645 concilium Graiosque patres adiere, darentque, ante tuum, Romane, torum, sed qualis in aede esse solet, baculumque tenens agreste sinistra, 650 655 'Pone metus; veniam, simulacraque nostra relin- hunc modo serpentem, baculum qui nexibus ambit, +Postera sidereos Aurora fugaverat ignes; incerti quid agant, proceres ad templa petiti evinctus vitta crines albente sacerdos, 6 et Deus en! deus en! animis linguisque favete, 665 670 675 XV. 711.] Arrival in Italy. quisquis ades!' dixit' Sis, O pulcherrime, visus utiliter, populosque juves tua sacra colentes.' 147 quisquis adest, jussum veneratur numen, et omnes 680 et repetita dedit vibrata sibila lingua. 685 corpus in Ausonia posuit rate. Numinis illa sensit onus, pressa estque dei gravitate carina. Aeneadae gaudent, caesoque in litore tauro torta coronatae solvunt retinacula classis. 695 700 Romethiumque legit, Caulonaque, Naryciamque, 705 evincitque fretum Siculique angusta Pelori, Hippotadaeque domos regis, Temesesque metalla, Leucosiamque petit, tepidique rosaria Paesti. inde legit Capreas, promontoriumque Minervae, et Surrentino generosos palmite colles, Herculeamque urbem, Stabiasque, et in otia natam 710 Parthenopen, et ab hac Cumaeae templa Sibyllae. Linternum, multamque trahens sub gurgite arenam Huc ubi veliferam nautae advertere carinam asper enim jam pontus erat - deus explicat orbes, 720 perque sinus crebros et magna volumina labens, templa parentis init flavum tangentia litus. aequore pacato patrias Epidaurius aras linquit, et hospitio juncti sibi numinis usus Huc omnes populi passim, matrumque patrumque obvia turba ruit, quaeque ignes, Troïca, servant, Vesta, tuos, laetoque deum clamore salutant; quaque per adversas navis cita ducitur undas, tura super ripas aris ex ordine factis parte ab utraque sonant, et odorant aëra fumis: ictaque conjectos incalfacit hostia cultros. 725 730 735 Jamque caput rerum, Romanam intraverat urbem. erigitur serpens, summoque acclinia malo 740 XV. 766.] The Apotheosis of Cæsar. 149 XXIII. THE APOTHEOSIS OF CÆSAR. [Book XV.-745-879.] AFTER the triumphs of Cæsar, and his death by treachery of his friends, Venus obtained from Jupiter that he should be received into the number of the Immortals, a native deity, while Æsculapius was of foreign origin (745-844). She takes therefore his spirit as he falls, and bears it above, his path being shown by a miraculous star which appeared in the heavens at his death (845-880). HIC Caesar in Urbe sua deus est, quem marte togaque praecipuum non bella magis finita triumphis, resque domi gestae properataque gloria rerum, in sidus vertere novum stellamque comantem, quam sua progenies. Neque enim de Caesaris actis ullum majus opus, quam quod pater exstitit hujus. scilicet aequoreos plus est domuisse Britannos, perque papyriferi semptemflua flumina Nili victrices egisse rates, Numidasque rebelles Cinyphiumque Jubam, Mithridateisque tumentem 755 nominibus Pontum populo adjecisse Quirini, et multos meruisse, aliquos egisse triumphos, quam tantum genuisse virum? Quo praeside rerum humano generi, Superi, favistis abunde. Ne foret hic igitur mortali semine cretus, ille deus faciendus erat. Quod ut aurea vidit Aeneae genitrix, vidit quoque triste parari pontifici letum et conjurata arma moveri, palluit; et cunctis, ut cuique erat obvia, divis Aspice,' dicebat 'quanta mihi mole parentur insidiae, quantaque caput cum fraude petatur, 760 765 770 quod de Dardanio solum mihi restat Iülo. solane semper ero justis exercita curis? quam modo Tydidae Calydonia vulneret hasta, nunc male defensae confundant moenia Trojae; quae videam natum longis erroribus actum jactarique freto sedesque intrare silentum, bellaque cum Turno gerere, aut, si vera fatemur, cum Junone magis? Quid nunc antiqua recordor damna mei generis? Timor hic meminisse priorum non sinit: in me acui sceleratos cernitis enses. quos prohibete, precor, facinusque repellite! neve caede sacerdotis flammas exstinguite Vestae.' Talia nequiquam toto Venus anxia caelo verba jacit, superosque movet ; qui rumpere quamquam ferrea non possunt veterum decreta sororum, signa tamen luctus dant haud incerta futuri. arma ferunt inter nigras crepitantia nubes terribilesque tubas, auditaque cornua caelo praemonuisse nefas. Solis quoque tristis imago lurida sollicitis praebebat lumina terris. saepe faces visae mediis ardere sub astris; saepe inter nimbos guttae cecidere cruentae. caerulus et vultum ferrugine Lucifer atra sparsus erat, sparsi lunares sanguine currus. tristia mille locis Stygius dedit omina bubo; mille locis lacrimavit ebur, cantusque feruntur auditi sanctis et verba minantia lucis. victima nulla litat, magnosque instare tumultus fibra monet, caesumque caput reperitur in extis ; inque foro circumque domos et templa deorum nocturnos ululasse canes, umbrasque silentum erravisse ferunt, motamque tremoribus urbem. Non tamen insidias venturaque vincere fata praemonitus potuere deum; strictique feruntur 785 790 795 800 |