Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

Celmi, Iovi, largoque satos Curetas ab imbri,
et Crocon in parvos versum cum Smilace flores
praetereo dulcique animos novitate tenebo.
285 unde sit infamis, quare male fortibus undis
Salmacis enervet tactosque remolliat artus,
discite. causa latet, vis est notissima fontis.
Mercurio puerum diva Cythereïde natum
naides Idaeis enutrivere sub antris,

290 cuius erat facies, in qua materque paterque
cognosci possent; nomen quoque traxit ab illis.
is tria cum primum fecit quinquennia, montes
deseruit patrios Idaque altrice relicta
ignotis errare locis, ignota videre

295 flumina gaudebat, studio minuente laborem.
ille etiam Lycias urbes Lyciaeque propinquos
Caras adit. videt hic stagnum lucentis ad imum
usque solum lymphae. non illic canna palustris
nec steriles ulvae nec acuta cuspide iunci:
300 perspicuus liquor est; stagni tamen ultima vivo
caespite cinguntur semperque virentibus herbis.
nympha colit, sed nec venatibus apta, nec arcus
flectere quae soleat, nec quae contendere cursu,
solaque naïadum celeri non nota Dianae.

305 saepe suas illi fama est dixisse sorores

сс

Salmaci, vel iaculum vel pictas sume pharetras et tua cum duris venatibus otia misce".

nec iaculum sumit nec pictas illa pharetras, nec sua cum duris venatibus otia miscet, 310 sed modo fonte suo formosos perluit artus, saepe Cytoriaco deducit pectine crines et, quid se deceat, spectatas consulit undas;

durch lärmende Musik und Waffengeräusch übertäubten. Die Abstammung der Kureten ward verschieden erzählt; nach welcher Quelle Ovid sie aus Regen entstehen läfst, ist unbekannt.

283. Crocus (xpóxos, Safranstaude) ward von der Smilax (σμῖλαξ λεία, zum Unterschied vom Eibenbaume, taxus, und anderen Gewächsen, die ebenfalls ouiλağ hiefsen; eine Windenart, Zaun winde) geliebt. Vgl. Plin. nat. hist. 16,

154: smilax.. infausta omnibus sacris et coronis, quoniam sit lugubris, virgine eius nominis propter amorem iuvenis Croci mutata in hunc fruticem.

288. Cythereide] s. zu 190. 291. nomen] Ερμαφρόδιτος von Ἑρμῆς und Αφροδίτη.

311. Cytoriaco pectine] mit einem Kamme aus Buchsbaumholz. Der Berg Cytorus bei der gleichnamigen Stadt an der Küste von Paphlagonien war reich an Buchsbaum.

nunc perlucenti circumdata corpus amictu mollibus aut foliis aut mollibus incubat herbis, 315 saepe legit flores. et tum quoque forte legebat, cum puerum vidit visumque optavit habere. nec tamen ante adiit, etsi properabat adire, quam se conposuit, quam circumspexit amictus et finxit vultum, et meruit formosa videri. 320 tunc sic orsa loqui: "puer o dignissime credi esse deus, seu tu deus es, potes esse Cupido, sive es mortalis, qui te genuere, beati,

et frater felix, et fortunata profecto

si qua tibi soror est, et quae dedit ubera nutrix; 325 sed longe cunctis longeque potentior illa,

si qua tibi sponsa est, si quam dignabere taeda.
haec tibi sive aliqua est, mea sit furtiva voluptas,
seu nulla est, ego sim, thalamumque ineamus eundem".
nais ab his tacuit. pueri rubor ora notavit;

330 nescit enim, quid amor; sed et erubuisse decebat.
hic color aprica pendentibus arbore pomis
aut ebori tincto est aut sub candore rubenti,
cum frustra resonant aera auxiliaria, lunae.
poscenti nymphae sine fine sororia saltem
335 oscula iamque manus ad eburnea colla ferenti
"desinis? aut fugio tecumque" ait "ista relinquo”.
Salmacis extimuit "loca" que "haec tibi libera trado
hospes" ait simulatque gradu discedere verso,
tum quoque respiciens, fruticumque recondita silva
340 delituit flexuque genu submisit. at ille,

