim nondum commodum exemplum 'ex Æn. X, cogitabant; sed farinam illam sub- 80. Insignia navis h. e. parasemum actam, seu pultem, continuo in male interpretantur alii; erant ea quadrarum forma sub cinere co

in prora, non in puppi. Saltem quebant. Recte Servius honesta- aut de aplustribus simpliciter, aut tem sermonis hic commendat. Ali- de tutela navis erat accipiendum; ter entese Santos Odyss. n, 232. fessi illud quidem melius. Verum poererum, ex calamitatibus et casibus, tico ornatu omnino dicta puto quos subierant, (ita res poetis ) arma in puppibus , pro armis pupexhausti viribus , quæ propterea pis, scilicet, navis Caici; ita ut arma cibo erant reficiendæ.

navis , seu armamenta , dicta sint 180—184. Omnem prospectum pro ipsa navi , quam prospicere late petit pelago, in prosa : pros

volebat Æneas. Hoc verius. pectum capit, prospectat , quan- 184. Cervos ex Homeri capreis tum licet, per omne pelagus. cf. fecit, v. sup. ad 159. Nullos tamen Odyss. x, 146 sqq. et 95 sqq.

si cervos in Africa inveniri Herodovideat, pro : ut videat, sollenni tus, Aristoteles , et Plinius post more, Homeri exemplo : si. éàv. illos VIII, 33 s. 51 affirmaverunt. είπως pro ίνα , ώστε. v. c. είποτ' Firmat tamen se ipsum Virgilius ütñs oxníato Iliad. B, 97. In bire- Æn. IV, 154 ; et Lucan. IX, 921. mibus , non est hærendum; poeta Oppianum et Philostratum memo

Experti : revocate animos, moestumque timorem
Mittite : forsan et hæc olim meminisse juvabit.
Per varios casus, per tot discrimina rerum,
Tendimus in Latium, sedes ubi fata quietas
Ostendunt : illic fas regna resurgere Troja :
Durate, et vosmet rebus servate secundis.

Talia voce refert; curisque ingentibus æger
Spem voltu simulat, premit altum corde dolorem.

203

202. animum sec. Moret. 205. sedes ibi codd. ap. Pier. quietis sc. nobis vetus MS. ар. eundem. — 207

durare et servare unus Heins. — 209. alto corde Rottend. pr. alter Hamb. Puget. Leid. un. etiam aliquot codd. Pierii nec hoc indocte. Exulat h. I. et ante premit; quod sæpe fit - Similem versum videbimus IV, 477Consilium vultu tegit ac spem fronte serenat.

:

escenderant, sed ab Achæmenide se indigna et injusta aut ignomimoniti fugiunt. Est quidem in niosa pertulit, aut atrocia vidit et Servianis docta nota : Quidam ta- immania. 204. Per hos ipsos men hæc saxa inter Catanam et

casus, per hæc discrimina rerum : Tauromenium in modum metarum pleonasmus poetis frequentatus. situ naturali dicunt esse , quæ Cy- Possunt tamen res pro rebus adclopea appellantur, quorum me- versis , periculis , accipi , ut v. dium et eminentissimum Galate 178. sedes ubi fata q. Ostendunt, h. dicitur. Sed sunt hæc a poeta e. oracula et auguria prædicunt, aliena , qui simpliciter litus Sici- promittunt. Ostendere egregie inliæ memorat.

