Iam ad carmina in exilio ab Ovidio scripta pervenimus. commodatum erat, ad quas haud in- ingenio iam invalido erat et si tituvitus animi causa deflectit: et ipsae lum gratiae quaerendae causa mures hic illic a vivida dicendi ratione tare voluit, a Tiberio, non a Gersatis alienae sunt. Quamquam in manico gratia quaerenda fuit. talibus quoque rebus subitis ingenii luminibus delectare probe scit. Germanico Caesari poetae poeta 1. Tristium libri quinque, quoFastos dedicavit, cf. 13, 25, 63 all. rum primus in itinere, reliqui Tomis Quod enim Caesarem Augustum usque ad annum 11 vel 12 p. Chr. passim in eis adloquitur (II 15. (cf. V 10 1) scripti sunt. Horum 59 sqq. 127. VI 763), id si recte in- optimus est secundus sive ea epitellegimus nihil nisi formula quae-stula, qua Augusto se purgare midam est, sive poeticam sive rhetori- tioremque sibi poenam adipisci stucam dicere mavis, qua eadem ad det. Reliqui epistulis ad uxorem Musas quoque et deos omnes et amicosque missis, nomine eorum famam livoremque et Romam ur- celato ne principis ira eis noceat, bem aliaque se convertere solet. constant, haeque saepius quam par Quod autem in Tristium versu supra est easdem sententias recoquunt: adlato Caesari Augusto se Fastos errorem, non facinus, se commidedicasse scripsit, dicam de ea re sisse; quare relegatum, non exulem, quod Ovidio penitus cognito sentio. esse; at inter Getas infestos vivere Fingit hoc, inquam, poeta, neque esse miserrimum; exorarent igitur tamen, quia nondum in publicum principem, ut mitius Romaeque proeditum erat carmen (et demum post pius sibi exilium tribuat. Blandimortem eius Fasti editi esse viden- tias addere solet et in amicos et in tur), mendacii coargui poterat: ne- Augustum eiusque familiam comque ullus dubito, quin, si ipse Fa- positas, quos ut deum caelestemque stos in lucem edidisset, illi eos in- domum adoratur. In his epistulis scripturus et ad eum singulos locos scribendi genere ab ea artis perconformaturus fuisset, a quo pluri- fectione qua antea excelluit satis mum se ex eo commodi capturum recedente et ut ita dicam humi reesse speravisset. Illis autem qui pente usus est; quippe qui id credunt, Fastos primum Augusto quod aperte profitetur nullam inscriptos, sed in exilio ad Germani- iam laudem gloriamque versibus cum translatos esse, ideo assentiri nancisci cupiit, sed tantum vetere non possum, quia ab eo, qui omnibus consuetudine ductus atque ut temmodis Augusto blandiri studebat, pus tereret, simulque ut amicos ad prorsus alienum fuisse necesse est, auxilium sibi ferendum admoneret, donum publice imperatori promis- versus fecit. Ita externis calamitasum deinde ab eo retrahere; post tibus fractus animus poeticus senAugusti mortem autem ab a. 14 ad sim delabitur, verbositasque iuvemortem suam a. 17 p. Ch. poeta et nalis in Heroidibus quondam Nasoni propria nunc revertitur, sed faciem illa induta senilem. tantum libro huius ducis memoriam inesse IV 19-22. 2. Ibis liber exilii initio scriptus (v.1), Callimachi (v. 55) cognominem librum imitans, inimicum non nomi 2 Num huc pertinet III 116, an tuas ad Martem, non ad Augustum spectat? - IV 859 sq. de Caesare ad Romam dictum saepe etiam plures nominis huius habe aperte ad Germanicum spectat, ut fallantur qui primo putant. — Incertum est ad utrum pertineant natum (qualis Callimacho fuisse dicitur Apollonius Rhodius) Africa3 Sic quod in epp. ex Ponto IV 14, 44 num (v. 220. 