Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

aus vier rücksichten hat K. sie in d weniger angemessen gefunden: weil Nestor damit den Telemachos von erfüllung seiner kindlichen pflicht zurückhalte, und weil der negative finalsatz nicht aufrichtig gemeint sein könnte, weil o 198 Telemachos diese warnung des Nestor nicht zur entschuldigung benutzt, und weil die anknüpfung dieser verse mit kaì cú, qíλoc keine ungezwungene sei. 1) Nestor nimt in dem gegensätzlich angeknüpften (317) ἀλλ ̓ ἐς μὲν Μενέλαον ἐγὼ κέλομαι καὶ ἄνωγα ἐλθεῖν die reise zu Menelaos von seiner warnung zu lange in der fremde zu schweifen geradezu aus, weil Menelaos erst jüngst heimgekehrt sei (318) aus unbekannter ferne (319). also hält Nestor den Telemachos mit jenen worten keineswegs von einer pflichterfüllung zurück. die partikel áλλά v. 318 versteht sich nur aus der voraufgegangenen warnung. 2) Nestor fürchtet bei längerer abwesenheit des Telemachos, un тO KATÀ πάντα φάγωσιν, κτήματα δασάμενοι, obgleich er weisz 'dasz des Telemachos anwesenheit dies nicht verhindern würde'. was sollte denn die freier sonst noch gehindert haben des totgeglaubten königs schätze unter sich zu teilen als der umstand dasz ein sohn im hause war? gieng dieser sohn nun auf abenteuer in die fremde, wurde er in ferne gegenden verschlagen, und man wuste nicht wo er wäre, was sollte die freier wol gehindert haben ihrem unrecht die krone aufzusetzen? weniger gut ist aus dem abhängigen finalsatz in o 12 der unabhängige ausdruck einer besorgnis geworden, weil hier schon keine rede mehr davon sein kann, ob 'des Telemachos reise auch vergeblich gewesen sei'; er hatte ja erfahren, sein vater lebe noch. auch konnte streng genommen Telemachos in o nicht vorgeworfen werden: δόμων ἄπο τῆλ ̓ ἀλάληται, da er ja ruhig in Sparta sasz und nicht daran dachte weiter in Hellas sich umzusehen. in Y dagegen war der rath μǹ dŋlà ảλáλŋco am rechten platze. 3) dasz Telemachos sich o 198 auf die mahnung des Nestor hätte berufen dürfen, kann eingeräumt werden; aber besser ist dies doch unterlassen, indem Telemachos ganz einfach sagt, er wolle keine nacht mehr verlieren, er müsse so rasch wie möglich nach hause: ein günstiges wahrzeichen ist ihm o 177 f. dahin gedeutet, sein vater Odysseus sei wol schon in der heimat und sinne rache den freiern. endlich 4) die anknüpfung der verse y 313-316 mit κaì cú ist nach meinem gefühl eine gänzlich ungezwungene und von Ameis durch hinweisung auf a 301 richtig erklärt. wie dort so geht auch hier der gedanke vorher: "Orestes tötete für seinen frevel den Aegisthos, bevor Menelaos heimkam; darauf folgt analog dem früher ausgesprochenen gedanken: ὡς ἀγαθὸν καὶ παῖδα καταφθιμένοιο λιπέσθαι ἀνδρός, ἐπεὶ καὶ κεῖνος ἐτίςατο πατροφονῆα! auch du, mein freund, hast eine aufgabe zu hause, schweife also nicht zu lange umher, nur freilich zu Menelaos muszt du noch gehen.' P. D. CH. Hennings.

HUSUM.

108.

CONIECTANEA.

(vide annalem philol. a. 1872 p. 565 - 575.)

