ubi de Epistolis suis agit, minus recte intellecto; qui Amorum libro ii. Elegia 19. exstat :

Quod Paris et Macareus, et quod male

gratus Jason, Hippolytique parens, Hippolytusque legat.

Certe quod Paris legat, est Epistola ad Paridem scripta: quæ nunc exstat, nempe Enones ad Paridem. Parens Hippolyti est Theseus, ad quam Ariadne scribit, quæ nunc Ariadnes ad Theseum dicitur. Quod Hippolytus legat, est, quam ad Hippolytum Phædra scripsit, quod nemo nescit. DAN. HEINSIUS.

1. Hanc.] Semel modo Ovidium hoc pronomine, subintellecta Epistola, usum; Ciceronem quoque semel usurpasse, observat diligentissimus Vavassor de Vi et usu quorumdam verborum, p. 86. Infra quoque Epist. x. ver. 3. quidam codices exhibent, Quam legis, quæ si vera sit lectio, addi huic observationi poterit. Vid. et Epist. xvi. 1. BURMANNUS.

Penelope.] Hæc Amyre, vel Arnæa primum, dein Penelope dicta, ab ejusdem nominis avibus, quæ expositam a parentibus educaverunt, ut Pindari scribit interpres. PARRH.

Lento.] Id est, non tantum qui tardas redire ad me, sed qui non commoveris desiderio uxoris, neque ejus cura tangeris, ut ita sæpe Noster. Vid. Turneb. 1. Adv. 15. et Heins. ad Epist. xv. 169. et xix. 81. et alibi. BURM.

Ulixe et nos hic, et ubique recepi

10

mus, ob codicum fere omnium auctoritatem. Regius tamen ad Quintil. i. iv. Ulysses præfert, quia ex Dialecto Æolica ab Oudvooɛvç deducitur. Vocativum vero in his nominibus ita extulisse veteres docent membranæ emendatiores. BURM.

Retinuimus scripturam a Gronovio prolatam. Scribo quidem tibi lento et immemori, non ideo tamen, ut rescribas mihi, redi enim ipse potius. BURM.

Troja jacet.] Indicat facile fore quod proposuit. potes redire, nam Troja jacet, diruta est. Dicta est Troja a Troë rege, Erichthonii et Callirrhoës Scamandri filio. antea Teucria a Teucro; et Dardania a Dardano dicebatur.

Hujus verbi antitheton Manet. - Troja maneret, Præceptis Priami si foret usa senis. CIOFANUS.

4. Vix Priamus tanti.] Ut tamdiu absis nimirum. Frustra igitur se exercent hoc in loco viri eruditi. Fuit cum et ego versum unum alterumque excidisse suspicarer. sed nullus excidit. HEINS.

5. Lacedæmona.] Lacedæmon Peloponnesi urbs, Menelaï regia, nuncupata a Lacedæmone Jovis filio ex Taygete, Atlantis et Pleiones. Ant.

7. Non ego.] Mire exprimit mulieris, quæ legitime amat virum suum, ingenium. quod dicendum fuit, ne quis Penelopen impudicam a Poëta effictam putet. CIOFANus.

9. Spatiosam fallere noctem.] Oxoniensis et Lincolniensis spatiosas noctes,

25

30

fecit, a Patroclo ipse postea interfectus, cujus cadaver in Lyciam delatum ibidem scribit Homer. CIOFAN

25. Altaria fumant.] Disposita nempe ubique ob felicem victorum reditum. De quo more Casaubon. ad Suet. Calig. cap. xiii. Bernec. ad Justin. xxiv. 3. De donariis vero ex præda Diis oblatis Noster sæpe alibi, ut ii. Fastor. 728. vii. Met. 159. v. Tomasin. de Donar. cap. xxi, xxii. BURM.

26. Barbara.] Malebat Dardana Francius, sed quis nescit Barbaros in primis Phryges dictos ?

27. Grata ferunt Nymphæ.] Núppai, nupta. Græcissat hic Ovidius. Vide Festum in Nupta. Parum tamen abest, quin a Nasone exaratum opiner nupta. Nam alterum paulo insolentius. HEINS.

28. Troia fata canunt.] Codex Argentinensis satis antiquus cum uno Mediceo, (et Francofurtensi,) Troia fata, magis poëtice. Certe Virgilius sic passim, apud quem Troica, aut Troicus nusquam invenias. Etsi diversus ab eo Statius plerumque, et in Tragoediis Seneca.

