20

30

40

125

Simpliciter positae scena sine arte fuit.
In gradibus sedit populus de caespite factis,
Qualibet hirsutas fronde tegente comas.
Respiciunt, oculisque notant sibi quisque puellam 107
Quam velit, et tacito pectore multa movent.
Dumque rudem praebente modum tibicine Tusco,
Ludius aequatam ter pede pulsat humum,
In medio plausu... plausus tunc arte carebant...
Rex populo praedae signa petenda dedit.
Protinus exsiliunt, animum clamore fatentes,
Virginibus cupidas iniciuntque manus.

The panic among the maidens.

Ut fugiunt aquilas, timidissima turba, columbae,
Utque fugit visos agna novella lupos,
Sic illae timuere viros sine more ruentes;
Constitit in nulla, qui fuit ante, color.

Nam timor unus erat, facies non una timoris:
Pars laniat crines: pars sine mente sedet:
Altera maesta silet: frustra vocat altera matrem:
Haec queritur, stupet haec: haec manet, illa
Ducuntur raptae, genialis praeda, puellae,
Et potuit multas ipse decere timor.

153 2

119 1

106 a

[fugit. 90

Siqua repugnarat nimium comitemque negabat,
Sublatam cupido vir tulit ipse sinu,

Atque ita "quid teneros lacrimis corrumpis ocellos?
Quod matri pater est, hoc tibi" dixit "ero."

99

107

The Sabines prepare to take their revenge, but the war is long delayed. Hersilia calls together her country-women, and proposes that they should interfere.

50

Intumuere Cures et quos dolor attigit idem.

114

Tum primum generis intulit arma socer. [bant, 106 a
Iamque fere raptae matrum quoque nomen habe-
Tractaque erant longa bella propinqua mora.
Conveniunt nuptae dictam Iunonis in aedem:
Quas inter mea sic est nurus orsa loqui:
"O pariter raptae,... quoniam hoc commune
Non ultra lente possumus esse piae. [tenemus...

140 4

Stant acies: sed utra di sint pro parte rogandi,
Eligite: hinc coniux, hinc pater arma tenet.
Quaerendum est, viduae fieri malimus, an orbae.
Consilium vobis forte piumque dabo."
Consilium dederat. Parent, crinesque resolvunt,
Maestaque funerea corpora veste tegunt.

149

112

General reconciliation.

60

70

Iam steterant acies ferro mortique paratae,
Iam lituus pugnae signa daturus erat :
Quum raptae veniunt inter patresque virosque,
Inque sinu natos, pignora cara, tenent.
Ut medium campi passis tetigere capillis,
In terram posito procubuere genu;

Et, quasi sentirent, blando clamore nepotes
Tendebant ad avos brachia parva suos.
Qui poterat, clamabat avum, tum denique visum;
Et, qui vix poterat, posse coactus erat.
Tela viris animique cadunt: gladiisque remotis,
Dant soceri generis, accipiuntque, manus:
Laudatasque tenent natas; scutoque nepotem
Fert avus hic scuti dulcior usus erat.

106 I

90

115

125

152 I. 6

140

107

XX.

THE DEATH OF ROMULUS.

The token by his sire impressed

That marks him out betimes to share

The heritage of upper air.-CONINGTON'S VIRGIL.

(FASTI, II. 475 foll.)

ΙΟ

20

Mars claims the return of his son, now that his work is done.

PROXIMA lux vacua est: at tertia dicta Quirino.
Qui tenet hoc nomen, Romulus ante fuit :
Sive quod hasta curis priscis est dicta Sabinis,
Bellicus a telo venit in astra deus:

Sive suo regi nomen posuere Quirites:
Seu quia Romanis iunxerat ille Cures.

106

107 d

106 1

Nam pater armipotens postquam nova moenia 152 II. Multaque Romulea bella peracta manu,

66

[vidit

Iuppiter," inquit "habet Romana potentia vires :
Sanguinis officio non eget illa mei.

Redde patri natum : quamvis intercidit alter,
Pro se proque Remo qui mihi restat, erit.
'Unus erit, quem tu tolles in caerula caeli'
Tu mihi dixisti : sint rata dicta Iovis."
Iuppiter annuerat: nutu tremefactus uterque
Est polus, et caeli pondera movit Atlas.

Romulus disappears. The Patres are suspected of foul play.
Est locus, antiqui Capreae dixere paludem:
Forte tuis illic, Romule, iura dabas.

Sol fugit, et removent subeuntia nubila caelum,
Et gravis effusis decidit imber aquis.

119 b

Hinc tonat, hinc missis abrumpitur ignibus aether: 112
Fit fuga: rex patriis astra petebat equis.

Luctus erat, falsaeque patres in crimine caedis:
Haesissetque animis forsitan illa fides :

p. 144. III

F

But Julius Froculus reports that he has seen Romulus, who told him to console the people by the news of his deification.

30

121 C

119

Sed Proculus Longa veniebat Iulius Alba,
Lunaque fulgebat, nec facis usus erat,
Quum subito motu saepes tremuere sinistrae:
Rettulit ille gradus, horrueruntque comae...
Pulcher et humano maior trabeaque decorus
Romulus in media visus adesse via,
Et dixisse simul "Prohibe lugere Quirites,
Nec violent lacrimis numina nostra suis.
Tura ferant, placentque novun pia turba Quirinum, 90
Et patrias artes militiamque colant."
Iussit, et in tenues oculis evanuit auras.

123

Convocat hic populos, iussaque verba refert. Templa deo fiunt: collis quoque dictus ab illo est, 107 Et referunt certi sacra paterna dies.

XXI.

TARQUIN AND LUCRECE.

To save them from false Sextus,

That wrought the deed of shame.

ARGUMENT.

MACAULAY, HORATIUS.

THE Roman officers besieging Ardea, after a lively discussion as to the merits of their respective wives, set off to Rome by night to put them to the test. The rest they found keeping idle revel, but Lucretia, wife of Collatinus, was sitting amongst her maidens, weaving a robe for her husband. Sextus Tarquinius, son of the king, who had before shown his guileful character in the capture of Gabi, is smitten with sinful love, and returns secretly to the house of Collatinus. Lucretia, unable to defend herself, sends at once for her father and husband, and makes them swear to avenge her; then, with a dagger that she has concealed, she stabs herself, unable to survive dishonour. The citizens are roused by this crowning insult, and the Tarquins with all their family banished.—(FASTI, II. 685 foll.)

For this story compare Livy 1. 53, 54, 56–59.

66

Sextus gives a first taste of his quality" by the capture of Gabii. Pretending to be a fugitive from his home, where he has been cruelly maltreated, he gains an entry into the enemy's city.

NUNC mihi dicenda est regis fuga. Traxit ab illa 107 d
Sextus ab extremo nomina mense dies.
Ultima Tarquinius Romanae gentis habebat
Regna, vir iniustus, fortis ad arma tamen.
Ceperat hic alias, alias everterat urbes,
Et Gabios turpi fecerat arte suos.

Namque trium minimus, proles manifesta Superbi,
In medios hostes nocte silente venit.
Nudarant gladios: "Occidite" dixit "inermem!
Hoc cupiant fratres Tarquiniusque pater,

ΙΟ

Qui mea crudeli laceravit verbere terga.”

Dicere ut hoc posset, verbera passus erat.

90

113

Sp. 139, 106

p. 141, ix

112

Luna fuit: spectant iuvenem, gladiosque recondunt,
Tergaque, deducta veste, notata vident.

125

Flent quoque, et ut secum tueatur bella, precantur. §. 142(2)
Callidus ignaris adnuit ille viris.

106 3