XI. Thucydides V 86 Melios Atheniensium legatis haec fecit respondentes: ἡ μὲν ἐπιείκεια τοῦ διδάσκειν καθ ̓ ἡσυχίαν ἀλλήλους οὐ ψέγεται, τὰ δὲ τοῦ πολέμου παρόντα ἤδη καὶ οὐ μέλ λοντα διαφέροντα αὐτοῦ φαίνεται, videmus enim et ipsos vos iudices et relinqui nobis aut bellum aut servitutem. quam orationem acerrime vituperavit Dionysius de Thuc. cap. 37, cuius verba nolo omnia repetere, sufficit ea adscribere quibus tamquam soloecum culpat singulari numero et genetivo casu elatum sive articulum demonstrativum sive pronomen τὸ αὐτοῦ· τοῦτο δ ̓ οὔτε τῷ θηλυκῷ καὶ ἑνικῷ καὶ ὀνομαστικῷ προσαρμοττόμενον εῴζει τὴν ἀκολουθίαν οὔτε τῷ πληθυντικῷ καὶ οὐδετέρῳ κατὰ τὴν αἰτιατικὴν ἐσχηματισμένῳ πτῶσιν. debuisse ait Thucydidem αὐτῆς scribere vel αὐτά, αὐτοῦ quod scripserit, non constare orationem, quia neque ἡ ἐπιείκεια nec τὰ τοῦ πολέμου illius formae admittat consequentiam. quemadmodumn femininum et singulare et nominativum illud ἡ ἐπιείκεια est quod iam antea dixerat ενικὸν καὶ κατὰ τὴν ὀρθὴν ἐξενηνεγμένον πτώειν, ita hoc plurale et neutrum et accusativo figuratum casu (καὶ enim addendum ante κατὰ) non potest esse nisi τὰ δὲ et quae adhaerent. sequitur Dionysium aliter paulo ac nos Thucydidea illa legisse, ubi nunc casus primus est, ibi invenisse quartum. ergo in Dionysii exemplari fuit φαίνετε, non φαίνεται, nec quicquam ego morae habeo quo minus haec scriptura ipsi reddatur Thucydidi et vetustissima et varietati orationis et efhcacitati aptissima. φαίνεται in Thucydidis codices inrepsit errore volgari, deinde etiam in Dionysii libellum quem ad Thucydidem Byzantinos correxisse certum est.

XII. Theophrasti characteribus praefationem nescio quis adiungendam censuit indignam illam quidem ea quam prae se fert persona nec tamen eius stultitiae quam editores videntur statuisse, cum intactam reliquere hanc orationem: πρῶτον μὲν οὖν ποιήσομαι τὸν λόγον ἀπὸ τῶν τὴν εἰρωνείαν ἐζηλωκότων ἀφεὶς τὸ προοιμιάΖεσθαι — καὶ ἄρξομαι πρῶτον ἀπὸ τῆς εἰρωνείας καὶ ὁριοῦμαι αὐτήν, εἶθ ̓ οὕτως τὸν εἴρωνα διέξειμι κτλ. qua vides non posse fingi ineptiorem, bis enim prorsus idem denuntiatur primam fore τῆς εἰρωνείας notationem. neque vero cum consilio scriptoris aut verbis superioribus haec transitio convenit: manifesto enim dissimulans id quod erat nihil se traditum accepisse nisi descriptiones vitiorum, hae quid possint ad disciplinam morum conferre probat ex contrario profiteturque se scripturum, quia et bonos homines et malos diligenter observaverit, quo modo in vita utrique versentur. debebat igitur sic progredi oratio: virtutum et vitiorum exempla referam, a vitiis incipiam, horum primum tractabo τὴν εἰρωνείαν. nec

[ocr errors]

dubito ubi nunc legimus ἀπὸ τῶν τὴν εἰρωνείαν ἐζηλωκότων quin Xeípwv adiectivum ibi restituendum sit; hoc ambiguum est utrum τὰ χείρονα Tà xeípova simpliciter multa enim scribae quod notas syllabarum male explicuere in hoc libello peccarunt an tale quid τὴν χείρονα αἵρεσιν, quale ut illo lenius quibusdam videatur nomine mutationis, melius tamen non est. in fine primi capitis TOû eĭpwvoc Vssingius, où xeîpov ov libri Parisini.

Nullus codex tam nequam est ut non aliquid utile ex eo possis discere. characteron autem codex Leidensis in Geeli catalogo descriptus p. 31 n. 107, qui post Synesii orationes, Pythagorae xpucâ лη, Synesii epistulas manu alia scripta Theophrastea Democritique μUCTIKά exhibet, quamquam trecentorum annorum aetatem perpaulo superat, tamen in critica huius libelli historia ne ideo quidem plane neglegendus est, quod a plerisque exemplaribus discrepans characteras continet numero XXIV. titulus libello est Θεοφράστου χαρακτῆρες περὶ ἰδιωμάτων eumque Naulotus Vallensis qui codicem anno 1573 possederat interpretatus est characteres de linguarum proprietate. in capite XXIV quaecumque ex Rehdigerano enotata sunt eadem in Leidensi reperiuntur, nisi quod sub finem hic κaì μὴ ἐπιςτέλων μὴ γράψειν habet levioresque mendas ac praecipue prosodiacas inperitia scribae cumulatas. incipit vero notatio illa sic ἔστι δὲ ὑπερηφανία καταφρόνησίς τις κτλ., intercidit igitur quem reliqua exemplaria recte tradunt articulus ǹ úñeρη¶аνíα, nam cum principium totius libelli faciant quae editores male solent omittere praescripta vitiorum triginta nomina εἰρωνείας κολακείας ἀδολεσχίας cetera quorum extremum aicχροκερδείας, ubi vitia enarrantur deinceps, semper articulus ad indicem illum nos revocat, ǹ μὲν οὖν εἰρωνεία vel ἡ δὲ ἀδολεσχία vel ἡ δὲ αἰσχροκέρδεια. bis tantum articulus deest, cap. 13 αμέλει περιεργία δόξειεν ἂν εἶναι et 18 ectiv quéλei amicтíα, utrobique praecedente parili syllaba interceptus, nam scribendum ἡ περιεργία et ἡ ἀπιστία.