449) Romae degentem id cum eo quaeso conferas quod iam pri- (v. 15 sq.) pesti pernicieique devodem Ibin ediderat! vel cuius dolo (Tr. v vens nisi ab inimicitia sua recedat, 12, 65) carmina igni destinata e flammis sur- iambos quoque ei minatur poeta ripiebantur, cum nullum sibi amicum, nullum, qui vel Latine loqui posset, Tomis qui, si Medeam tragoediam excifuisse saepissime queratur? pias, praeter hendecasyllabos for scripsit: extat adhuc nemo saucius ore meo, tasse frg. XVI extantes nullos um-poeta teste Plinio HN XXXII 152, quam nisi dactylicos versus adhibuit non perfecit ut opinor; in quo rem - violentus, molestis doctrinae am-non multae dulcedinis duro et subbagibus refertus. Qui liber cum ex obscuro sermone tractavit. fabulis atque ex historia nec non De fragmentis nihil habeo ex poetarum vitis res plurimas in quod addam, nisi hoc, Epigramhisque nonnulla aliunde incognita matum librum, ad quem frg. 3, 4, 7, contineat, enarratione accurata 15, 16 pertinuisse puto, ex Martialis dignus est (quam aliquando, si imitatione optime cognosci posse. copia suppeditabit, praestare in animo habeo). Non puto, hunc In re critica factitanda eandem librum a poeta destinatum fuisse fere viam atque in Metamorphosiqui epistulis ex Ponto quintus ac- bus ingressus sum. Ut enim in illis cederet: nam et nonnullis iam annis codex Marcianus et, si cum aliis ante illos scriptus est et tam ac- compares, ab interpolationibus licurate elaboratus, ut ab illis levis-berrimus est nec tamen omnino insime effusis toto caelo distet. Ap-teger nec prorsus ea labe carens, paret ni fallor ex Ibide, librorum utque corruptelis quoque suis veri copiam poetae exulanti non defuisse inveniendi ansam hic illic (velut X ne credas ipsi Trist. III 14, 37. 192) 4 praebet nam Parisinorum V 12, 53 hoc querenti (neque librorum carmina amatoria contiulla ratio est quae credere vetet nentium ritu integros novimus nullos, eum permulta sua Roma secum abs- ita Fastorum codex Reginensis, tulisse); solus igitur maestus animi Tristium Laurentianus, Epistulastatus eum Fastos ad finem perdu- rum Hamburgensis primum quisque cere prohibuit. Pleraque autem, locum occupat. Eam igitur rationem quae quidem non e priorum ipsius adhibui, ut codicem quoque loco operum studiis ei praesto erant, ex optimum, non autem temere electos, Hygini et Pompei Trogi aequalium sequerer, ubicumque et ratio et res operibus eum hausisse credo: id et sermo id permisit; eaedem autem quod nunc non accuratius tractabo. res ubi non permiserunt, ibi ratioAlia in inimicos carmina vide nem 'centum codicibus potiorem' Tr. III 11, IV 9, V 8. P IV 3. habui emendationemque vel ex reExtat commentarius in Ibin saeculi centiorum codicum (5) lectionibus fere sexti, mendax, pretii admodum non saepe bonis vel virorum doctoparvi, carminibus exornatus ad Au- rum aliorum meisve inventis quaesonii epigrammatum normam com- sivi. Qua in re si quid re ipsa se positis sed ad poetas Ovidio aequa- commendabat, id tum maxime reles relatis. cipiendum duxi, si singulis optimi 3. Ex Ponto epistularum libri libri litterarum apicibus quam proquattuor, intra annos 12 et 16 p. Ch. xime accederet: qui cum melius scripti, Tristibus admodum similes mihi quam prioribus editoribus conihilque fere novi praebentes, nisi gniti sint, coniecturas hac quidem quod et amici ad quos epistulae re ni fallor praestantiores saepius scribuntur hic nominantur, quodque ponere potui. Quare nec eclecticam sermo magis etiam quam illic (quod quam dicunt N. Heinsii nec_libri ipse profitetur) neglectus est et de- optimi rigide tenacem O. Kornii generavit, sententiae nusquam ad rationem ingressus mediam viam altiorem poeseos impetum assur- tenere studui. gunt, versuum quoque cultura minui Fastorum codicum Reginensis tur, si quidem pentametri vocibus 1709 sive Petaviani saec. X (R) et trisyllabis exeunt sex, tetrasyllabis Vaticani 3262 sive Ursiniani saec. XI viginti unus, pentasyllabis quattuor. 