317. adiit] s. zu 1, 114.
326. taeda] s. zu 1, 483.
332 f. Rotgefärbtes Elfenbein in
einem Gleichnisse der Ilias 4, 147:
ὡς δ ̓ ὅτε τις τ ̓ ἐλέφαντα γυνὴ
φοίνικι μιήνη Μηρνὶς ἠὲ Καειρα
παρήϊον ἔμμεναι ἵππων, . . τοῖοι
τοι, Μενέλαε, μιάνθην αἵματι
μηροὶ εὐφυέες κνῆμαί τε ἰδὲ σφυ
ρὰ κάλ ̓ ὑπένερθεν. — rubenti] von
dem dunkelen Erglühen des Mondes
bei der Verfinsterung. · Dem ver-
finsterten Monde (den dann, wie
man wähnte, Zauberinnen herab-
zogen) kam man durch den Schall
geschlagener Erzbecken, der den
Žauber verscheuchen sollte, zu Hilfe;

s. Tibullus 1, 8, 21: cantus et e curru Lunam deducere temptat, et faceret, si non aera repulsa sonent; Livius 26, 5, 9: disposita in muris Campanorum inbellis multitudo tantum cum aeris crepitu, qualis in defectu lunae silenti nocte cieri solet, edidit clamorem, ut averteret etiam pugnantium animos; Juv. 6, 442; vgl. Grimm, D. Myth. 2, 668 ff.

336. tecum ista] dich und diesen Ort.

340. flexuque genu submisit] und senkte durch Biegung (krümmend) das Knie nieder, d. i. und kniete nieder; vgl. 7, 191.

scilicet ut vacuis et inobservatus in herbis,
huc it et hinc illuc et in adludentibus undis
summa pedum taloque tenus vestigia tinguit;
nec mora, temperie blandarum captus aquarum
345 mollia de tenero velamina corpore ponit.

tum vero stupuit nudaeque cupidine formae
Salmacis exarsit; flagrant quoque lumina nymphae,
non aliter quam cum puro nitidissimus orbe
opposita speculi referitur imagine Phoebus;

350 vixque moram patitur, vix iam sua gaudia differt,
iam cupit amplecti, iam se male continet amens.
ille cavis velox adplauso corpore palmis

desilit in latices alternaque bracchia ducens. in liquidis translucet aquis, ut eburnea si quis 355 signa tegat claro vel candida lilia vitro.

сс

'vicimus et meus est" exclamat nais et omni
veste procul iacta mediis inmittitur undis

pugnantemque tenet luctantiaque oscula carpit.
subiectatque manus invitaque pectora tangit
360 et nunc hac iuveni, nunc circumfunditur illac;
denique nitentem contra elabique volentem
inplicat, ut serpens quam regia sustinet ales
sublimemque rapit; pendens caput illa pedesque
alligat et cauda spatiantes inplicat alas;
365 utve solent hederae longos intexere truncos,
utque sub aequoribus deprensum polypus hostem
continet, ex omni dimissis parte flagellis.
perstat Atlantiades sperataque gaudia nymphae
denegat. illa premit, commissaque corpore toto

341. vacuis in herbis] in freigewordenen, von der Nymphe verlassenen.

350. Vgl. 2, 863.

352. Der Jüngling, des kühlen Bades im voraus froh, klatscht sich mit den Händen.

362. regia ales] der Adler des Götterkönigs Juppiter; vgl. Verg. Aen. 11, 751: utque volans alle raptum cum fulva draconem fert aquila inplicuitque pedes atque unguibus haesit: saucius at serpens sinuosa volumina versat adrectisque horret squamis et sibilat

ore, arduus insurgens; illa haud minus urguet obunco luctantem rostro, simul aethera verberat alis, nach einer Stelle der Ilias (12, 200 ff.).

366 f. polypus] der Meerpolyp, πολύπους. Die bei den Römern übliche Form mit langer erster und kurzer letzter Silbe ist das von den Griechen Unteritaliens und Siciliens überkommene dorische πώλυπος.

flagellis] dichterische Bezeichnung der dünnen Fangarme oder Fühlfäden.

368. Atlantiades] als Sohn des Mercurius; s. zu 1, 670.

370 sicut inhaerebat, "pugnes, licet, inprobe" dixit,

сс

non tamen effugies. ita di iubeatis, et istum nulla dies a me nec me deducat ab isto." vota suos habuere deos; nam mixta duorum corpora iunguntur, faciesque inducitur illis 375 una, velut si quis conducat cortice ramos, crescendo iungi pariterque adolescere cernit. sic ubi conplexu coierunt membra tenaci,

nec duo sunt et forma duplex, nec femina dici nec puer ut possit, neutrumque et utrumque videntur. 380 ergo ubi se liquidas, quo vir descenderat, undas semimarem fecisse videt mollitaque in illis

membra, manus tendens, sed iam non voce virili, Hermaphroditus ait: "nato date munera vestro, et pater et genetrix, amborum nomen habenti: 385 quisquis in hos fontes vir venerit, exeat inde semivir et tactis subito mollescat in undis". motus uterque parens nati rata verba biformis fecit et incesto fontem medicamine tinxit.'