Superbus in illo capite dicitur ἑστιῶν τοὺς φίλους αὐτὸς μὴ συνδειπνεῖν simillimus Trimalchionis Petroniani et προαποστέλλειν ἐπὰν πορεύηται τὸν ἐροῦντα ὅτι προέρχεται. non satis facit sententiae éπáv, nec enim si in forum proficiscetur deambulatumve abibit, mittet qui adventurum se nuntiet, sed si visere ad quem volet. fuit opinor ἐφ ̓ ὃν ἂν. porro dicitur λογιζόμενος πρός τινα τῷ παιδὶ συντάξαι τὰς ψήφους διωθεῖν καὶ κεφάλαιον ποιήσαντι γράψαι αὐτῷ εἰς λόγον. non curo nunc cυντάξαι quod etiam superius paulo legitur prо πроcтážaι positum, nec curavit nuper qui ad Atticam normam Byzantina excerpta redigere ea severitate studuit, ut etiam quae Aristoteles admisit non concedenda Theophrasto putaret, velut dióti particulae simplicis vice fungens: diligenter haec ego deterioris sermonis indicia et observanda et interim conservanda censeo, ut possit aliquando de libelli qualis nunc est origine et aetate sententia ferri non arbitraria. diweeîv autem Tàc yoouc si ipse narraretur dominus, posset aliqua ratione explicari,

turbare enim et reicere calculos cogitandus esset. nunc cum servolus id facere iubeatur, et alapis mehercle adfligeretur ille a computatore altero nec haberet quo tandem pacto summam conficeret dominoque expensam ferret. lege διελθεῖν: superbus non ipse ut par fuit putat rationem cum altero, sed servolo imperat ut inspiciat et describat et edat, haec enim verba negotiis illis Romani adhibent. denique inter epistularum formulas superbiam declarantes haec refertur ἀπέσταλκα πρός σε ληψόμενος, in qua perverse quidam ληψομένους substituerant, codicis scripturam recte Hanovius tuetur. nam Archytas quam Dionysio misisse de Platone fertur epistula sic incipit ἀπεστάλκαμές τοι πάντες οἱ Πλάτωνος φίλοι τὼς περὶ Λαμίσκον τε καὶ Φωτίδαν ἀπολαμψούμενοι τὸν ἄνδρα κατταν πὰρ τὶν γενομέναν ὁμολογίαν (Laertius Diog. III 22).

In capite priore XXIII gloriosus describitur accedens ubi equi venales prostent τοὺς ἀγαθοὺς τοῖς πωλοῦσι προςποιήσασθαι ὠνητιᾶν. non construitur προςποιοῦμαι cum dativo eius personae cui quod simulo mendaciumve dicam, non ὠνεῖσθαι aut ὠνητιᾶν cum dativo nisi eius cuius gratia rem emam vel empturiam. adde quod supervacaneum est omnino τοῖς πωλοῦσιν alteri utri verbo adiunctum. contra τοὺς ἀγαθοὺς si non desiderat at certe patitur aliquod additamentum, nam ad iactantiam non multum interest, siquis nullum ecum emere potest, bonosne an inferioris notae equos se paraturum fingat – in hac igitur sententia satis erat composuisse προςελθὼν εἰς τοὺς ἵππους προςποιήςαςθαι ὠνητιᾶν — efficaciter autem ostentatio augetur, si suam equorum copiam curamque simulat. itaque scribendum propono τοὺς ἀγαθοὺς τοῖς πωλεύουσι idoneos admissurae et educationi generis equini. iam ille cordi sibi esse generationem pullorum seque ἱπποτροφεῖν gloriatur opulentissimorum hominum ac principum more (Xenophon de re eq. 2, 1).