primis poetæ, hac in re. Iidem fas 203---207. Forsan et hæc olim esse dicunt ea, quæ fatis volentimeminisse juvabit : nobilem sen- bus et oraculorum monitu fiunt. tentiam illustrant Cerda et alii. Quæras, unde jam tum Æneas noSed pertinet huc Euripideum , novæ sedis sibi promissæ , quod Macrob. VII Sat. 2 laudat,

noverit ? quum

aliis in "Os idú

Toba

σωθέντα μεμνήσθαι πόνων, locis tam incerta omnia ei essent. latine conversum a Cic. de Fin. II, Scilicet in locis inferis certiora 32; et ante Euripidem Homeri lo- edoctus fuerat lib. VI, 891. 2. De cus Odyss. 0, 397 -- 400. Inge- ipsa re cf. sup. Disqu. II. s. VI. et niosa imitatione hæc sequutus est Excurs. XV ad lib. II. Durare pro Statius I Theb. 472 Forsan et has durare se, animum suum, poetæ venturus amor præmiserit iras, Ut primum, mox alii scriptores, ut meminisse juvet : nec tamen omnia Tacitus. Tañte, dinco. Iliad. B, 299. malorum genera ex vita præterita cf. Cerda. meminisse jucundum est. Bene hoc 208. 209. Magnanimum Æneam monet Macrob. Sat. VII, 2. Et- vides. Premit, occultat, ut sæpe. enim sunt, quæ animus meminisse altum proprie, alto corde, h. e. horret ut lib. II, 12. Sic quæ quis intimo, sed docte poeta epitheton

men

Latium ,

210

Illi se prædæ adcingunt, dapibusque futuris;
Tergora deripiunt costis, et viscera nudant;
Pars in frusta secant, veribusque trementia figunt;
Litore ahena locant alii, flammasque ministrant;
Tum victu revocant vires; fusique per herbam
Inplentur veteris Bacchi, pinguisque ferinæ.
Postquam exemta fames epulis, mensæque remotæ;
Amissos longo socios sermone requirunt;

213

210. Illic Goth. sec. Accingunt sese prædæ Puget. Distinctionem ita institui vult Burmannus : prædæ accingunt, dapibusque futuris Tergora deripiunt c. — 211. Deripiunt Heins. ex ratione grammatica, quam tamen unus Rottend. tuetur. Sic jam emendarant Turnebus Gifan. v. Cerd. - - 212. verubus al. v. Pier, et int. ad V, 103. — 213. Litoreque aena Montalb. flammisque Hugen. quod dictum esset, ut velis ministrare Æn. VI, 302 et alia. Burm. 214. renovant Voss. r. animos Sprot. ex 202 repetitum. per herbas unus Heins. — 215. in sec. Moret. tą ferinæ subjungitur munere cum glossa : hemistichium; ut sit unus ex versibus, quos im perfectos Maro reliquit. Sed amat casus secundos Maro. Et laudatur hic ipse versus a Grammaticis eam in rem. v. Heins. farinæ Rottend. pr. et duo in Exc. Cort. — 216. excepta f. Zulich. a m. pr. extincta Hamb. pr. epulis exemta f. Oudart.

7

:

transfert ad dolorem , qui eo ipso his ahenis aquam calefaciunt, cf. fit intimus, et altus dolor.

Æn. VI, 218. 219, ut se lavent 210—215. Sequentia censenda ante epulas, ex more. ut quoque sunt ex ornatu rerum exilium. cf. Serv. Quærere velle, unde tot leIliad. a, 459 sqq. ubi édesper hic betes habuerint, qui tanto homiornatius : T'ergora deripiunt ( alii; num numero sufficerent, putidum mox pars) costis ( artubus); et vis- esset in poeta. — Flammas miniscera nudant. Recte Serv, viscera , trant, ornate, ut omnia in h. I., quicquid sub corio est, h. e. car- pro, subjiciunt ahenis ignem. nes. — 212. Totus ex : Mistuaron ' 215. Satiant se et carne ferina et άρα τ' άλλα, και αμφ' όβιλοισιν έπει- vino. -Jam excute ornamenta verpæv. ibid. 465. trementia , adhuc borum. palpitantia, ut et Serv. Non equi- 216. Hoc est Homericum: Aúteipa dem suavem in hoc epitheto ima. επεί πόσιος και έδησύoς εξ έρον έντο. cf. ginem sensui objici dixerim. inf. VIII, 184. mensæ remotæ noto 213. Ahena locant. quorsum ? certe vetere more, quo mensa cum epunon ad elisandas