4 ubi in praef. legendum 'qetum M, cor 4. Halieuticon volumen, quod 'supremis suis temporibus incolavit' rexi. grauatum 5'. (V) scripturas ab Henrico Keilio brum II (sed deerant ei v. 74—225) diligentissime enotatas habui. R de- cum III 1 ab A. Wilmannsio eunsinit V 24, unde V unicus dux est. demque librum secundum ab A. In apparatu critico R accuratissime Kiesslingio accurate conlatos offiexcussi, omissis tantum orthogra- ciose mecum communicavit, deinde phicis medii aevi quisquiliis; Vubi- Keilius III 1-6 excusserat, et quae cunque e re esse videbatur addidi. restabant H.Duetschkius a merogaR quantopere libros Vs praestet, tus contulit. Qui quamquam nescio cognosces ex varii generis locis I 28, num prorsus ubique accurate ea in 71, 106, 174, 208, 592, 626, 688; II re versatus sit, numque ubique ma420, 487, 594; III 164, 180, 418, 423, nus recentiores parvi illas pretii a 613, 684, 726, 837, 860 aliis. Qui prima manu diligenter discreverit, quam accurate scriptus sit, docemur tamen impedire nolui ne tandem eius ex III 223 ubi tum, sed eadem manu libri cognoscendi facultas nostratiin mg. additum tunc; docemur prae- bus praeberetur. Nam quamquam cipue pristina scriptura voltus volgus interpolationibus non vacat 5 (non volnus ibi servata, quam in hoc car- tamen pro certo scimus num hae mine antiquas scilicet historias re- omnes a prima manu venerint), taferente retinere ausus sum, non men vel si cum 'Palatino primo' idem ausus in talibus avos III 228, Heinsii comparas, optimus est; et rivos III 273, soluont IV 333. Contra interpolationes eius non paucae ex Vaudacius interpolatus est, e. c. I innocenti ut ita dicam genere sunt, 626 (amissum V, exertum R, exemptum quo pro vero verbo aliud non procul recte). At nec R interpolationibus in vicino versu extans ponitur, velut prorsus caret (cf. I 83, 245, 351; IV IV 10, 17 tenero pro viridi cf. v. 15; 47 all.), eaeque hic illic, praecipue 23 totus cf. ib.; 26 conabar cf. 24;57 in finibus versuum, etiam utrumque scripsi cf. 61; V 4, 15 apertos cf. 9; librum occupaverunt (II 634 Lares 11, 6 indoluisse cf. 3; III 6, 30 all. recte, cibos RV). Scilicet arche- Neque tamen Ovidius ipse a verbis typus horum vel etiam omnium li- mox repetendis abhorrebat. Melius brorum lectu passim difficilis erat, quam reliqui L e. c. III 3, 47 servat. litteris vel erasis vel evanidis (I 243 Sunt loci, quibus ei primo obtutu tunc ardua R pro incaedua; II 727 praestare Palatinus videtur, e. c. III sollicitos VR recte, difficilis 5; II 782 1, 40 ubi fores Pal. comas L, sed deus V recte, mens R'all.), suntque videtur tantum: nam hoc ipso loco in quibus iam satis antiquo aevo Pal. ingeniose interpolatus est. Sic vera lectio deperdita est, id quod V 7,21 in his L, uno pede deficiente: IV 209 Lactantii testimonio nisi ad- quod priscum vitium tollebat Pal. firmare possumus. In Merkelii libris in his Naso scribendo, sed Nasoniani BCD nihil, quod genuina bonitate nominis exitum more non Nasoniano nostris RV praestet, deprehendi. producendo. Scribendum in his Variarum lectionum ab ipso Nasone pulis vel simile quid. Similiter V profectarum nullum inveni vesti- 3, 37 gnava (nava) verum est; laeta gium. Marmoris Maffeani fastos habet Pal., vana (sed superscriptum, Merkelii exemplum secutus in mar- incertum qua manu, leta) L. ̄Item gine addidi. po interpolatus est Pal. et nonnunquam gravius, I 2, 90. III 1, 40. IV 3, 15; 47. 4, 7 all. — Ut brevis sim: ducem primarium secutus sum librum L; Tristium libri optimi Marciani Florentini 223 in Laurentianam bibliothecam translati, saeculi (teste catalogo) XII, qui liber fol. 1-55 r. Metamorphoses, deinde post Nucem 6, 9. IV 1, 21. 2, 48. 3, 55. 8, 21. 9, 25. V 5, et 'de medicamine faciei feminee' 43; 55; 59. 7, 12. 12, 53. 5 e. c. I 4, 17. 