Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

Quinquaginta intus famulæ : quibus ordine longo
Cura penum struere, et flammis adolere Penates.

aliisque. Vulgo mantilia. v. Georg. IV, 377. - 703. longam penum a Virgilio dictam, Carisius lib I. Instit. auctor est. Duplex scriptura jam Gellii ætate circumlata est. v. IV N. A. c. I. longam penum expressit etiam Ausonius. Donatum et Servium frustra laudat Ge. Fabric. Retinuit tamen Heins. ordine longo præclare, propter codd. consensum, et Nonii Marcelli Eugraphiique auctoritatem. Adde etiam poeticam rationem, quod ordine longo gravius ac dignius dictum. instruere porro legitur ap. Gell. 1. c.

ut Odyss. a, 147 et al., quod pressius sequitur noster Æn. VIII, 180, 181.

703. 704. In interiore ædium parte erant feminæ, quæ panem in canistris struerent, ut circumferretur et distribueretur convivis: quod v. 701. fiebat. Nam hoc est, iis curam fuisse, struere penum. In fraudem me induxerat Favorini disputatio apud Gellium IV, I ut redderem: instruere et adornare edulia ac cibos. Enimvero versamur hic in poeta epico et in vita heroica. longo ordine, quoniam L. numero, (respexisse poeta putatur Odyss. », 105 sq. de Alcinoi regia, cujus convivium expressit in seqq. ex Odyss. 9, 57 sq.) et flammis adolere Penates. Penates aut pro aris ac focis, aut pro ipso penetrali, omninoque pro domo accipi possunt. Jam eos adolere flammis dixit Virgilius poetico orationis more, pro, flammas adolere in Penatibus, s. ædibus, h. e. in aris ad Penates. ut VII, 71 castis adolet dum altaria tædis pro tædas in altari, exquisitiore ratione, ut passim alibi, adolere focos et alia. Eodem modo Ge. IV, 378. 379 Panchæis adolescunt ignibus are: h. e. tura in aris adolescunt vel ardent. Statius, qui totum h. l. expressit, sed, ut solet, ad fasti

dium usque productis singulis rerum momentis I Theb. 512 sqq., ait adolere focos, epulasque recentes instaurare, jubet. Adolere focos, etiam Silius dixit XI, 278 in loco, qui et ipse ex nostro est adumbratus; quod jam ante Cerdam vidit Pomponius. Jam autem quæras, quorsum, in vita utique heroica, inter epulas in foco ignis incendi solitus sit? Non sane frigoris depellendi caussa; nec ad carnes coquendas. Verum perpetuus ille, etiam per sequiora tempora, religiosus mos fuit, ut in festis saltem epulis focus igni luceret, in deorum utique honorem, Penatium maxime vel Genii vel Laris; facta quoque in focum libatione vini, seu ture cremato; heroica vita etiam carnis prosectis in ignem injectis. De ture testatur locus e Ge. IV, 378. 379 excitatus. In explicando voc. adolere nugantur Grammatici. Videtur olere ab initio omnino notionem augendi habuisse, sed substitisse tandem in uno rerum genere, quod incrementum habet continuum, seu quod continuatur, scilicet flammæ in fomite nutritæ ; unde adolere est cremare; tum fumi et odoris ex cremata victimæ carne vel ture; unde olere est odorem emittere. Nonnulla de his jam in Perizon.

Centum aliæ, totidemque pares ætate ministri,
Qui dapibus mensas onerant, et pocula ponunt.
Nec non et Tyrii per limina læta frequentes
Convenere, toris jussi discumbere pictis.
Mirantur dona Æneæ; mirantur Iulum,
Flagrantesque dei voltus, simulataque verba,
Pallamque, et pictum croceo velamen acantho.
Præcipue infelix, pesti devota futuræ,
Expleri mentem nequit,'ardescitque tuendo
Phoenissa, et pariter puero donisque movetur.

