20

19-22. Enimvero e Trojana stirpe ortum habituram esse acceperat gentem, (progeniem dixit) quæ Carthaginem aliquando esset eversura. Populum enim, ab ea gente oriturum, ad exscindendam Carthaginem in Africam copias suas esse trajecturum. Si ita exposueris, poetam forte aliqua ex parte a reprehensione inanis tautologiæ liberes, nec Cerdæ (ad lib. X, 213. 214), nec P. Angelii Bargæi subtilitate indigeas, in Epp. Clar. Viror. lib. I. pag. 85 (Lugd. 1561), qui, ut ne eadem res bis dicta esset, explicabat : venturum, futurum, et evasurum late regem ab excidio Libyæ. Jam expende rationem poeticam. Hinc, ex hac progenie, posteritate Trojanorum. Minus bene revoces ad sanguinem Trojanum. populum late regem, pro late regnantem, v. Burm. ad Petron. c. 82 extr. Com

parant εὐρυκρείων Homericum et εὑρυμέδων : cf. inf. I, 235, Hinc fore ductores, revocato a sanguine Teucri, Qui mare, qui terras omni ditione tenerent. - bello superbum, exquisitius quam potentem, ferocem, utpote victorem, κυδιόωντα, semel de hoc usu vocis apud poetas monemus. Libya nunc plenius, pro Carthagine in ea Africæ parte sita: venturum duplici modo potest accipi: vel proventurum, oriturum, futurum; vel, quod præfero, venturum exitio, ad exitium, ut auxilio, subsidio. v. Burm. Audierat Parcas sic volvere sive fila sua nere et cum iis fata, ἐπικλῶσαι, sive hæc moliri, machinari: hoc alterum verius.

23. 29. Veteris belli, paullo ante gesti, ut vetus et antiquus interdum. v. Burm. prima, primum, prius. Argis pro Argivis. Versus 25 28. in parenthesi esse positos puta. Id metuens, et belli memor, arcebat Troas. Quum autem alias caussas interposuisset, iniquum Paridis judicium, quo Junonis forma inferiorpronuntiata fuerat, et Ganymedis raptum,

30

- 25. пес

addit v. 29 His accensa super, super cetera, insuper, etiam his sibi factis injuriis inflammata, arcebat Troas. Aliorum interpretum ratio, ut id metuens cum antec. audierat jungas, orationem efficit elumbem etlanguidam. Anacoluthum agnoscere satius esset, sed necesse non est, alioqui possit poeta videri mutasse structuram paullo durius; cum pergendum esset : id metuens Juno et memor belli et caussarum etc.-24. prima, prius, olim. v. ad v. 1. a Jortino Tracts To. II p. 172. redditur: princeps. dux.--26. Manet repostum pro vulgari, est repositum in animo alte, profunde. Comparanda autem cum his Homerica Il. ω, 25 - 30. Formam adumbravit Statius Theb. I, 246, ubi Jupiter: neque enim arcano de pectore fallax Tantalus et sævæ periit injuria mensæ. Hine Ovid. Fastor. VI 43

Caussa duplex iræ: rapto Ganymede dolebam : Forma quoque Idro judice victa mea est. Geterum versus est ex ornatissimis. - 27. spretæ injuria formæ adjectum ad declarandum judicii indolem. spreta forma, est Junonis pulchritudo pulchritudini Veneris posthabita; et, quandoquidem id cum Junonis injuria factum, hoc plenius: spretæ formæ injuria. - 28. Genus invisum, propter Dardanum, Jovis et Electræ, pellicis, filiæ Atlantis, filium, a quo Trojani ducunt originem. Serv. v. Exc. VI ad lib. III. rapti (v. Æn. V, 255) Ganymedis honores, ministerium poculorum, ad quod Ganymedes raptus a Jove receptus est, remota Hebe, Serv. 29 33. His accensa super, insuper. ut sit junctura: Id metuens - memorque - et insuper his accensa, arcebat. v. ad v. 25. reliquias Danaum, a Danais et ab

35

Achille relictos Trojanos; qui Achivorum manus effugerant. Mox multos annos h. e. septem. v. Exc. II ad lib. III. -32. acti fatis. non tam, quoniam hoc Junonis odium fatale erat, ut Serv.; Sed potius, quoniam hi ipsi Trojanorum errores fatales erant. - 33. molis, molitionis, difficultatis. In prosa: Tam difficile erat, ut Trojani in Latium pervenirent, ibique stirpis, e qua Romani orituri essent, auctores fierent. His verbis declaratur a poeta, carminis argumentum haud alienum esse a Romanis, sed ad eorum origines spectare.

