Si qua mcis fuerint, ut erunt, vitiosa libellis,
Excusata suo tempore, lector, habe.
Exsul eram, requiesque mihi non fama petita est:
Mens intenta suis ne foret usque malis.
Hoc est, cur cantet vinctus quoque compede fossor,
Indocili numero quum grave mollit opus:
Cantet et innitens limosæ pronus arenæ
Adverso tardam qui trahit amne ratem:
Quique ferens pariter lentos ad pectora remos,
In numerum pulsa brachia versat aqua.
Fessus ut incubuit baculo, saxove resedit
Pastor, arundineo carmine mulcet oves.
Cantantis pariter, pariter data pensa trahentis
Fallitur ancillæ decipiturqne labor.
Fertur et, abducta Briseide, tristis Achilles
Hæmonia curas attenuasse lyra.
Quum traheret silvas Orpheus et dura canendo
Saxa, bis amissa conjuge mœstus erat.
Me quoque Musa levat, Ponti loca jussa petentem.
Sola comes nostræ perstitit illa fugæ:
Sola nec insidias hominum, nec militis ensem,
Nec mare, nec ventos, barbariemque timet.
Scit quoque, quum perii, quis me deceperit error,
Et culpam in facto, non scelus, esse meo.
Scilicet hoc ipso nunc æqua, quod obfuit ante,
Quum mecum juncti criminis acta rea est.
Non equidem vellem, quoniam nocitura fuerunt,
Pieridum sacris imposuisse manum.
Sed nunc quid faciam? vis me tenet ipsa Sororum: Et carmen demens, carmine læsus, amo.
Sic nova Dulichio lotos gustata palato,
Illo quo nocuit, grata sapore fuit.
Sentit amans sua damna fere; tamen hæret in illis,
Materiam culpæ persequiturque suæ.
Nos quoque delectant, quamvis nocuere, libelli:
Quodque mihi telum vulnera fecit, amo.
Forsitan hoc studium possit furor esse videri:
Sed quiddam furor hic utilitatis habet.
Semper in obtutu mentem vetat esse malorum,
Præsentis casus immemoremque facit.
Utque suum Bacchis non sentit saucia vulnus
Dum stupet Edonis exululata jugis;
Sic, ubi mota calent viridi mea pectora thyrso,
Altior humano spiritus ille malo est.
Ille nec exsilium, Scythici nec litora Ponti,
Ille nec iratos sentit habere deos.
Utque soporiferæ biberem si pocula Lethes,
Temporis adversi sic mihi sensus hebet.
Jure deas igitur veneror mala nostra levantes;
Sollicitæ comites ex Helicone fugæ: Et partim pelago, partim vestigia terra,
Vel rate dignatas, vel pede nostra sequi.
Sint, precor, hæ saltem faciles mihi: namque deorum
Cætera cum magno Cæsare turba facit.
Meque tot adversis cumulant, quot littus arenas,
Quotque fretum pisces, ovaque piscis, habet.
Vere prius flores, æstu numerabis aristas,
Poma per autumnum, frigoribusque nives,
Quam mala, quæ toto patior jactatus in orbe,
Dum miser Euxini litora læva peto.
Nec tamen, ut veni, levior fortuna malorum est:
Huc quoque sunt nostras fata secuta vias.
Hic quoque cognosco natalis stamina nostri;
Stamina de nigro vellere facta mihi.
Utque nec insidias, capitisque pericula narrem,
Vera quidem, vera sed graviora fide;
Vivere quam miserum est inter Bessosque Getasque
Illi, qui populi semper in ore fuit!
Quam miserum porta vitam muroque tueri,
Vixque sui tutum viribus esse loci!
Aspera militiæ juvenis certamina fugi,
Nec nisi lusura movimus arma manu:
Nunc senior gladioque latus scutoque sinistram,
Canitiem galeæ subjicioque meam.
Nam dedit e specula custos ubi signa tumultus,
Induimur trepida protinus arma manu.
Hostis habens arcus imbutaque tela veneno,
Sævus anhelanti monia lustrat equo.
Utque rapax pecudem, quæ se non texit ovili,
Per sata, per sylvas, fertque trahitque lupus;
Sic, si quem nondum portarum sepe receptum
Barbarus in campis repperit hostis, agit.
Aut sequitur captus, conjectaque vincula collo
Accipit; aut telo virus habente cadit.
Hic ego sollicitæ jaceo novus incola sedis.
Heu nimium fati tempora longa mei!
Et tamen ad numeros antiquaque sacra reverti
Sustinet in tantis hospita Musa malis.
Sed neque cui recitem quisquam est mea carmina, nec qui Auribus accipiat verba Latina suis.
Ipse mihi, quid enim faciam? scriboque legoque,
Tutaque judicio littera nostra suo est.
Sæpe tamen dixi: Cui nunc hæc cura laborat?
An mea Sauromatæ scripta Getæque legent?
Sæpe etiam lacrymæ sunt me scribente profusæ,
Humidaque est fletu littera facta meo.
Corque vetusta meum tamquam nova vulnera sentit,
Inque sinum mostæ labitur imber aquæ.
Quum vice mutata, quid sim fuerimque recordor,
Et tulerit quo me casus, et unde, subit;
Sæpe manus demens studiis irata malignis
Misit in arsuros carmina nostra focos.
Atque ea, de multis quoniam non multa supersunt,
Cum venia facito, quisquis es, ista legas.
Tu quoque, non melius, quam sunt mea tempora, carmen
Interdicta mihi, consule, Roma, boni.
Jam fera Cæsaribus Germania, totus ut orbis,
Victa potes flexo succubuisse genu.
Altaque velentur fortasse palatia sertis,
Thuraque in igne sonent, inficiantque diem; Candidaque, adducta collum percussa securi
Victima purpureo sanguine tingat humum; Donaque amicorum templis promissa deorum Reddere victores Cæsar uterque parent: Et qui Cæsareo juvenes sub nomine crescunt, Perpetuo terras ut domus ista regat: Cumque bonis nuribus pro sospite Livia nato Munera det meritis, sæpe datura, deis: Et pariter matres, et quæ sine crimine castos Perpetua servant virginitate focos.
Plebs pia, cumque pia lætentur plebe senatus:
Parvaque cujus eram pars ego nuper, eques.
Nos procul expulsos communia gaudia fallunt,
Famaque tam longe non nisi parva venit.
Ergo omnis poterit populus spectare triumphos,
Cumque ducum titulis oppida capta leget,
Vinclaque captiva reges cervice gerentes,
Ante coronatos ire videbit equos:
Et cernet vultus aliis pro tempore versos,
Terribiles aliis immemoresque sui:
Quorum pars causas, et res, et nomina quæret;
Pars referet, quamvis noverit ipsa parum:
Hic, qui Sidonio fulget sublimis in ostro,
Dux fuerat belli: proximus ille duci.
Hic, qui nunc in humo lumen miserabile figit,
Non isto vultu, quum tulit arma, fuit.
Ille ferox, oculis et adhuc hostilibus ardens,
Hortator pugnæ consiliumque fuit.
Perfidus hic nostros inclusit fraude locorum,
|