5, 62 (?). II 66; 91; 355. III Recentiorum in fol. 56 r. - 70 v. Tristia continet, terpolationes cf. e. c. in V 1, 18. — Codex a pluribus collationes habui. Pri- archetypus hic illic (e. c. I 11,31) et maxime in finibus versuum (V 1, 69) evanida scrimum enim Hermannus Usener li- ptura fuisse videtur, qui ubi certam interpolationis su- XII, ratione quam dixi sequor) ex spicionem movebat, ad Palatinum Ottonis Kornii ed. Lipsiae a. 1868 potissimum recurri, sed eam quam edita sumpsi. supra exposui rationem secutus sum. Huius ut et Ibidis librorum (e Sequitur adnotatio critica in qua quibus A, Vindobonensis saec. XII quibus lectionibus nihil addidi, eae vel XIII, optimus esse videtur) le- in Fastis ex R (Reginensi), in Trictiones ex Merkeliana anni 1837 stibus ex L (Laurentiano) promptae editione, epistularum ex Ponto (in sunt, quos libros ut dixi plene exquibus A, Hamburgensem s. XII, hibeo, omissis tantum orthographieoque deficiente 8, Bavaricum s. cis nonnullis medii aevi mendis. 6 Fasti R=Reginensis. V Ursinianus. rv = manus secunda in RV. In libri R collatione nil nisi qualia sunt nimfa febus archadia frigia frixus menbrum humerus, e i pro ae y posita, omittam, semelque monere sufficiat im ubique ante p m scriptum, non in, e. c. im medio, im puero. r saepius quam par erat attuli, quia non ubique Keilius disertis verbis adnotavit, ab utra manu correctiones factae sint; quare ne quid ex R m. pr. tacerem, iusto plus dare malui quam minus." Passim obliquis litteris r scripsi. I. 169 uides, corr. 135 frontis sic 137 urt P. OUIDII FASTORUM LIBER PRIMUS. 141 uergentia V, recte? 144 bna 3 uoltu (sic et uolgus et uolnus 147 territus egi] tri 148 sum] fere ubique, cf. p. VIII) 6 huic in su - pauca corruptum, cf. 161; fort. ras. 15 annue (sic ubique) 17 uiris larga? tarda? 157 hirundo 158 figit (-es r) 18 uultu R? 23 se: an te? 25 (figit r) 159 patietur (e eras.) 160 scilicet, corr. 26 Aspicito & felix haec anno 163 pprima, corr. 164 fe(Auxiliante f. V): cf. IV 830. 29 bus 167 comi si nacentia, s supra c sydera, sic saepius 32 quo 45 die- 168 ab a.] ut auspicio in ras. rum add. r. 48 iure (t lege supr. lin.) ob idem v] ibidem 170 Ne 171 lucebit (licebit Vr) 49 toto VR, quamuis, m eras. 174 inquid 177 corr. Kreussler. prestare, corr. r quem Vqui erasum R 179 primum sed 51 nam 53 septis 54 nono, corr. corr. post 180 lacunam statuo hoc Kreussler. 56 iuui 58 ait (i eras.) sensu: Primo igitur anni quoque die— 61 herentia 64 nunciat 65 primum 183 feci 185 uőlt - caric≥ 186 67 ades dulcibus (1 eras.) 68 terra cado sic 189 stipis 191 o supr. lin. 73 sq.: repugnat v. 165. 80 festa (?) 196 quoniam 199 martygenam 201 83 iuuenci ] securi R, plurimi: augusta 203 capitalia 206 fenum an recte? 85 arte con sp. 85 sq. 208 lamina V 211 prius et om. 212 transponendos puto; fortasse post petent, corr. 216 plus sunt 217 dit, 282? 90 nomen 97 obstupui V corr. r in dat 219 sq. add. m. sec. 99 clauam sed corr. 103 thaos, corr. in mg. 224 ipsa (ista V) 226 aque 106 aqua (aquae A sub ras. pr. m. 228 adloquor sic - deam, corr. r. Heinsio quidem iudice) 108 habiit 109 240 diei, corr. 241 cului, corr. 242 proprior 113 qm 114 idem 122 per- arenosi 243 Nic ub roma (Nic ub in petuas (per tutas teste Heinsio; sic v) 126 Et 127 ceriale R, cereale V: sic ras.) inc.] tunc ardua, recte V 245 Ara mea est colli quem R, recte ubique 128 librum, corr.r 131 eterna V. uulgus V uolgus R. quem culuoluit (uouit) 132 diuerso (ex -sa?)|trix edd., pauci codd. 249 figurat, 1 i nc 6 In Metamorphoseon adnotatione inde a libro XII quibus nihil addidi ea ex Marciano, in 1. XV ex Hamburgensi sumpta esse addendum est, ge corr. r? 251 r. e. bat 255 resoluo, uacua 495 errat (horret V) 497 f.] corr. |