carnes,

quibus lis convivæ apponebatur et aufereheroica tempora plane non ute- batur. At h. l. fusi

per

herbam bantur, ut notum est. El ne forte epulantur? Itaque improprie dicpoetam ab antiquo more recessisse tum. — 217. Longo sermone , non videri putes , quorsum laudare tam qualis post coenam esse solet, possis Valer. Fl. VIII, 254; aut quam potius multis cum querelis. Ovid. Met. I, 228. torreri carnes Amissa sociorum parte dolentes in antce. versu significatur. Igitur Multaque conquesti , Ovid. Met:

Spemque metumque inter dubii, seu vivere credant,
Sive extrema pati, nec jam exaudire vocatos.
Præcipue pius Æneas, nunc acris Oronti,
Nunc Amyci casum gemit, et crudelia secum
Fata Lyci, fortemque Gyan, fortemque Cloanthum.

Et jam finis erat: quum Juppiter æthere summo

220

221.

218. credunt Mentel. Post inter distinguunt nonnulli Codd. et edd. ut sit: duba seu v. credant. Burm. — 219. seu extrema duo ap. Burm. seu jam e. Puget. — 220. Orontis plures Codd. et edd. etiam ap. Pier. Scilicet est Orontes, 'Opórons, Orone teus, Orontei et Orontî. v. sup. ad v. 30. Oronti etiam fragm. Vatic. amici alii. Tunc Anthei Hamb. pr. casus Leid. et Sprot. Illud secum non debel offendere; nam gemit secum A. C. 222. Lycus. idem memoratur lib. IX, 556. Giam multi, etiam nostri, vel Gian. Cloantum castigatiores, notante Heinsio, ut Goth.

pr. Choantum Leid. Nomina promiscue posuit, ut poeta. Amycus, "Aquxos, ad exemplum regis Bebrycum, de quo Apollon. Il pr. et inf. V, 373, diversus est ab illis qui inf. X, 704. IX, 772. XII, 509, eodem nomine occurrunt. Lycus inter Trojanos iterum IX, 545 s. Gyas et Cloanthus in ludis in Sicilia editis lib. V, 118 sqq. Diversi sunt Gyas inter Etruscos X, 318, et forte alius XII, 460. 223. Noli in vulgarius incidere, ut emendes : Et jam finierat. - Sequitur Juppiter : in his ac similibus novare aliquid nolui : si mei arbitrii res esset, scriberem Jupiler , ex antiquiore ac veriore ratione, quam in Virgilio redhibitam esse volumus : ut sta

serm

Tuntur.

XIV, 242. —requirunt socios; de- 223. Et jam finis erat sc. longi clarat. voc. requirere desiderium rmonis , h. e. querelarum , aut amissorum sociorum. (v. Burm. omnino, cænæ factæ. Pompon. ad h. 1. ) lamentantur eos sibi Sabinus finem diei interpretatur : ereptos, Mγησάμενοι δη 'πειτα, φίλους nam mox dormitum concedunt , ixador staigous, Odyss. H, 30g. v. inf. 305. Quin omnino sic acciVulgari oratione diceres : multa pe : Postquam hæc finita erant; de sociis amissis inter se conque

s. his factis, Jupiter prospexit etc. - 219. H. e. sive jam esse Fateor, nexum vel transitum mihi inortuos. Extrema pati proprie non videri esse felicissimi inventi. dicuntur , qui crudeli supplicio cf. inf. Exc. I. ad lib. IX. Cogiaffecti animam efflant, h. I. sim- tandum tamen de Jove stante, et pliciter, qui moriuntur morte vio- Trojanorum fortunam in Africa lenta, fluctibus submersi, nec jam mente volvente, et rationem , exaudire vocatos, h. e. esse mor- qua succurri possit, circumspituos, quos invocari ab amicis et ciente. Hoc habitu Jovem si semel conclamari notus mos erat , inf. ante oculos tibi constitueris, 'bene III, 67. VI, 505. cf. Odyss. 1, 65. se habent reliqua ; et totus , qui Ad prosaicam sane subtilitatem sequitur, locus, e præstantioribus debuisset antecedere : num extre- est habendus, quum poeta hoc ipso ma eos passos esse credant , et miraculum addat hospitio Æneæ jam conclamatos ? Sed in poeta apud Didonem, et, quod multo illa non requiritur.

