Innumeræque herbæ: quarum de lacte soporem
Nox legit, et spargit per opacas humida terras.
Janua, quæ verso stridorem cardine reddat,
Nulla domo totâ ; custos in limine nullus.
At medio torus est, ebeno sublimis in atrâ,
Plumeus, unicolor, pullo velamine tectus:
Quo cubat ipse deus, membris languore solutis.
Hunc circa passim, varias imitantia formas,
Somnia vana jacent totidem, quot messis aristas,
Silva gerit frondes, ejectas littus arenas.
Quò simul intravit, manibusque obstantia virgo Somnia dimovit: vestis fulgore reluxit
Sacra domus tardâque deus gravitate jacentes
Vix oculos tollens; iterumque iterumque relabens,
Summaque percutiens nutanti pectora mento,
Excussit tandem sibi se: cubitoque levatus,
Quid veniat (cognôrat enim) scitatur. At illa:
'Somne, quies rerum, placidissime Somne deorum,
Pax animi, quem cura fugit; qui corda diurnis
Fessa ministeriis mulces, reparasque labori;
Somnia, quæ veras æquent imitamine formas,
Herculeâ Trachine jube, sub imagine regis,
Halcyonen adeant, simulacraque naufraga fingant.
Imperat hoc Juno.' Postquam mandata peregit
Iris, abit: neque enim ulteriùs tolerare vaporis
Vim poterat. Labique ut somnum sensit in artus,
Effugit; et remeat per quos modò venerat arcus.
At pater e populo natorum mille suorum
Excitat artificem, simulatoremque figuræ,
Morphea. Non illo jussos solertiùs alter
Exprimit incessus, vultumque sonumque loquendi.
Adjicit et vestes, et consuetissima cuique
Sed hic solos homines imitatur. At alter 275
Fit fera, fit volucris, fit longo corpore serpens.
Hunc Icelon superi, mortale Phobetora vulgus
Nominat. Est etiam diversæ tertius artis
Phantasos. Ille in humum, saxumque, undamque, tra
Quæque vacant animâ, feliciter omnia transit.
Regibus hi, ducibusque suos ostendere vultus
Nocte solent: populos alii plebemque pererrant.
Præterit hos senior: cunctisque e fratribus unum
Morphea, qui peragat Thaumantidos edita, Somnus
Eligit et rursus molli languore solutum
Deposuitque caput, stratoque recondidit alto.
Ille volat, nullos strepitus facientibus alis,
Per tenebras intraque moræ breve tempus in urbem
Pervenit Hæmoniam: positisque e corpore pennis
In faciem Ceycis abit: formâque sub illâ
Luridus, exsangui similis, sine vestibus ullis,
Conjugis ante torum miseræ stetit. Uda videtur
Barba viri, madidisque gravis fluere unda capillis.
Tum lecto incumbens, fletu super ora refuso,
Hæc ait: Agnoscis Cëyca, miserrima conjux ?
An mea mutata est facies nece? Respice; nosces:
Inveniesque tuo pro conjuge conjugis umbram.
Nil opis, Halcyone, nobis tua vota tulerunt.
Occidimus: falsæ tibi me promittere noli.
Nubilus Ægæo deprendit in æquore navim
Auster, et ingenti jactatam flamine solvit :
Oraque nostra, tuum frustrà clamantia nomen,
Implêrunt fluctus. Non hæc tibi nuntiat auctor
Ambiguus non ista vagis rumoribus audis:
Ipse ego fata tibi præsens mea naufragus edo.
Surge, age: da lacrymas; lugubriaque indue: nec me
Indeploratum sub inania Tartara mitte.'
Adjicit his vocem Morpheus; quam conjugis illa
Crederet esse sui. Fletus quoque fundere veros
Visus erat: gestumque manus Ceycis habebant.
[Ingemit Halcyone lacrymans, motatque lacertos
Per somnum: corpusque petens amplectitur auras :
Exclamatque, Mane. Quò te rapis? ibimus unâ.']