35. Hic, ut in Odyssea, in medias res abripitur lector. Quomodo enim e Sicilia solverit Æneas, qui tum classe in Italiam tendebat, infra videbimus sub finem libri III. Sed tempestate mox orta a cursu avertitur et ad litus Africæ, tantum non naufragio facto, ejicitur. Rerum autem ordinem ipsamque adeo dictionem ad Homeri exemplum instituit Odyss. 4, ubi Ulysses ex Calypsus insula Ithacam petens, cum jam Phæaciam in conspectu haberet, tempestate a

Neptuno excitata naufragus enatat. Quod ibi Neptunus facit, tributum h. 1. Eolo, quodque Leucothea, hic Neptuno. cf. Macrob. Sat. V, 2. In Homero tamen major rerum varietas narrationisque suavitas.

,

35. Vela dabant. cum per epexegesin hoc vellet explicare, saltem verbis erat ornandum, cum sententia eadem maneret; itaque spumas salis, ἅλμης, maris; occurrit et alibi. ære, ærata navi, (nec modo rostra ærata sed et puppes aratæ et æreæ, ut Æn. V, 198) ruebant, secabant, ut terra ruitur sulco facto, eruitur, læti, alacres, Italiæ, laborum metæ, nunc tandem propiores, πρόθυμοι, cf. II, 394. 395. Serv. Habuit forte poeta ante oculos versum 269 Odyss., γηθόσυνος δ ̓ ἔρῳ πέτασ ̓ ἱστία δῖος Ὀδυσσεύς.

36-38. Eternum volnus, qui v. 25 sævi dolores: i. e. ira. ita gr. ἕλκος. Adumbrata autem Junonis indignatio ex Odyss. 4, 281 sqq., ubi similis oratio Neptuni. Hine nullus fere est poeta, qui non eundem ad modum iram alicujus dei

40

finxerit. Similem prorsus locum videbis inf. lib. VII, 286-320; quem comparasse non pænitebit. Ex utroque, Bacchi Jovi supplicis verba finxit Statius lib. VII Theb. 151 sq. 182 seq. Ceterum legenda hæc sunt oratione per iræ et indignationis impetum intercepta; ut solemus in magno animi motu eloqui. victam poetica copia adjicitur. Teucrorum regem, ducem.

39. sq. Potuit tamen Pallas, (quanto magis ego, 46.) vel contra fata (h. e. quamvis faustus reditus fato erat destinatus), Achivorum classem cœlesti igni comburere, et fluctibus opprimere, unius Ajacis ulciscendi caussa. Ab Euripide hæc sumta esse, Macrob. V. Sat. c. extr. monet. Ursinus ad Ajacem Oileum fabulam Euripideam provocat, quæ nulla fuit, sed Οίλεὺς credita fuit, quæ Συλεὺς legi debet, ut Heathius docuit. (Ex eo nunc fragmenta vid. ap. Valk. in Diatr. et ap. Musgrav.; de Syleo v. ad Apollod. p. 443). Euripidis locus, quem Virgilius respicere debuit, est in Troad. v. 7786: unde etiam versus 23 sqq. Virgilio ante oculos fuere. Fabulæ fundus est in Homero Odyss. γ, 135 sq.; et multo magis 8, 499 sqq., sed ibi Neptuno tribuitur, quod h. 1. Minerva facit: Illum exspirantem - Turbine corripuit. Homerum autem sequuti poetæ cycli

ci, varie et copiose, inprimis in Νόστοις suis, tractasse videntur hanc narrationem, ut ex Quinto Cal. colligo, qui copiose Ajacis fata exponit lib. XIV, 420 sqq. Etiam Lycophron in Cassandra, v. 392-3, cum vulgari narratione consentit. Virgilianam tamen rationem, præter Schol. ad Iliad. v, 66; ex Callimacho, ἐν Αἰτίοις,, Нуginus habet fab. CXVI: unde colligo, Tragicum aliquem Minervæ partes has olim dedisse, quas Homerus. Neptuno dederat, quamquam et hic ipse huic variationi locum fecisse videri potest, dum interdum totam reditus Achivorum calamitatem ad solam Minervam refert, ut Odyss. a, 326. 7. 2, 135. 145.

40. 41. Unius ob noxam. Ergo dea Achivis antea studiosissima, unius Ajacis scelere adeo exarsit, ut nunc in omne nomen Achivum sæviret. cf. Tryphiod. 647 sq. Ipsos Argivos; nisi doctiorem rationem vis sequi, ut post classem nautas intelligas; uti nonnunquam fit. cf. Burm. ob Ajacis, Oilei f., insanam libidinem, stupro Cassandræ illato in Minervæ templo, in conspectu ipsius deæ. De Cassandra, eique illata injuria, vide inf. ad lib. II, 403, ecce traheba tur, etc. Facinus hoc honeste, gra viter tamen, declaratur per noxam et per furias,