Frigora jam Zephyri minuunt, annoque peracto,
Longior antiquis visa Mæotis hyems:
Impositamque sibi qui non bene pertulit Hellen,
Tempora nocturnis æqua diurna facit.
Jam violam puerique legunt hilaresque puellæ,
Rustica quam nullo terra serente gerit:
Prataque pubescunt variorum flore colorum,
Indocilique loquax gutture vernat avis.
Utque malæ crimen matris deponat hirundo,
Sub trabibus cunas parvaque tecta facit.
Herbaque, quæ latuit Cerealibus obruta sulcis,
Exserit e tepida molle cacumen humo:
Quoque loco est vitis, de palmite gemma movetur:
Nam procul a Getico littore vitis abest.
Quoque loco est arbor, turgescit in arbore ramus:
Nam procul a Geticis finibus arbor abest.
Otia nunc istic, junctisque ex ordine ludis
Cedunt verbosi garrula bella fori.
Usus equi nunc est, levibus nunc luditur armis:
Nunc pila, nunc celeri volvitur orbe trochus.
Nunc, ubi perfusa est oleo labente juventus,
Defessos artus virgine tingit aqua.
Scena viget, studiisque favor distantibus ardet,
Proque tribus resonant terna theatra foris.
O quater, et quoties non est numerare, beatum,
Non interdicta cui licet urbe frui!
At mihi sentitur nix verno sole soluta,
Quæque lacu duro vix fodiantur aquæ.
Nec mare concrescit glacie: nec, ut ante, per Istrum
Stridula Sauromates planstra bubulcus agit.
Incipient aliquæ tamen huc adnare carinæ,
Hospitaque in Ponti littore puppis erit.
Sedulus obcurram nantæ: dictaque salute,
Quid veniat quæram, quisve, quibusve locis.
Ille quidem mirum, nisi de regione propinqua
Non nisi vicinas tutus ararit aquas.
Rarus ab Italia tantum mare navita transit:
Littora rarus in hæc portubus orba venit.
Sive tamen Graia scierit, sive ille Latina
Voce loqui, certe gratior hujus erit.
Fas quoque, ab ore freti longæque Propontidos undis,
Huc aliquem certo vela dedisse Noto.
Quisquis is est, memori rumorem voce referre,
Et fieri famæ parsque gradusque potest.
Is, precor, auditus possit narrare triumphos
Cæsaris, et Latio reddita vota Jovi:
Teque, rebellatrix, tandem, Germania, magni
Triste caput pedibus supposuisse ducis.
Hæc mihi qui referet, quæ non vidisse dolebo,
Ille meæ domui protinus hospes erit.
Heu mihi, jamne domus Scythico Nasonis in orbe?
Jamque suum mihi dat pro Lare pœna locum?
Di faciant, ut Cæsar non hic penetrale domumque,
Hospitium pœnæ sed velit esse meæ.
Ecce supervacuus, quid enim fuit utile gigni?
Ad sua natalis tempora noster adest.
Dure, quid ad miseros veniebas exsulis annos?
Debu eras illis imposuisse modum.
Si tibi cura mei, vel si pudor ullus inesset,
Non ultra patriam me sequerere meam.
Quoque loco primum tibi sum male cognitus infans,
Illo tentasses ultimus esse mihi:
Jamque relinquendo, quod idem fecere sodales,
Tu quoque dixisses tristis in urbe, vale.
Quid tibi cum Ponto? num te quoque Cæsaris ira
Extremam gelidi misit in orbis humum?
Scilicet expectes soliti tibi moris honorem,
Pendeat ex humeris vestis ut alba meis?
Fumida cingatur florentibus ara coronis?
Micaque solemni thuris in igne sonet?
Libaque dem pro te genitale notantia tempus,
Concipiamque bonas ore favente preces?
Non ita sum positus: nec sunt ea tempora nobis,
Adventu possim lætus ut esse tuo.
Funeris ara mihi ferali cincta cupresso
Convenit, et structis flamma parata rogis.
Nec dare thura libet nil exorantia divos:
In tantis subeunt nec bona verba malis.
Si tamen est aliquid nobis hac luce petendum,
In loca ne redeas amplius ista precor:
Dum me terrarum pars pæne novissima, Pontus,
Euxini falso nomine dictus, habet.
Cultor et antistes doctorum sancte virorum,
Quid facis ingenio semper amice meo?
Ecquid, ut incolumem quondam celebrare solebas,
Nunc quoque, ne videar totus abesse, caves?
Suscipis exceptis ecquid mea carmina solis
Artibus, artifici quæ nocuere suo?
Immo ita fac vatum, quæso, studiose novorum,
Quaque potes retine nomen in urbe meum.
Est fuga dicta mihi, non est fuga dicta libellis,
Qui domini pœnam non meruere pati.
Sæpe per externas profugus pater exsulat oras;
Urbe tamen natis exsulis esse licet.
Palladis exemplo, de me sine matre creata
Carmina sunt. Stirps hæc progeniesque mea est. Hanc tibi commendo: quæ quo magis orba parente, Hoc tibi tutori sarcina major erit.
Tres mihi sunt nati contagia nostra secuti:
Cætera fac curæ sit tibi turba palam.
Sunt quoque mutatæ ter quinque volumina formæ;
Carmina de domini funere rapta sui.
Illud opus potuit, si non prius ipse perissem,
Certius a summa nomen habere manu.
Nunc incorrectum populi pervenit in ora:
In populi quidquam si tamen ore meum est. Hoc quoque, nescio quid, nostris adpone libellis, Diverso missum quod tibi ab orbe venit. Quod quicumque leget, si quis leget, æstimet ante, Compositum quo sit tempore, quoque loco. Equus erit scriptis, quorum cognoverit esse. Exsilium tempus, barbariemque locum: Inque tot adversis carmen mirabitur ullum Ducere me tristi sustinuisse manu.
Ingenium fregere meum mala: cujus et ante
Fons infoecundus parvaque vena fuit.
Sed quæcumque fuit, nullo exercente refugit,
Et longo periit arida facta situ.
Non hic librorum, per quos inviter alarque,
Copia. Pro libris arcus et arma sonant.
Nullus in hac terra, recitem si carmina, cujus
Intellecturis auribus utar, adest.
Nec quo secedam locus est. Custodia muri
Submovet infestos clausaque porta Getas.
Sæpe aliquod verbum quæro, nomenque locumque:
Nec quisquam est a quo certior esse queam.
Dicere sæpe aliquid conanti, turpe fateri,
Verba mihi desunt; dedidicique loqui.
Threicio Scythicoque fere circumsonor ore,
Et videor Geticis scribere posse modis.
Crede mihi, timeo ne sint immista Latinis,
Inque meis scriptis Pontica verba legas.
Qualemcumque igitur, venia dignare libellum,
Sortis et excusa conditione meæ.
|