Voce sui, specieque viri, turbata soporem
Excutit et primò si sit circumspicit illic,
Qui modò visus erat. Nam moti voce ministri
Intulerant lumen. Postquam non invenit usquam ;
Percutit ora manu: laniatque a pectore vestes:
Pectoraque ipsa ferit. Nec crinem solvere curat;
Scindit: et altrici, quæ luctûs causa, roganti,
'Nulla est Halcyone, nulla est,' ait; 'occidit unâ
Cum Cëyce suo. Solantia tollite verba.
Naufragus interiit. Vidi, agnovique; manusque
Ad discedentem, cupiens retinere, tetendi.
Umbra fugit: sed et umbra tamen manifesta, virique 325
Vera mei. Non ille quidem, si quæris, habebat
Adsuetos vultus: nec, quo priùs ore, nitebat.
Pallentem, nudumque, et adhuc humente capillo
Infelix vidi: stetit hoc miserabilis ipso
Ecce loco:' et quærit, vestigia si qua supersint.
'Hoc erat, hoc animo quod divinante timebam;
Et ne, me fugiens, ventos sequerere rogabam?
At certè vellem, quoniam periturus abibas,
Me
quoque duxisses. Tecum fuit utile, tecum
Ire mihi. Neque enim de vitæ tempore quidquam
Non simul egissem: nec mors discreta fuisset.
Nunc absens pereo, jactor nunc fluctibus absens :
Et, sine me, me pontus habet. Crudelior ipso
Sit mihi mens pelago, si vitam ducere nitar
Longiùs, et tanto pugnem superesse dolori.
Sed neque pugnabo: nec te, miserande, relinquam :
Et tibi nunc saltem veniam comes: inque sepulcro,
Si non urna, tamen junget nos litera; si non
Ossibus ossa meis, at nomen nomine tangam.'
Plura dolor prohibet; verboque intervenit omni
Plangor: et attonito gemitus e corde trahuntur.
Mane erat: egreditur tectis ad littus: et illum Mosta locum repetit, de quo spectârat euntem. Dumque, Moratus ibi;' dumque, 'Hic retinacula solvit, Hoc mihi discedens dedit oscula littore,' dicit, [Dumque notata oculis reminiscitur acta, fretumque] Prospicit; in liquidâ, spatio distante, tuetur Nescio quid, quasi corpus, aquâ: primòque, quid illud Esset, erat dubium. Postquam paulò appulit unda; Et, quamvis aberat, corpus tamen esse liquebat; Qui foret, ignorans, quia naufragus, omine mota est, Et tanquam ignoto lacrymam daret, Heu, miser,' in
'Quisquis es, et si qua est conjux tibi!' Fluctibus ac
Fit propius corpus. Quod quo magis illa tuetur,
Hoc minùs, et minùs est amens sua. Jamque propinquæ
Admotum terræ, jam quod cognoscere posset,
Cernit. Erat conjux. Ille est,' exclamat: et unâ
Ora, comas, vestem lacerat: tendensque trementes
Ad Cëyca manus, 'Sic, o carissime conjux,
Sic ad me, miserande, redis?' ait. Adjacet undis
Facta manu moles: quæ primas æquoris iras
Frangit; et incursus quæ prædelassat aquarum.
Insilit huc mirumque fuit potuisse; volabat:
Percutiensque levem modò natis aëra pennis,
Stringebat summas ales miserabilis undas.
Dumque volat; moesto similem, plenumque querelæ
Ora dedêre sonum, tenui crepitantia rostro.
[Ut verò tetigit mutum et sine sanguine corpus;
Dilectos artus amplexa recentibus alis,
Frigida nequicquam duro dedit oscula rostro.]
Senserit hoc Ceyx, an vultum motibus undæ
Tollere sit visus, populus dubitabat: at ille
Senserat. Et tandem, superis miserantibus, ambo
Alite mutantur.
Tunc quoque mansit amor, nec conjugiale solutum
Fœdus in alitibus. Coëunt, fiuntque parentes :
Perque dies placidos, hiberno tempore, septem
Incubat Halcyone pendentibus æquore nidis.
Tum via tuta maris: ventos custodit, et arcet
Eolus egressu: præstatque nepotibus æquor.
Orbe locus medio est inter terrasque, fretumque,
Cœlestesque plagas, triplicis confinia mundi;
Unde, quod est usquam, quamvis regionibus absit,
Inspicitur; penetratque cavas vox omnis ad aures.
|