--

705

710

706. Antea onerent. ponant. Sed onerant. ponunt. Rom. cum plerisque aliis pervetustis Pierii, quod recte illi probatur, tanquam quod nescio quid picturatius habeat, quum res ipsa ita geri videatur. Scilicet omnino hoc in Marone observare licet (vide v. c. IV, 27); recedit ille ab hac consequentia temporum, cui tantopere studebat Cicero, et ex qua dicendum esset, quod antea hic editum erat: Centum ministri sunt, qui· onerent et ponant. dapibus onerant fidem; et Giphan. Indic. Lucret. p. 462 e scriptis vindicat. onerant et ponunt etiam Ald. pr. Parrhas. c. Goth. pr. et tertio. onerant et ponant ed. Ven. Junt. Aldd. ·707. limina nota Dorvill. - 708. visi d. Menag. pr. ut sæpe. discrimine Goth. pr. 710. flagrantis Medic. c. Mentel. pr. Parrhas. et al. Etiam sic Rom. qui alias quartos casus per es effert. sed flagrantem deum vix feras; et epitheton h. 1. requiritur in vultus. flagrantis multi alii. fulgentisque Sprot. e glossa, quæ in Leid. un. vultum Menag. pr. Versum 711. Pallamque hunc post superiorem abesse æquo animo ferrem.—713. videndo Hamb. pr. ex interpr. — 714. Vulgata erat: puero pariter donisque. pariter puero omnium libro

pue

ad Sanct. p. 757 occurrere video.
705. 706. Ducentis aliis ministe-
rium dapum et vini apponendi
mandatum. pares ætate, int.
ros, ex more. Valer. Fl. II, 653,
loco hinc expresso: centumque
pares primæva ministri Corpora.
Quæ de poculis in secunda demum
mensa adhibitis memorat Burman-
nus h. 1. et ad v. 737, ad heroica
tempora referenda non erant. Ci-
bus et potus ap. Homer. statim ab
initio apponuntur; majores calices
ad libationem faciendam ad finem
cœnæ; ut et hic inf. 723.

707. 708. Per limina læta, impl. in domo. Mox tori picti

iterum sunt vestes stragulæ.
710. Flagrantes dei vultus. Servius:
ardentes divinitate; sed hoc parum
clare. Nec clarius Donatus. Ut de
roseo genarum colore cum Cerda
accipias, vix loquendi ratio fert.
Arbitror oculos fulgentes indicari,
utpote Amoris: sæpe ap. Ovidium
igne, ignis fulgore micantes, item
flagrantes oculi, flagrantia lumina
amantum. Mox pictum int. h. 1.
circumtextum, ex 649.

712-714. Pesti devota futuræ Sevas, pro amori exitiabili destinata, eo amore jam contacta. Vis poetica mox in eo, quod mentem addit, et, quod ardescit et quod

Ille, ubi complexu Æneæ colloque pependit,
Et magnum falsi implevit genitoris amorem ;
Reginam petit. Hæc oculis, hæc pectore toto
Hæret; et interdum gremio fovet; inscia Dido,
Insidat quantus miseræ deus! At memor ille
Matris Acidaliæ, paullatim abolere Sychæum
Incipit, et vivo tentat prævertere amore

Jam pridem resides animos desuetaque corda.

715

720

rum Pierii, Heins. et Burm. lectio est, quam etiam Carisius agnoscit, ut mireris eam non esse receptam: id quod cum Brunckio V. C. nunc fecimus : inprimis cum observatum nobis sit, illam inter duas voces copulatas aut inter nomen et epitheton interponendæ vocis rationem esse exquisitioris utique elegantiæ, naturalem autem hunc positum priscæ simplicitatis et majestatis. Vulgatam Hamb.pr.et Goth.pr. tuentur, et Ven. cum pr. Moret. pariter donis pueroque. -716. Huc oculis Goth. tert. et pectore pr. Hamb. ed. Junt. 718. inscia, quantus malebat Jortin (Tract. II p. 465). —719. insidat Medicei et optimorum codd. ap. Heins est lectio, quam et Serv. ac Donatus agnoscunt, cum Nonio, tanquam archaismum, adeoque doctiorem. Vulgo insideat; quam codd. et edd. familiam ducit, ut alias, Romanus. De voc. vi v. German. Val. quantum m. d. ac memor Franc. 720. obolere alter Menag.721. pervertere Montalb. Leid. pervertere amorem ed. Ven. et sic Romanus antiquiss. prævertere tentat amore Puget. vino t. p. amorem Goth. tert. — 722. dissueta qu. Moret. et Wall.

