Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

Sic certe est: viden ut perniciter exiluere?
Non temere exiluere: canent quod visere par est.
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Non facilis nobis, aequalis, palma parata est:
Adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt.
Non frustra meditantur: habent memorabile quod sit.
Nec mirum, penitus quae tota mente laborant.
Nos alio mentes, alio divisimus aures:

Iure igitur vincemur: amat victoria curam.
Quare nunc animos saltem convertite vestros !
Dicere iam incipient, iam respondere decebit.
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Hespere, qui caelo fertur crudelior ignis?
Qui natam possis conplexu avellere matris,

Titan summa prospicit Oeta.
ost. ign.] Hor. c. III 29, 17 s.; Verg.
ge. 4, 544; Sen. epigr. s. exil. 1, 2.

8. exiluere] Nach dem Beispiel der vorklassischen Dichter haben auch die späteren in abhängigen Fragesätzen nicht selten den Indikativ gebraucht; so Verg. buc. 5, 7 nach adspice ut; ge. 1, 57 nonne vides ut u. oft, namentlich nach audin, viden, adspice, en. S. dagegen Tib. Nr. V 23s. (Hor. epp. I 1, 91 Bentl.)

9. non temere] 'nicht ohne Grund' (Lor. Plaut. Most. 694). quod vis. p.e.] etwas, dem Beachtung gebührt. 11. palma] der Sieg, weil Palmenzweige dem Sieger gegeben wurden; Verg. A. 5, 70 meritaeque expectent praemia palmae. Der Palmenzweig ist ein uraltes Symbol des Sieges und der Siegesfreude. Zu den Griechen war die Sitte, den Sieger damit zu ehren, von den Semiten gekommen; bei den Römern kamen Palmenzweige als Siegespreis in den röm. Spielen, wie Liv. 10, 47 ausdrücklich berichtet, zuerst 293 v. Chr. vor (translato e Graecia more). Der Vok. auf is! (Lachm. ad Lucr. 56).

[blocks in formation]
[blocks in formation]

8, 20.

17. convertite] 'wendet eure Aufmerksamkeit dem Wettstreit zu'. Verb. nunc saltem.

20. caelo] am Himmel'; abl. loci, wie v. 26, wo es dem ev ovgavą entspricht; Prop. Il 22, 35; Hor. c. III 5, 1; Ov. f. 4, 599; 614. Verg. A. 8, 591 vom Lucifer: extulit os sacrum caelo tenebrasque resolvit; 4, 578. fertur = volvitur, 'wandelt'. Sapph. fr. 95 В FéoлeQE, πάντα φέρων, ὅσα φαίνολις ἐσκέδασ ̓ αὔως, φέρεις ἄπυ ματέρι παῖδα. ignis] 'der Stern'; Verg. A. 8, 591 astrorum ignis; 4, 352.

21. posse = τλῆναι, über sich gewinnen'; c. 104, 1; 3; Verg. A.

Conplexu matris retinentem avellere natam,
Et iuveni ardenti castam donare puellam.
Quid faciunt hostes capta crudelius urbe?

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

25

Hespere, qui caelo lucet iocundior ignis?
Qui desponsa tua firmes conubia flamma,
Quae pepigere viri, pepigerunt ante parentes,
Nec iunxere prius quam se tuus extulit ardor.
Quid datur a divis felici optatius hora?

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Hesperus e nobis, aequalis, abstulit unam.

Namque tuo adventu vigilat custodia semper.
Nocte latent fures, quos idem saepe revertens,
Hespere, mutato conprendis nomine Eous.
At lubet innuptis ficto te carpere questu.

Quid tum, si carpunt, tacita quem mente requirunt?
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

[blocks in formation]

22. retinentem] die sich aus den Armen der Mutter nicht losreifsen kann, sie umschlungen haltend. 23. donare = dedere, zu eigen geben'; c. 61, 58; 64, 374.

24. Ein Gemeinplatz röm. Poesie: Verg. A. 2, 746; Prop. IV 8, 56; Goethe H. u. D. Eut. 100.

26. 11. 22, 318 Εσπερος, δς κάλλιστος ἐν οὐρανῷ ἱσταται ἀστήρ; Sappho fr. 133 В ảoтng ÉσлÉQLOS, ἀστέρων πάντων ὁ κάλλιστος. Εξ ist der Stern, quem Venus ante alios astrorum diligit ignes: Verg. A. 8, 589; deshalb werden in diedem Gedicht Tag und Nacht nach ihm bezeichnet.

