CCXCIX

TO HIS GRANDSON ON HIS STUDIES

Idyll. IV. 45-76

Perlege quodcumque est memorabile. priva monebo: 45 conditor Iliados et amabilis orsa Menandri

evolvenda tibi. tu flexu et acumine vocis
innumeros numeros doctis accentibus effer
affectusque impone legens. distinctio sensum
auget et ignavis dant intervalla vigorem.
ecquando ista meae contingent dona senectae ?
quando oblita mihi tot carmina totque per aevum
connexa historiae, soccos aulaeaque regum,
et melicos lyricosque modos praefando novabis
obductosque seni facies puerascere sensus?
te praeeunte, nepos, modulata poëmata Flacci
altisonumque iterum fas est didicisse Maronem.
tu quoque qui Latium lecto sermone, Terenti,
comis et adstricto percurris pulpita socco,
ad nova vix memorem diverbia coge senectam.
iam facinus, Catilina, tuom, Lepidique tumultum,
ab Lepido et Catulo iam res et tempora Romae
orsus, bis senos seriem connecto per annos.
iam lego civili mistum Mavorte duellum,
movit quod socio Sertorius exul Ibero.

nec rudis hoc avus admoneo, sed mille docendo
ingenia expertus. multos lactantibus annis

50

55

60

65

ipse alui; gremioque fovens et murmura solvens
eripui tenerum blandis nutricibus aevum.
mox pueros molli monitu et formidine leni
pellexi, ut mites peterent per acerba profectus,
carpturi dulcem fructum radicis amarae.

idem vesticipes motu iam puberis aevi

ad mores artesque bonas fandique vigorem

produxi: quamquam imperium cervice negarent ferre, nec insertis praeberent ora lupatis.

75

CLAUDIUS CLAUDIANUS (fl. c. 400 A.D.)

CCC

THE FIELD OF POLLENTIA

De bello Getico 623-647

Quis tibi nunc, Alarice, dolor, cum Marte perirent
divitiae spoliisque diu quaesita supellex,
pulsaretque tuas ululatus coniugis aures;
coniugis invicto quae dudum freta marito
demens Ausonidum gemmata monilia matrum
Romanasque alta famulas cervice petebat!
scilicet Argolicas Ephyreiadasque puellas
coeperat et pulchras iam fastidire Lacaenas.
sed dea quae nimiis obstat Rhamnusia votis
ingemuit flexitque rotam: domat aspera victos
pauperies, unoque die Romana rependit
quidquid ter denis acies amisimus annis.

o celebranda mihi cunctis Pollentia saeclis !
o meritum nomen felicibus apta triumphis!
virtutis fatale solum ; memorabile bustum
barbariae! nam saepe locis ac finibus illis
plena lacessito rediit vindicta Quirino.
illic Oceani stagnis excita supremis

Cimbrica tempestas, aliasque immissa per Alpes
isdem procubuit campis. iam protinus aetas
adveniens geminae gentis permisceat ossa,

et duplices signet titulos, commune tropaeum :
hic Cimbros fortesque Getas, Stilichone peremptos
et Mario, claris ducibus, tegit Itala tellus.
discite vesanae Romam non temnere gentes!

625

630

635

640

645

CCCI

PROSERPINE'S RECEPTION IN HADES AS THE BRIDE OF PLUTO De raptu Proserpinae II. 326-364

Pallida laetatur regio gentesque sepultae

luxuriant epulisque vacant genialibus umbrae.

grata coronati peragunt conviva Manes,

rumpunt insoliti tenebrosa silentia cantus,
sedantur gemitus. Erebi se sponte relaxat
squalor et aeternam patitur rarescere noctem,
urna nec incertas versat Minoia sortes.
verbera nulla sonant nulloque frementia luctu
impia dilatis respirant Tartara poenis :
non rota suspensum praeceps Ixiona torquet,
non aqua Tantaleis subducitur invida labris.
solvitur Ixion et Tantalus invenit undas
et Tityos tandem spatiosos erigit artus
squalentisque novem detexit iugera campi
(tantus erat), laterisque piger sulcator opaci
invitus trahitur lasso de pectore vultur
abreptasque dolet iam non sibi crescere fibras.
oblitae scelerum formidatique furoris
Eumenides cratera parant et vina feroci
crine bibunt flexisque minis iam lene canentes
extendunt socios ad pocula plena cerastas
et festas alio succendunt lumine taedas.
tunc et pestiferi pacatum flumen Averni
innocuae transistis, aves, flatumque repressit
Amsanctus, fixo tacuit torrente vorago.
tunc Acheronteos mutato gurgite fontes

lacte novo tumuisse ferunt, hederisque virentem
Cocyton dulci perhibent undasse Lyaeo.
stamina nec rumpit Lachesis, nec turbida sacris
obstrepitant lamenta choris. mors nulla vagatur
in terris, nullique rogum planxere parentes.
navita non moritur fluctu, non cuspide miles;
oppida funerei pollent inmunia leti,
impexamque senex velavit arundine frontem
portitor et vacuos egit cum carmine remos.