[blocks in formation]

716. Desiderium ex absentia, quo pater tenebatur, dixit amorem magnum, quem puer nunc explevit, satiavit, amplexu. Conf. Exc. ad h. v. -717 sq. Hæret in puero - gremio fovet, tenet, ut inf. IV, 84. 85. noli ex nostro sedendi more æstimare ( quod etiam Valesium fefellit in Valesianis p. 63); sed accumbentium situs animo est repræsentandus: qui alteri proxime accumbit, applicat se ejus sinui ac gremio. Iulus jam tum pubescere debuit, si quidem ante septem annos patris ductu e Troja egressus est. ldem IV, 56 exultat inter venantes; et lib. IX, ei summa rerum creditur in castris, ab

sente patre. miseræ pro sibi, quanta cum vi! et ex poetæ cogitatione et sensu egregie est insertum : inscia Dido Insidat quantus misera deus. Acidalia Venus ab Acidalio fonte, qui est in Orchomeno Bootiæ civitate, in quo se Gratiæ lavant, quas Veneri constat esse sacratas. Serv. abolere Sichæum, h. e. Sichæi memoriam, desiderium, amorem. prævertere exquisite pro simplici, , occupare amore. Nam, quod occupamus, in eo simul prævertimus alios, ne occupent. amore vivo, ut flamma viva: opp. resides animi, animus ad amandum, ut bene Servius, iners et qui desuevit amare. Amor autem puber h. l., ut in vet. signis apud Winckelm. G. d. K. p. 233.

Postquam prima quies epulis, mensæque remote:
Crateras magnos statuunt, et vina coronant.
Fit strepitus tectis, vocemque per ampla volutant

725

723. Idem fere versus sup. 216.— 724. crateres aliquot ap. Burm. magnas tert. Rottend. et Leid. quasi a cratera ductum sit. Crateras læti s. Nonius et Crateras longe st. Lutatius, apud Burm., forte ex Æn. VII, 147. 725. It strepitus tectis Gud. a m. pr. pr. Menag. Rottend. tert. Leid. a m. sec., quod et in Servii Codice fuit, nec Burmanno displicet. Mihi quidem nimis in majus rem ferre videtur, cum de strepitu, sermonibus et clamoribus inter vina agatur. Scythicum foret, si strepitus ad tecta it, ut, clamor cœlo it. Aliter infra IV, 666. Didonis morte cognita: It clamor ad alta Atria. vocesque Bigot. alter Rottend. cum Schol. Cruqu. ad Horat. III, od. 19. perampla una voce nonnulli Pieriani cum pr. Moret. idque probabat

723. Postquam prima quies epulis h. e. cumprimum epulandi finis esset factus. Nam libatio ad finem cœnæ fiebat, v. ad v. 705. VIII, 184 et 273, 279, 280. De spatio inter primam et secundam mensam frustra Cerda multa. mensæ remo-· tæ. cf. ad v. 216.

724. Αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἔντο, Κοῦροι μὲν κρητῆρας ἐπει στέψαντο ποτοῖο, Νώμησαν δ ̓ ἄρα πᾶσι (quod quidem hic aliter v. 729) Iliad. a, 470, 471. Alter versus etiam alibi repetitur ut Odyss. a, 149. d, 339. Meminisse autem necesse est ex Homero, statui ad cœnam majora vasa, crateras, et minoribus poculis ex iis hausta vina distribui inter singulos convivas, apud Homerum quidem per præconem ad singulos convivas accedentem, v. c. Odyss. 9, in Alcinoi convivio, quod Virgilius respexit. Sedebant enim convivæ in soliis parietem ambientibus, et unicuique apponebatur mensa cum cibo. Jam vina coronant : quo sensu dictum a poeta sit, vix satis definiri potest. Si ad Homeri lo

cum,

unde reliqua adumbrata sunt, respiciendum est, et, si xpnτῆρας ἐπεστέψαντο ποτιῖο expressum

est; aliter quam de impletis usque ad ora poculis intelligi nequit. ( et sic Pomponius et Servius, qui tamen et alteram interpretationem habet.) Sic et Iliad. 9, 232, ubi de copia cibi potusque : πίνοντες κρητῆρας ἐπιστεφέας οἴνοιο. Alia brevitatis studio omittimus. Vina tum dicta sunt pro poculis, quorum oram ambit, coronat, oriq, vinum infusum. Altera interpretatio est minus recondita, ut coronata sint pocula, sertis impositis. De corollis his cogitare heroici temporis mos sane non patitur, cf. Athen. I, 15. p. 18. E. F. De sequiore vero ævo non dubitatur, ut Georg. II, 528 socii cratera coronant. Hoc si tenemus, dicendum, poetam maluisse sui temporis morem inferre, quam antiquum retinere; quod idem commisit inf. lib.