Ὁ ὀλιγαρχικὸς in capite XXVI αἰσχύνεται ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ὅταν παρακάθηταί τις αὐτῷ λεπτὸς καὶ αὐχμῶν aut potius pudere se eius rei narrat. ineptum λεπτός est, debuit gaudere optimatium ille amicus quod tanto amplius posset ipse in turba spatium occupare, nec quae alii dederunt recte cogitata sunt aut si apta sunt sententiae ut ἄλουτος et ἄνιπτος Meinekiana, vim habent persuadendi, cum lenior mutatio in promptu sit. confusa enim puto λεπτός et λειτός, ita enim scriptitabant quod λιτό esse Herodianus voluit κατὰ παράδοσιν et ex analogia. eo vocabulo denotatur simplex nudus pauperculus inops vilis: Photius λειτόν· τὸν πένητα ὡς ἡμεῖς· οὕτω Μένανδρος (cf. comic. gr. IV 258, 93 απραξία γὰρ λιτὸν οὐ τρέφει βίον). Dionysius in Stobaei floril. XXXVIII 6 λιτός γενόμενος τοῖς ἔχουσι μή φθόνει. Manethoniana III 312 de coniugibus ἐκ δ ̓ ἄρα λιτοτέρων πολυόλβους αὐταὶ ἔθηκαν. Callimachus Apollo non omnibus apparet sed optimatibus, ὅς μιν ἴδῃ, μέγας οὗτος, ὃς οὐκ ἴδε, λιτὸς ἐκεῖνος. credas proprium hoc aliquando vocabulum fuisse nobilitatis fastidientis attritam squalidamque plebeculam.

XIII. In vita Sophoclis statim ab initio quod Ister patrem.

eius gladiarium fabrum tradiderat sic refellitur: non est consentaneum hoc genere natum hominem ad praeturae dignitatem perventurum fuisse cum Pericle et Thucydide viris primariis civitatis, à' οὐδ ̓ ἂν ὑπὸ τῶν κωμικῶν ἄδηκτος ἀφείθη τῶν οὐδὲ Θεμιστοκλέους ἀπεσχημένων. luculenta haec argumentatio docti hominis, bene lecta praetorum eorum nomina qui item ac Sophocles TŶc ev Γάμψ στρατηγίας ἠξιώθηκαν: eo magis in altero commate Themistoclis nomine offendor. esto potuisse cum ignobilitate Sophoclis comparari Themistoclis matrem peregrinam genusque ut Plutarchus ait (vitae cap. 1) obscurius: verum qui adfirmaturus erat comicos tali praetori non fuisse parsuros, non alius saeculi duces commemorare debuit comicis opprobriis morsos sed qui temporibus aequales fuere Sophocleis. de Aeschylo si ageretur, iure Themistoclis appellaretur nomen, non in Sophoclis causa. deinde quinam sunt comici illi qui ne a Themistocle quidem abstinuerunt? nam cum testarum suffragio Themistocles Olympiade LXXVII damnatus sit, quo tempore Atheniensium rem publicam capessebat, prope dixeris nondum extitisse comicam poesin, certe comoediae quales Cratinus aliique conscripserunt cum aliis tum praetoribus male dicentes, neque erant omnino ea aetate neque in Alexandrinorum pervenerant notitiam. Timocreonta enim quod Suidas rettulit scripsisse comoediam in Themistoclem, id licet etiamnum repetant commenticiarum historiarum amantes, postquam Meinekius explosit criticae historiae p. 527, me non opus est denuo refutare. Hermippus autem in tetrametris si contumeliose Themistoclem nominarat, tamen non momordit eum, nisi si pertinere illam locutionem finxeris etiam ad mortuos quandocumque male audiant. sequitur ut sana non sit haec enuntiatio nec comici Sophoclem non carpsissent illi qui ne Themistocli quidem pepercerunt. muta τῶν οὐδὲ Περικλέους ἀπεσχημένων, et prorsum sana evadit sublata utraque quam exposui offensione. Periclem a comicis multifariam vellicatum nemo ignorat, compositorum autem nominum saepius quidem alterae partes permutantur velut 'ApicTOtéλnc et 'Apicтo pávηc, tamen non numquam etiam priores. Aristodemus p. 363, 16 (in annali a. 1868 p. 91) Athenienses Samon expugnarunt στρατηγοῦντος αὐτῶν Περικλέους καὶ Θεμιστοκλέους, fuit καὶ Coφοκλέους.

Principum tragicoram memoria ne histrionum arbitrio permitteretur, Lycurgus in vitis X oratorum p. 841° legem saluberrimam tulisse narratur τὰς τραγῳδίας αὐτῶν ἐν κοινῷ γραψαμένους φυλάττειν καὶ τὸν τῆς πόλεως γραμματέα παραναγιγνώσκειν τοῖς ὑποκρινομένοις, οὐκ ἐξεῖναι γὰρ αὐτὰς ὑποκρίνεσθαι. quae verba cum multi multis tractarint, breviter meam sententiam declarabo, quae si non vincet vi veritatis, ambagibus nullis quin corruat fecero. παραναγιγνώσκειν idem valet quod ἀνταναγνῶναι Cratineum, ἀντιβαλεῖν βυβλίον: publicum fabularum exemplar magistratus iubetur conferre cum eo quod in scaena agatur atque cavere ab agentium lubidine. facillima est et ad sententiam maxime accommo

« ZurückWeiter »