Squallida promissis qui tegit ora comis.
Illo, qui sequitur, dicunt mactata ministro
Sæpe recusanti corpora capta deo:
Hic lacus, hi montes, hæc tot castella, tot amnes,
Plena feræ cædis, plena cruoris erant.
Drusus in his quondam meruit cognomina te rris,
Quæ bona progenies digna parente fuit.
Cornibus hic fractis, viridi male tectus ab ulva,
Decolor ipse suo sanguine Rhenus erit.
Crinibus en etiam fertur Germania passis,
Et ducis invicti sub pede moesta sedet:
Collaque Romanæ præbens animosa securi,
Viucula fert illa, qua tulit arma, manu.
Hos super in curru, Cæsar, victore veheris
Purpureus populi rite per ora tui:
Quaque ibis manibus circumplaudere tuorum;
Undique jactato flore tegente vias.
Tempora Phobea lauro cingeris: ioque,
Miles, io, magna voce, triumphe, canet.
Ipse sono plausuque simul fremituque canentům,
Quadrijugos cernes sæpe resistere equos.
Inde petes arcem, delubra faventia votis:
Et dabitur merito laurea vota Jovi.
Hæc ego submotus, qua possum, mente videbo:
Erepti nobis jus habet illa loci.
Illa per immensas spatiatur libera terras:
In cœlum celeri pervenit illa fuga.
Illa meos oculos mediam deducit in urbem,
Immunes tanti nec sinit esse boni.
Invenietque viam, qua currus spectet eburnos:
Sic certe in patria per breve tempus ero.
Vera tamen populus capiet spectacula felix,
Lætaque erit præsens cum duce turba suo:
At mihi fingenti tamtum longeque remoto
Auribus hic fructus percipiendus erit;
Atque procul Latio diversum missus in orbem
Qui narret cupido, vix erit, ista mihi.
Is quoque jam serum referet veteremque triumphum;
Quo tamen audiero tempore, lætus ero.
Illa dies veniet, mea qua lugubria ponam,
Causaque privata publica major erit.
Magna minorque feræ, quarum regis, altera, Graias,
Altera, Sidonias, utraque sicca, rates,
Omnia quum summo positæ videatis in axe,
Et maris occiduas non subeatis aquas,
Etheriamque suis cingens amplexibus arcem,
Vester ab intacta circulus exstet humo;
Aspicite illa, precor, quæ non bene moenia quondam
Dicitur Iliades transiluisse Remus;
Inque meam nitidos dominam convertite vultus;
Sitque memor nostri necne, referte mihi.
Heu mihi! cur nimium quæ sunt manisfesta, requiro?
Cur labat ambiguo spes mihi mista metu?
Crede quod est, quod vis, ac desine tuta vereri:
Deque fide certa sit tibi certa fides:
Quo dque polo fixæ nequeunt tibi dicere flammæ,
Non mentitura tu tibi voce refer:
Esse tui memorem, de qua tibi maxima cura est;
Quodque potest, secum nomen habere tuum.
Vultibus illa tuis, tanquam præsentis, inhæret,
Teque remota procul, si modo vivit, amat.
Ecquid ut incubuit justo mens ægra dolori,
Lenis ab admonito pectore somnus abit?
Tunc subeunt curæ, dum te lectusque locusque
Tangit, et oblitam non sinit esse mei?
Et veniunt æstus, et nox immensa videtur?
Fessaque jactati corporis ossa dolent?
Non equidem dubito, quin hæc et cætera fiant,
Detque tuus casti signa doloris amor:
Nec cruciere minus, quam cum Thebana cruentum
Hectora Thessalico vidit ab axe rapi.
Quid tamen ipse precer dubito: nec dicere possum
Adfectum quem te mentis habere velim.
Tristis es? indignor, quod sim tibi causa doloris:
Non es? ut amisso conjuge digna fores.
Tu vero tua damna dole, mitissima conjux,
Tempus et a nostris exige triste malis:
Fleque meos casus: est quædam flere voluptas:
Expletur lacrymis egeriturque dolor.
Atque utinam lugenda tibi non vita, sed esset
Mors mea; morte fores sola relicta mea!
Spiritus hic per te patrias exisset in auras:
Sparsissent lacrymæ pectora nostra piæ:
Supremoque die notum spectantia cœlum
Texissent digiti lumina nostra tui!
Et cinis in tumulo positus jacuisset avito,
Tactaque nascenti corpus haberet humus!
Denique et, ut vixi, sine crimine mortuus essem!
Nunc mea supplicio vita pudenda suo est.
Me miserum, si tu, quum diceris exsulis uxor,
Avertis vultus, et subit ora rubor!
Me miserum, si tuape putas mihi nupta videri!
Me miserum, si te jam pudet esse meam!
Tempus ubi est illud, quo me jactare solebas
Conjuge, nec nomen dissimulare viri?
Tempus ubi est, quo te, nisi si fugis illa referre,
Et dici memini, juvit et esse meam?
Utque probæ dignum est, omni tibi dote placebam:
Addebat veris multa faventis amor.
Nec quem præferres, ita res tibi magna videbar,
Quemve tuum malles esse, vir alter erat.
Nunc quoque, ne pudeat quod sis mihi nupta: tuusque
Non dolor hinc debet, debet abesse pudor.
Quum cecidit Capaneus subito temerarius ictu,
Num legis Evadnen erubuisse viro?
Nec, quia rex mundi compescuit ignibus ignes,
Ipse tuis, Phaeton, inficiandus eras.
Nec Semele Cadmo facta est aliena parenti,
Quod precibus periit ambitiosa suis.
Nec tibi, quod sævis ego sum Jovis ignibus ictus,
Purpureus molli fiat in ore rubor:
Sed magis in nostri curam consurge tuendi,
Exemplumque mihi conjugis esto bonæ:
Materiamque iuis tristem virtutibus imple:
Ardua per præceps gloria vadat iter.
Hectora quis nosset, si felix Troja fuisset?
Publica virtuti per mala facta via est.
Ars tua, Tiphy, jacet, si non sit in æquore fluctus:
Si valeant homines, ars tua, Phoebe jacet.
Quæ latet, inque bonis cessat non cognita rebus,
Adparet virtus; arguiturque malis.
Dat tibi nostra locum tituli fortuna; caputque
Conspicuum pietas qua tua tollat habet.
Utere temporibus, quorum nunc munere freta es:
En! patet in laudes area lata tuas.
O qui, nominibus quum sis generosus avitis,
Exsuperas morum nobilitate genus;
Cujus inest animo patrii candoris imago,
Non careat nervis candor ut iste suis;
Cujus in ingenio patriæ facundia linguæ est,
Qua prior in Latio non fuit ulla foro;
Quod minime volui, positis pro nomine signis
Dictus es; ignoscas laudibus ista tuis.
Nil ego peccavi: tua te bona cognita produnt.
Si, quod es, appares, culpa soluta mea est.
Nec tamen officium nostro tibi carmine factum,
Principe tam justo posse nocere puta.
Ipse pater patriæ, quid enim civilius illo?
Sustinet in nostro carmine sæpe legi:
Nec prohibere potest, quia res est publica, Cæsar:
Et de communi pars quoque nostra bono est.
Juppiter ingeniis præbet sua numina vatum,
Seque celebrari quolibet ore sinit.
Causa tua exemplo Superorum tuta duorum est:
Quorum hic conspicitur, creditur ille deus.
Ut non debuerim, tamen hoc ego crimen amabo:
Non fuit arbitrii littera nostra tui.
Noc nova, quod tecum loquor, est injuria nostra;
Incolumis cum quo sæpe locutus eram.
|