Finis erat dictis, sed adhuc Minyeïa proles 390 urguet opus spernitque deum festumque profanat, tympana cum subito non adparentia raucis obstrepuere sonis, et adunco tibia cornu

tinnulaque aera sonant; redolent murraeque crocique, resque fide maior, coepere virescere telae

395 inque hederae faciem pendens frondescere vestis; pars abit in vites, et quae modo fila fuerunt, palmite mutantur; de stamine pampinus exit, purpura fulgorem pictis adcommodat uvis.

373. vota suos habuere deos] ebenso 10, 489; der Wunsch hatte günstige, sich willig zuwendende, Götter, fand bei den Göttern willige Gewährung; vgl. 15, 821: caesique parentis nos in bella suos fortissimus ultor habebit, unsere Gunst für den Kampf. Verg. Aen. 2, 396: haud numine nostro, indem die Gottheit uns feindlich, von uns fern und anderen zugethan ist.

375. conducat cortice ramos] Zweige auf einander propft, durch die Rinde, die sich über sie zieht, vereinigt.

389-415. Verwandlung der Töchter des Minyas.

391 f. S. zu 3, 532 f.

394 f. Das Gewebe verwandelt sich in Epheu, Reben und Trauben, wie 3, 664 Epheu in dem Schiffe der Tyrrhener aufspriefst.

397. palmite mutantur] mutari mit dem Ablative, weil die Verwandlung als Vertauschung mit etwas anderem gefafst wird. Ebenso 6, 115 und öfter.

398. Der Purpur leiht seinen Glanz gefärbten Trauben; was purpurfarbiges Gewand ist, wird zu Trauben.

iamque dies exactus erat, tempusque subibat, 400 quod tu nec tenebras nec possis dicere lucem, sed cum luce tamen dubiae confinia noctis. tecta repente quati pinguesque ardere videntur lampades et rutilis conlucere ignibus aedes. falsaque saevarum simulacra ululare ferarum. 405 fumida iamdudum latitant per tecta sorores diversaeque locis ignes ac lumina vitant; dumque petunt latebras, parvos membrana per artus porrigitur tenuique includit bracchia pinna. nec qua perdiderint veterem ratione figuram, 410 scire sinunt tenebrae. non illas pluma levavit: sustinuere tamen se perlucentibus alis;

conataeque loqui minimam pro corpore vocem emittunt peraguntque levi stridore querellas; tectaque, non silvas, celebrant lucemque perosae 415 nocte volant seroque trahunt a vespere nomen. Tum vero totis Bacchi memorabile Thebis numen erat, magnasque novi matertera vires narrat ubique dei de totque sororibus expers una doloris erat, nisi quem fecere sorores.

402 f. pingues lampades] von Harz gesättigte Kienfackeln.

404. simulacra.. ferarum] wie 3, 668; vgl. Verg. Aen. 6, 257: visaeque canes ululare per umbram (in der Unterwelt).

405 ff. Die Minyaden thun schon jetzt, was durch die Verwandlung ihnen zur bleibenden Sitte wird. fumida.. per tecta] hier und da im Hause, das Fackelqualm erfüllt.

iamdudum] s. zu 2, 843.

408. pinna] über die klein gewordenen Glieder erstreckt sich eine zarte Haut und schliefst die Arme (sie mit dem Leibe verbindend) durch eine dünne Schwinge (als dünner Flügel) ein.

412. pro corpore] gemäss ihrer Kleinheit.

415. vespertiliones.

416-562. Fortsetzung thebanischer Sagen. Ino (des Cadmus Tochter) und ihr Gemahl Athamas werden von der Juno in Wahnsinn versetzt. Athamas tötet seinen kleinen Sohn

Learchus, Ino stürzt sich mit dem
anderen Sohne, Melicertes, in das
Meer. Auf die Bitte der Venus
macht Neptunus beide zu Meeres-
gottheiten, die Ino unter dem Namen
Leucothea, den Melicertes unter
dem Namen Palaemon. Von den
Begleiterinnen der Ino verwandelt
der Zorn der Juno die einen in
Felsen, die andern in Vögel.
Die Verwandlung der Ino kennt
schon die Odyssee 5, 333: Tòa đề
ἴδεν Κάδμου θυγάτηρ καλλίσφυ
ρος Ινώ, Λευκοθέη, ἢ πρὶν μὲν
την βροτὸς αὐδήεσσα, νῦν δ ̓ ἑλὸς
ἐν πελάγεσσι θεῶν ἐξ ἔμμορε τι
uns. Die von vielen und in man-
nigfacher Verschiedenheit erzählten
Sagen von Athamas und Ino waren
von Aeschylus, Sophokles und Eu-
ripides in Tragödien behandelt wor-
den. Ovid erzählt die Sage auch in
den Fasten 6, 479 ff.

417. matertera] s. 3, 313; Ino, die Schwester der Semele.

419. sorores] Semele von Jup

« ZurückWeiter »