III, 525 Tum pater Anchises ma gnum cratera corona Induit implevitque mero. cf. Hotting. V. C. Mus. Turic. T. I.

725. Comparant illud: Mynorpes δ ̓ ὁμάδησαν ἀνὰ μέγαρα σκιόεντα, Odyss. a, 365 et alibi repetitum. Lectissimis verbis usus est noster, inprimis in volutant : loquuntur quæ audiri possent per totum cœ

[ocr errors]

Atria; dependent lychni laquearibus aureis
Incensi, et noctem flammis funalia vincunt.
Hic regina gravem gemmis auroque poposcit
Implevitque mero pateram : quam Belus, et omnes
A Belo soliti. Tum facta silentia tectis:

Juppiter, hospitibus nam te dare jura loquuntur,
Hunc lætum Tyriisque diem Trojaque profectis
Esse velis, nostrosque hujus meminisse minores.
Adsit lætitiæ Bacchus dator, et bona Juno.
Et vos, o, cœtum, Tyrii, celebrate faventes.

730

735

Jortin 1. 1. per alta Longob. cum aliis Pierianis, item Zulich. ex lib. IV, 665, observante Burmanno. 726. lychyni, lichini, aberrationes apud Burm. Præclare Serviana: Græco sermone usus est, ne vile aliquid introferret; nam offendisset lucerna. lacuaribus ab aliis scriptum fuisse, ibidem monitum videas. laquearibus altis unus Guelpherb. in Collat. Cort.— 729. qua magna pars codd. apud Heins. item ed. Ven. et pr. Goth. sed recte rejectum; est enim minus doctum. a bello Zulichem. addita glossa: festivis diebus.—730. dum f. Longob.-733. que abest Menag. alteri. - 734. Ante Pierium vulgo lectum, adsis. Sed omnes ejus libri habebant adsit vel assit: neque aliter Heinsiani cum Macrob. III Sat. 4. Comment. Cruqu. ad Horat. I, od. 18; utramque lectionem agnoscit Servius. At sit Medic. 735. O Tyrii coetum quatuor ap. Burm.

[ocr errors]

naculum. 726 sq. Continuatam in multam noctem cœnam indicare vult poeta. Verbis similibus utitur Statius I Theb. 520. 521 et Silius

XI, 281. 282, jam supra laudati. cf. Gerda. Observa et hic v. 726. 727 summum ornatum verborumque dignitatem in re tenui. Non lucernas vel candelabra posuit, sed lychnos, funalia, h. e. funiculos cera illitos; h. e. faces. cf. Odyss., de regia Alcinoi, 100 sqq.

728-730. Etiam hinc sua duxit Statius 1. c. 539 sqq. soliti, sc. mero implere, h. e. qua usi fuerant. A Belo autem Tyriorum regum stirpem ducebant Græci. v. Serv. sup. ad 642. Apollodor. II, 1. conf. Salmas. Exerc. Plin. p. 402. Ex nostro idem Silius I, 87 sq.

731-735. Preces inter liban

dum ad Jovem živiov, hospitalem, factæ. hospitibus te dare jura, præesse, sub tutela eos habere; (non aliter usus loquendi fert, nam dare jura simpliciter est, imperare. Dicerem esse, qui hospitibus illatas injurias ulcisceris; sed, an dare jura pro ulcisci dicatur, dubito). Expressa autem illa Homerica Odyss., 179 sqq. Adde Odyss. v, 50 et plur. al. loca. Illud nam caussam interponens Homericum esse satis constat. cf. Ernest. ad Odyss. μ, 320. — minores, nepotes, sup. 532. — 734. Bacchus lætitiæ dator; Germanus laudat Δῶρα Διωνύσου πολυγηθέος ap. Hesiod. Op. et D. 614. bona Juno, propitia, porn, ayan. Invocatur autem hic, ut patrium Tyriorum numen. cf. sup. v. 15. —735. cœtum celebrate, bene Serv. con

« ZurückWeiter »