27. desp. con. — sponsalia.
28. viri] die Väter von Braut

[blocks in formation]

30

35

parentes] die ante gehört zu pepi

gere u. pepigerunt.

30. optatius] in erotischem Sinne wie c. 64, 22; 31; 141; 328; 372; 66, 79; Prop. Nr. V 9; c. 113, 17; Verg. A. 8, 405.

33. tuo] der Abendstern wird angeredet.

34. idem] Cinna bei Serv. ge. 1, 288; Hor. c. s. 9 ss.; Colum. II 4,8 liras rustici vocant easdem porcas. saepe] kennzeichnet den Fall als einen sich wiederholenden, als einen Erfahrungssatz; namentlich in Vergleichen wird saepe so mit conVerb. es gebraucht. prendis.

35. Der Abend- und Morgenstern sind derselbe Stern; Varr. r. r. III 5, 17 stella Lucifer interdiu, noctu Hesperus; Cic. de nat. deor. II 20,

Ut flos in saeptis secretus nascitur hortis,
Ignotus pecori, nullo convolsus aratro,

Quem mulcent aurae, firmat sol, educat imber,
Multi illum pueri, multae optavere puellae;
Idem cum tenui carptus defloruit ungui,
Nulli illum pueri, nullae optavere puellae:

Sic virgo, dum intacta manet, dum cara suis est;
Cum castum amisit polluto corpore florem,
Nec pueris iocunda manet, nec cara puellis.

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Ut vidua in nudo vitis quae nascitur arvo,
Numquam se extollit, numquam mitem educat uvam,

53; Sen. Phaed. 750 ss. Callim.
fr. 52 Εσπέριον φιλέουσιν, ἀτὰρ
στυγέουσιν Εῷον. Eous
= Lu-
cifer, z. Nr. XXI 3.

39. nasci] bezeichnet oft nicht nur das Entstehen, sondern auch das Wachsen und Gedeihen: 'aufwächst'.

40. Nr. XXI 21 s.

41. Hebel im Schatzkästlein: 'So ein Baum trinkt still wie ein Mutterkind den nährenden Saft der Erde und saugt reines, warmes Leben aus dem Sonnenschein und frisches aus der Luft und schüttelt die Haare im Sturm'. Zwischen v. 40 u. 41 ist 1 Vers ausgefallen, wie die entsprechenden V. 49-52 lehren. mulcent] vom linden Lufthauch; Ov. met. 1, 108 mulcebant Zephyri natos sine semine flores; am. II 16, 36; f. 5, 161; Prop. IV 7, 60. Sen. Phaed. 10 s. prata mulcens aura Zephyrus vernas evocat herbas.

[blocks in formation]

40

45

50

von лoτé und olim oder quondam,
was wirksamer ist als unser verall-
gemeinerndes Präsens. In der
dem Cat. entlehnten Stelle met.
3,353 ist die Vermeidung der Elision
für Ovid bezeichnend: multi illum
juvenes, multae cupiere puellae.
In ausgeführten Gleichnissen wird
häufig ein Zwischensatz asynde-
tisch eingeschaltet.

43. idem vertritt hier die Stelle eines at, contra: Cic. Tusc. II 27, 65; s. v. 54. ungui] 'Finger'. 45. dum . . dum quamdiu .. tamdiu; Quint. IX 3, 16 Catullus in Epithalamio 'dum est', cum prius dum significet 'quoad', sequens usque eo'. Das zweite dum steht pleonastisch nur der Korrelation zuliebe, wie Verg. buc. 8, 41 ut vidi, ut perii (s. Il. 14, 294).

[ocr errors]

49. In Italien ist es noch heute Sitte, die Rebe, statt an Pfählen, an Bäumen zu ziehen; vidua heifst die Rebe, die sich nicht an einem Baum emporrankt. Namentlich an Ulmen und Pappeln zog man die Reben (maritare populos). c. 61, 106 ss. lenta quin velut adsitas vitis inplicat arbores, inplicabitur in tuum conplexum (von der Frau). Goethe: 'Sah den emsigen Winzer die Rebe der Pappel verbinden'.