iam suos inferno processerat Hesperus orbi: ducitur in thalamum virgo. stat pronuba iuxta stellantes Nox picta sinus tangensque cubile omina perpetuo genitalia foedere sancit.

330

335

340

345

350

355

360

CCCII

IS THERE A MORAL GOVERNMENT OF THE WORLD?
In Rufinum 1. 1-24

Saepe mihi dubiam traxit sententia mentem,
curarent superi terras an nullus inesset
rector et incerto fluerent mortalia casu.
nam cum dispositi quaesissem foedera mundi
praescriptosque mari fines annisque meatus
et lucis noctisque vices: tunc omnia rebar
consilio firmata dei, qui lege moveri
sidera, qui fruges diverso tempore nasci,
qui variam Phoeben alieno iusserit igni
compleri Solemque suo, porrexerit undis
litora, tellurem medio libraverit axe.

sed cum res hominum tanta caligine volvi adspicerem laetosque diu florere nocentes vexarique pios, rursus labefacta cadebat religio causaeque viam non sponte sequebar alterius, vano quae currere semina motu adfirmat magnumque novas per inane figuras fortuna non arte regi, quae numina sensu ambiguo vel nulla putat vel nescia nostri. abstulit hunc tandem Rufini poena tumultum absolvitque deos. iam non ad culmina rerum iniustos crevisse queror; tolluntur in altum, ut lapsu graviore ruant. vos pandite vati, Pierides, quo tanta lues eruperit ortu.

5

ΙΟ

15

20

CCCIII

MEGAERA DESCRIBES THE MONSTER RUFINUS
In Rufinum 1. 89-115

Est mihi prodigium cunctis immanius hydris,
tigride mobilius feta, violentius Austris
acribus, Euripi refluis incertius undis,

Rufinus; quem prima meo de matre cadentem
suscepi gremio. reptavit parvus in isto
saepe sinu, teneroque per ardua colla volutus
ubera quaesivit fletu, linguisque trisulcis

mollia lambentes finxerunt ora cerastae.
meque etiam tradente dolos artemque nocendi
et didicit simulare fidem sensusque minaces
protegere, et blando fraudem praetexere risu,
plenus saevitiae lucrique cupidine fervens.
non Tartessiacis illum satiarit harenis
tempestas pretiosa Tagi, non stagna rubentis
aurea Pactoli: totumque exhauserit Hermum,
ardebit maiore siti. quam fallere mentes
doctus, et unanimos odiis turbare sodales !
talem progenies hominum si prisca tulisset,
Pirithoum fugeret Theseus; offensus Orestem
desereret Pylades; odisset Castora Pollux.
ipsa quidem fateor vinci, rapidoque magistram
praevenit ingenio: nec plus sermone morabor :
solus habet quidquid scelerum possedimus omnes.
hunc ego, si vestrae res est accommoda turbae,
regalem ad summi producam principis aulam.
sit licet ille Numa gravior, sit denique Minos;
cedet, et insidiis nostri flectetur alumni.

CCCIV

THE BIRTH OF HONORIUS

De quarto cons. Honorii 121-156

Hinc natis mansura fides. hoc nobilis ortu
nasceris, aequaeva cum maiestate creatus
nullaque privatae passus contagia sortis.
omnibus acceptis ultro te regia solum
protulit et patrio felix adolescis in ostro;
membraque vestitu numquam temerata profano
in sacros cecidere sinus. Hispania patrem
auriferis eduxit aquis: te gaudet alumno
Bosporus. Hesperio de limite surgit origo:
sed nutrix Aurora tibi. pro pignore tanto
certatur geminus te civem vindicat axis.
Herculis et Bromii sustentat gloria Thebas;
haesit Apollineo Delos Latonia partu;
Cretaque se iactat tenero reptata Tonanti :
sed melior Delo, Dictaeis clarior oris,

125

130

135

quae dedit hoc numen regio. non litora nostro