ille manus tendens, hinc stanti milite iusto,
hinc coniuratis, talia dicta dedit:

'si mihi bellandi pater est Vestaeque sacerdos
auctor et ulcisci numen utrumque paro:
575 Mars, ades et satia scelerato sanguine ferrum,
stetque favor causa pro meliore tuus!
templa feres et, me victore, vocaberis Ultor.'
voverat: et fuso laetus ab hoste redit.

580

nec satis est meruisse semel cognomina Marti:
persequitur Parthi signa retenta manu.
gens fuit et campis et equis et tuta sagittis,
et circumfusis invia fluminibus.

addiderant animos Crassorum funera genti,
cum periit miles signaque duxque simul.
585 signa, decus belli, Parthus Romana tenebat,
Romanaeque aquilae signifer hostis erat!
isque pudor mansisset adhuc, nisi fortibus armis
Caesaris Ausoniae protegerentur opes.

590

ille notas veteres et longi dedecus aevi

sustulit. agnorunt signa recepta suos.
quid tibi nunc solitae mitti post terga sagittae,
quid loca, quid rapidi profuit usus equi?
Parthe, refers aquilas, victos quoque porrigis arcus:
pignora iam nostri nulla pudoris habes.

595 rite deo templumque datum nomenque bis ulto,
et meritus voti debita solvit honor.
sollemnes ludos Circo celebrate, Quirites!
non visa est fortem scaena decere deum.

600

Pliadas aspicies omnes totumque sororum
agmen, ubi ante Idus nox erit una super.
tum mihi non dubiis auctoribus incipit aestas,
et tepidi finem tempora veris habent.

Idibus ora prior stellantia tollere Taurum

indicat. huic signo fabula nota subest.

605 praebuit ut taurus Tyriae sua terga puellae Iuppiter et falsa cornua fronte tulit.

610

illa iubam dextra, laeva retinebat amictus,
et timor ipse novi causa decoris erat.
aura sinus implet, flavos movet aura capillos.
Sidoni, sic fueras aspicienda Iovi!

saepe puellares subduxit ab aequore plantas,
et metuit tactus assilientis aquae:

13. E LEM· N

14. FC

saepe deus prudens tergum demisit in undas,
haereat ut collo fortius illa suo.
litoribus tactis stabat sine cornibus ullis

Iuppiter, inque deum de bove versus erat.
taurus init caelum; te, Sidoni, Iuppiter implet,
parsque tuum terrae tertia nomen habet.
hoc alii signum Phariam dixere iuvencam,

quae bos ex homine est, ex bove facta dea. tum quoque priscorum virgo simulacra virorum mittere roboreo scirpea ponte solet.

corpora post decies senos qui credidit annos

missa neci, sceleris crimine damnat avos.

615

620

fama vetus, tunc cum Saturnia terra vocata est, talia fatidici dicta fuisse senis:

625

'falcifero libata seni duo corpora gentis

mittite, quae Tuscis excipiantur aquis':

donec in haec venit Tirynthius arva, quotannis tristia Leucadio sacra peracta modo:

630

illum stramineos in aquam misisse Quirites: Herculis exemplo corpora falsa iaci.

pars putat, ut ferrent iuvenes suffragia soli, pontibus infirmos praecipitasse senes.

Thybri, doce verum. tua ripa vetustior urbe est: principium ritus tu bene nosse potes.

635

Thybris harundiferum medio caput extulit alveo raucaque dimovit talibus ora sonis:

'haec loca desertas vidi sine moenibus herbas; pascebat sparsas utraque ripa boves.

640

et quem nunc gentes Tiberim noruntque timentque, tunc etiam pecori despiciendus eram.

Arcadis Euandri nomen tibi saepe refertur:
ille meas remis advena torsit aquas.

venit et Alcides, turba comitatus Achiva.
Albula, si memini, tunc mihi nomen erat.
excipit hospitio iuvenem Pallantius heros,
et tandem Caco debita poena fuit.

victor abit secumque boves, Erytheïda praedam,
abstrahit. at comites longius ire negant.
magnaque pars horum desertis venerat Argis:
montibus his ponunt spemque Laremque suum.
saepe tamen patriae dulci tanguntur amore,
atque aliquis moriens hoc breve mandat opus:
"mittite me in Tiberim, Tiberinis vectus ut undis
litus ad Inachium pulvis inanis eam.”

645

650

655

displicet heredi mandati cura sepulcri:

mortuus Ausonia conditur hospes humo, scirpea pro domino Tiberi iactatur imago, 660 ut repetat Graias per freta longa domos.' hactenus. ut subiit vivo rorantia saxo antra, leves cursum sustinuistis aquae.