majus , Romanorum animos in

et

Despiciens mare velivolum, terrasque jacentis,
Litoraque, et latos populos, sic vertice coeli
Constitit, et Libyæ defixit lumina regnis.
Atque illum talis jactantem pectore curas
Tristior, et lacrimis oculos suffusa nitentis,

225

tim 225 litora. Scilicet antiqui literas in his geminabant pronuntiatione , non scriptura ; recentiores etiam scriptura : recte et hoc: sed tum tenendum est alter utrum constanter et in omnibus, quibus eadem ratio subest. - 224. Respiciens Bigot. dispiciens duo, et prospiciens duo alii ap. Burm. sed despiciens etiam Macrob. VI Sat. 4. terrasque latentes Hamb. — 226. terris Puget. — 227. Miror neminem in tales hæsisse, et tacitas curas conjectasse. Sed cf. not. — oculos lacrymis s. Priscianus et Alcuinus ap. Heins. offusa Servius citat inf. ad 482.

— 228. atque

2

carminis statim aditu ad Æneam et habet fere perpentixcy aliquid, ut et totam adeo carminis fabulam liad. γ, 222 φαίης κεν ζάκοτόν τινα advertat. Lineas primas hujus ar

έμμεναι άφρονα θ' αύτως. cf. liad. tificii videas in Odyss. &,

5
$99.9

3, 400.-", 100. x, 50. , 388. et ubi Minerva apud Jovem (ut jam al. Non temere Jovem oculos in Odyss. ce pr. fecerat) de intercep- Africæ litora et Æneæ naufragium to Ulyssis reditu conqueritur , mit- intentos habuisse, arguunt illa : titur etiam tum Mercurius. Vene- defixit lumina

defixit lumina - tales jactantem rem Jovi supplicem nota gemma, pectore curas. Igitur accipiendum: sed a recentiore, suspicor, manu, sic , ut erat, despiciens constitit , expressam ad Virgilii plane duc- pro simplici , prospexit terras. tum videre licet (cum alibi tum Ornate, constitit, quod homines in Suite des Pierres gravées par

facere solent, qui oculos animumMme. le Hay n. XV.)

que in aliquam rem intendunt, In verss. 223—227 plura Ho- (stantem autem

contra morem , meri loca ante oculos habuit : in- non sedentem Jovem hic cogitare primis Iliad. v, pr. et 7, 51. 52. necesse est) et defixit oculos regmare velivolum exquisite , in quo nis Libyæ , in litore Africæ, ad vela volant, cum proprie naves quod Æneas naves subduxerat. sint velivolæ. terras jacentes præ

Notabili autem orationis brevitate clare, respectu quidem Jovis ex Jovem cogitabundum stetisse dealto prospicientis : porrectæ sub clarat poeta , et curas , cogitatioipso et late patentes; quamquam nes et consilia, de parando Troterræ jacentes, gentes jacentes, janis apud Poenos hospitio , (inf. et alibi ap. poetas occurrunt sim- 297.) agitasse. Itaque respectu Toll pliciter positæ : similiter lati po- sic subjicit, tales curas jactantem, puli sunt dicti. sic , autws, non h. e. cum hunc in modum oculis

smper est temere vel frustra , animoque in Æneæ fatis esset desed, sic, uti res se habet, quo

fixus. — 228. Observa artem poestatu illa est: sicut erat; Romano- tæ. Ut miserationem faciat Venus, rum poetarum, cf. Iliad. s, 255; tristis , flens et pulchra inducitur.