Sed tenerum prono deflectens pondere corpus
Iam iam contingit summum radice flagellum,
Hanc nulli agricolae, nulli coluere iuvenci;
At si forte eadem est ulmo coniuncta marito,
Multi illam agricolae, multi coluere iuvenci:
Sic virgo, dum intacta manet, dum inculta senescit;
Cum par conubium maturo tempore adepta est,
Cara viro magis et minus est invisa parenti.

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

At tu ne pugna cum tali coniuge, virgo.
Non aequom est pugnare, pater cui tradidit ipse,
Ipse pater cum matre, quibus parere necesse est.
Virginitas non tota tua est, ex parte parentum est:
Tertia pars patri est, pars est data tertia matri,
Tertia sola tua est. Noli pugnare duobus,
Qui genero sua iura simul cum dote dederunt.

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Nr. XXIX (c. 45).

Acmen Septumius suos amores

Ov. met. 14, 663 ss. vidua 'unvermählt', wie Liv. I 43, 9; 46, 7; XXIV 18, 13; Tac. h. 1, 13.

51. Cic. de sen. 15, 52 vitis, quae natura caduca est et, nisi fulta sit, ad terram fertur.

52. flagellum] Schöfsling; Varro r. r. I 31, 3 vitem, quam vocant minorem flagellum, maiorem et iam unde uvae nascuntur palmam.

54. marito] Apposition zu ulmo; Hor. c. I 4, 16 fabulae manes. 60. cui = ei, cui. tradere 'verheiraten'; Tac. ann. 4, 40; 75. 61. cum m. = et mater; Ov. met. 1, 56; 217; 11, 93 u. oft.

62. tota] Der Gebrauch des Adj. statt des Adv. findet sich namentlich bei totus, nullus und multus häufig; Nr. XXVII 93.

64. p. duobus] eine griech. Kon

[blocks in formation]

struktion: μάχεσθαι τινι; Ον. m. 1, 19s. Sprichwörtlich: лods 860 μάχεσθαι χαλεπόν Plato leg. 11, 919, πρὸς δύο οὐδ ̓ Ἡρακλῆς Phaed. 89 c.

65. genero] Serv. zu Aen. 2, 344 gener dicitur et qui est, et qui esse vult, sicut etiam maritus (4, 536) der Verlobte' (Nipp. Tac. ann. 5, 6; Langen Val. Fl. Arg. 3, 497).

XXIX. Ein Wechselgesang (carmen amoebaeum) zweier Liebender, wie Hor. c. III 9 u. 28, 9 ss. Nach v. 22 ist das Gedicht 55 v. Chr. entstanden; in dieses Jahr fällt der Feldzug des Crassus nach Syrien und der Cäsars nach Britannien. Beachte den künstlichen Aufbau des Gedichts in Strophe, Antistrophe und Abgesang.

Tenens in gremio 'mea' inquit 'Acme,
Ni te perdite amo atque amare porro
Omnes sum adsidue paratus annos
Quantum qui pote plurimum perire,
Solus in Libya Indiaque tosta
Caesio veniam obvius leoni.'

Hoc ut dixit, Amor, sinistra ut ante,
Dextra sternuit adprobationem.

At Acme leviter caput reflectens
Et dulcis pueri ebrios ocellos
Illo purpureo ore saviata

'Sic inquit, 'mea vita Septumille,
Huic uni domino usque serviamus,
Ut multo mihi maior acriorque
Ignis mollibus ardet in medullis.'
Hoc ut dixit, Amor, sinistra ut ante,
Dextra sternuit adprobationem.

1. amores] das Liebchen'.
3. perdite] 'leidenschaftlich'; Nr.
XXVII 70.

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]
[blocks in formation]

bonus ante fuit).—sic fehlt, wie öfter (Her. Tac. h. I 52, 7). Niesen zur Linken galt den Griechen, denen der Dichter hier folgt, als ein ungünstiges Zeichen, wie Niesen zur Rechten als ein günstiges: πταρμὸς ἐκ δεξιῶν. Niesen überhaupt als Omen schon Od. 17, 545; Xen. An. III 2, 9; Theokr. 18, 16; 7, 96; Prop. Il 3, 24 u. o.

11. pueri] 'der Knabe', vom Geliebten; Nr. XXVIII 47. ebrios] 'liebestrunken'; βλέμμα ὑγρόν Anakr. 15, 21. Die Augen schwimmen wie in Trunkenheit (Heinze Lucr. 3, 1051); im feuchten Auge schwamm Gefühl' Schiller, Künstler.

[blocks in formation]
[blocks in formation]
« ZurückWeiter »