HEINSIUS. Jul. Cæs. Scaliger in Hypercritico page 785. hæc Ovidii verba ad censuram, rigidam certe et superciliosam, exegit, et non victa Troïa fata, sed vicisse fatum Trojanorum contendit; vicit enim Trojanorum vota, quia in fatis erat Trojam capi. quæ ego vix capio. Neque puto virum maximum pervidisse sensum

.

nostri Poëtæ, qui ex superstitiosa veterum credulitate debet illustrari. Cum enim nullam gentem, nullam urbem, immo nullum omnino crederent hominem existere, qui non ab ipsis natalibus sua scripta fata haberet, eaque esse immutabilia statuerent veterum σopoi, quædam simul esse majora, quædam minora fata, credebant, hæc posse vinci ab illis, et ideo non tam stabilia et immota, unde innumeris apud Poëtas locis lux accommodatur. Lucan. vi. lib. 605.

Plura de magnis et ingentibus Fatis vir supra plebem eruditus Bentleius ad Horat. II. Ep. i. 6. BURM.

31. Atque aliquis posita monstrat fera prælia mensa. Pingit et exiguo Pergama tota mero.] Solebant Græci et Romani post cœnam crateras vini in mensam afferre, et multo habito sermone ad multam noctem somnum producere. Ex eo vino aliquid in mensa fundebant. Quem morem hic tangit Penelope, additque ab illis, qui in bello Trojano affuerunt, uxoribus suis ceterisque domesticis illo vino, quod super mensam vertebant, loca, in quibus cum Trojanis prælium fuerat commissum, ostendi, et universum Ilium, fluvium, aliasque illius urbis partes depingi. Eum etiam, quem supra exposui, morem indicat hic Noster hisce aliis locis :

Quod deducta mero littera fecit AMO. Et, Verba leges digitis, verba notata

mero.

35

Et, Non oculi tacuere tui, conscriptaque

vino

Mensa, nec in digitis littera nulla fuit.

Et, Blanditiasque leves tenui præscribere vino,

Ut dominam in mensa se legat illa

tuam.

Tibullus elegia ult. lib. 1.

Ut mihi potanti possit sua dicere facta Miles, et in mensa pingere castra mero. CIOFAN.

31. Atque.] Codices quidam et Editio Micylli et aliorum Jamque. Male; Epist. ii. 83.

Atque aliquis doctas jam nunc eat, inquit, Athenas. HEINSIUS. Potest tamen retineri jamque. Dum tu abes, jam alii reduces narrant res ad Trojam gestas.

Frustra quidam codices, Illuc Eacides, illuc tendebat Ulixes. Ignorabat scilicet librarius ille, tendere pro tentoria ponere sumi; ille vero pro ire, proficisci cepit. Sed hoc jam pueris notum. BURM.

34. Senis Priami.] Hoc epitheton passim fere ab auctoribus datur Priamo. Ennius, citat Priscianus lib. iii. Cur veter occubuit Priamus sub marte

Pelasgo?

M. Tullius pro Sexto Roscio Amerino cum vellet ostendere, Antistium summa esse senectute hominem, vocavit eum Priamum. Ejus verba sunt: Postremo Priamum ipsum, senem Antistium: quem non modo atas, sed etiam leges pugnare prohibebant. Alia exempla lib. xiii. in meis in Metamorph. observationibus. CIOFAN.

36. Admissos.] Quis non videt admissos equos Hectoris laceri legen

dum? cum ea vox celerem Ovidio, Valerio et reliquis significet, magno eorum errore, qui amissos legunt. Ovidius certe ipse in Fastis.

Et celer admissis labitur annus equis. Et item:

Hanc quondam Cytherea diem prope

rantius ire

Jussit, et admissos præcipitavit equos. Et in Epistola sequenti:

Et sacer admissas exigit Hebrus aquas.

Lacerum autem Hectorem terruisse equos accipio, non quando equos impulit, et in prælium exhortatus est, cujus rei mentio fit Iliados octavo : aut etiam, quod aliis placet, quando equi Achillis interfecto Patroclo attoniti stetere; neque aurigæ sui vocem audientes, neque viæ memores, de qua re Iliados xvii. dicitur: sed posteaquam ab Achille jam occisus fuit. Ibi enim singuli, qui tum aderant, jacenti vulnera inflixerunt, quemadmodum Homerus autor est Iliad XXII. ver. 371. ubi ait, oud äpa οἷ τις ávovτητί γε παρέστη. A quo et lacerum hic poëta vocat. Et mox Achilles de curru, pedibus loro trajectis, suspensum circa muros patriæ traxit, saucium ac sanguinolentum adeo, ut aspectu suo non immerito equos terrere potuerit, aut etiam visus fuerit terrere. Nam reipsa terruisse, nisi ex Tragico aliquo acceperit poëta, apud Homerum certe non legitur. Atque hanc expositionem comprobat locus ejusdem poëtæ ad Liviam, ubi iisdem ferme verbis inquit:

Hoc fuit Andromache, cum vir religatus ad axes

Terruit admissos sanguinolentus equos, &c.