Clare nepos Atlantis, ades, quem montibus olim
edidit Arcadiis Pleïas una Iovi:

665 pacis et armorum superis imisque deorum
arbiter, alato qui pede carpis iter:

670

15. G

EID NP

16. HF

17. AC

18. BC

laete lyrae pulsu, nitida quoque laete palaestra, 19. CC
quo didicit culte lingua docente loqui!

templa tibi posuere patres spectantia Circum
Idibus: ex illo est haec tibi sacra dies.

te, quicumque suas profitetur vendere merces,
ture dato, tribuas ut sibi lucra, rogant.
est aqua Mercurii portae vicina Capenae:
si iuvat expertis credere, numen habet.
675 huc venit incinctus tunicam mercator, et urna
purus suffita, quam ferat, haurit aquam.
uda fit hinc laurus: lauro sparguntur ab uda
omnia, quae dominos sunt habitura novos.
spargit et ipse suos lauro rorante capillos
680 et peragit solita fallere voce preces:
'ablue praeteriti periuria temporis,' inquit
'ablue praeteritae perfida verba die!
sive ego te feci testem falsove citavi
non audituri numina magna Iovis,
685 sive deum prudens alium divamve fefelli,
abstulerint celeres improba verba noti.
et pateant veniente die periuria nobis,
nec curent superi, si qua locutus ero.
da modo lucra mihi, da facto gaudia lucro,
et fac, ut emptori verba dedisse iuvet.'
talia Mercurius poscentem ridet ab alto,
se memor Ortygias surripuisse boves.

690

At mihi pande, precor, tanto meliora petenti, in Geminos ex quo tempore Phoebus eat. 695 'cum totidem de mense dies superesse videbis, quot sunt Herculei facta laboris' ait.

'dic' ego respondi 'causam mihi sideris huius.'
causam facundo reddidit ore deus:

20. DC

'abstulerant raptas Phoeben Phoebesque sororem
Tyndaridae fratres, hic eques, ille pugil.
bella parant repetuntque suas et frater et Idas,
Leucippo fieri pactus uterque gener.
his amor, ut repetant, illis, ut reddere nolint,
suadet: et ex causa pugnat uterque pari.
effugere Oebalidae cursu potuere sequentes:
sed visum celeri vincere turpe fuga.

- loco.

liber ab arboribus locus est, apta area pugnae:
constiterant illo nomen Aphidna
pectora traiectus Lynceo Castor ab ense
non expectato volnere pressit humum.
ultor adest Pollux et Lyncea perforat hasta,
qua cervix umeros continuata premit.

ibat in hunc Idas vixque est Iovis igne repulsus:
tela tamen dextrae fulmine rapta negant.
iamque tibi, Pollux, caelum sublime patebat,
cum "mea" dixisti "percipe verba, pater!
quod mihi das uni caelum, partire duobus:
dimidium toto munere maius erit."

dixit et alterna fratrem statione redemit. utile sollicitae sidus utrumque rati.'

21. E

700

705

710

715

720

Ad Ianum redeat, qui quaerit, Agonia quid sint: quae tamen in fastis hoc quoque tempus habent. AGON.MP

Nocte sequente diem canis Erigoneïus exit: est alio signi reddita causa loco.

22. FN

Proxima Volcani lux est: Tubilustria dicunt. 23. G TVB.NP lustrantur purae, quas facit ille, tubae.

726

Quattuor inde notis locus est, quibus ordine lectis 24. H.Q. vel mos sacrorum vel fuga regis inest.

Nec te praetereo, populi Fortuna potentis
Publica, cui templum luce sequente datum est.
hanc ubi dives aquis acceperit Amphitrite,
grata Iovi fulvae rostra videbis avis.

auferet ex oculis veniens Aurora Booten,
continuaque die sidus Hyantis erit.

R.C.A

25. AC

26. BC

27. CC

28. DC

29. EC

30. FC

31. GC

Ovidii vol. III.

7

LIBER SEXTUS.

Hic quoque mensis habet dubias in nomine causas:
quae placeant, positis omnibus ipse leges.
facta canam. sed erunt, qui me finxisse loquantur
nullaque mortali numina visa putent.

5 est deus in nobis; agitante calescimus illo:
impetus hic sacrae semina mentis habet.
fas mihi praecipue voltus vidisse deorum,
vel quia sum vates, vel quia sacra cano.
est nemus arboribus densum, secretus ab omni
voce locus, si non obstreperetur aquis.
hic ego quaerebam, coepti quae mensis origo
esset, et in cura nominis huius eram.
ecce deas vidi,

10

non quas praeceptor arandi viderat, Ascraeas cum sequeretur oves; 15 nec quas Priamides in aquosae vallibus Idae contulit: ex illis sed tamen una fuit. ex illis fuit una, sui

germana mariti:

haec erat, agnovi, quae stat in arce Iovis. horrueram tacitoque animum pallore fatebar. 20 tum dea, quos fecit, sustulit ipsa metus. namque ait 'o vates, Romani conditor anni, ause per exiguos magna referre modos, ius tibi fecisti numen caeleste videndi,

cum placuit numeris condere festa tuis. 25 ne tamen ignores volgique errore traharis: Iunius a nostro nomine nomen habet. est aliquid nupsisse Iovi, Iovis esse sororem: fratre magis, dubito, glorier anne viro. si genus aspicitur: Saturnum prima parentem feci, Saturni sors ego prima fui.

30

a patre dicta meo quondam Saturnia Roma est: haec illi a caelo proxima terra fuit.

si torus in pretio est: dicor matrona Tonantis, iunctaque Tarpeio sunt mea templa Iovi. 35 an potuit Maio paelex dare nomina mensi, hic honor in nobis invidiosus erit?

40

cur igitur regina vocor princepsque dearum? aurea cur dextrae sceptra dedere meae? an facient mensem luces, Lucinaque ab illis dicar et a nullo nomina mense traham? tum me paeniteat posuisse fideliter iras