Saxo stant antra vetusto,
Quæ justum memorant incoluisse senem. Ille manus, olim missuras Hectora leto, Creditur in lyricis detinuisse modis. Venerat Alcides exhaustâ parte laborum, Jussaque restabant ultima pæne viro. Stare simul casu Trojæ duo fata videres :
Hinc puer Æaeides, hinc Jove natus erat. Excipit hospitio juvenem Philyreïus heros :
Et causam adventûs hic rogat: ille docet. Perspicet interea clavam spoliumque leonis,
Virque, ait, his armis, armaque digna viro!
Nec se, quin horrens auderent tangere setis
Vellus, Achilleæ continuere manus.
Dumque senex tractat squalentia tela venenis,
Excidit, et lævo fixa sagitta pede est.
Ingemuit Chiron, traxitque e vulnere ferrum :
Et gemit Alcides, Hæmoniusque puer.
Ipse tamen lectas Pagasæis collibus herbas
Temperat, et variâ vulnera mulcet ope.
Virus edax superabat opem, penitusque recepta
Ossibus et toto corpore pestis erat.
Stabat, ut ante patrem, lacrimis perfusus Achilles :
Sic flendus Peleus, si moreretur, erat.
Sæpe manus ægras manibus fingebat amicis :
Morum, quos fecit, præmia doctor habet.
Oscula sæpe dedit ; dixit quoque sæpe jacenti :
Vive, precor; nec me care relinque pater!
Nona dies aderat, quum tu, justissime Chiron,
Bis septem stellis corpora
Romulus ut tumulo fraternas condidit umbras,
Et male veloci justa soluta Remo;
Faustulus infelix, et passis Acca capillis
Spargebant lacrimis ossa perusta suis.
Inde domum redeunt sub prima crepuscula moesti,
Utque erat, in duro procubuere toro.
Umbra cruenta Remi visa est assistere lecto,
Atque hæc exiguo murmure verba loqui.
En ego dimidium vestri parsque altera voti,
Cernite sim qualis ! qui modo qualis eram !
Qui modo, si volucres habuissem regna jubentes,
In populo potui maximus esse meo.
Nunc sum elapsa rogi flammis et inanis imago;
Hæc est ex illo forma relicta Remo.
Heu! ubi Mars pater est ? si vos modo vera locuti,
Uberaque expositis ille ferina dedit.
Quem lupa servavit, manus hunc temeraria civis
Perdidit. O quanto mitior illa fuit!
Sæve Celer, crudelem animam per vulnera reddas,
Utque ego, sub terras sanguinolentus eas!
Noluit hoc frater. Pietas æqualis in illo est;
Quod potuit, lacrimas in mea fata dedit.
Hunc vos per lacrimas, per vestra alimenta rogate,
Ut celebrem nostro signet honore diem.
Mandantem amplecti cupiunt, et brachia tendunt:
Lubrica prensantes effugit umbra manus.
Ut secum fugiens somnos abduxit imago,
Ad regem voces fratris uterque ferunt.
Romulus obsequitur, lucemque Remuria dixit
Illam, qua positis justa feruntur avis.
Aspera mutata est in lenem tempore longo
Littera, quæ toto nomine prima fuit.
Mox etiam Lemures animas dixere silentum ;
Hic verbi sensus, vis ea vocis erat.
Temple in honour of Mars Ultor, Vowed and Built by Augustus. Recovery of the Standards from the Par
Fallor? an arma sonant? Non fallimur: arma sonabant;
Mars venit, et veniens bellica signa dedit.
Ultor ad ipse suos cœlo descendit honores,
Templaque in Augusto conspicienda Foro.
Debebat in urbe
Et deus est ingens, et opus.
Non aliter nati Mars habitare sui.
Digna Giganteis hæc sunt delubra tropæis :
Hinc fera Gradivum bella movere decet:
Seu quis ab Eoo nos impius orbe lacesset;
Seu quis ab occiduo sole domandus erit.
Prospicit armipotens operis fastigia summi,
Et probat invictos summa tenere deos.
Prospicit in foribus diversæ tela figuræ,
Armaque terrarum milite victa suo.
Hinc videt Ænean oneratum pondere caro,
Et tot Iuleæ nobilitatis avos.
Hinc videt Iliaden humeris ducis arma ferentem,
Claraque dispositis acta subesse viris.
Spectat et Augusto prætextum nomine templum ; Et visum, lecto Cæsare, majus opus.
Voverat hoc juvenis tunc, quum pia sustulit arma,
A tantis Princeps incipiendus erat.
Ille manus tendens, hinc stanti milite justo,
Hinc conjuratis, talia dicta dedit;
Si mihi bellandi pater est, Vestæque sacerdos
Auctor, et ulcisci numen utrumque paro:
Mars, ades, et satia scelerato sanguine ferrum :
Stetque favor causâ pro meliore tuus.
Templa feres, et me victore vocaberis Ultor.
Voverat; et fuso lætus ab hoste redit.
Nec satis est meruisse semel cognomina Marti :
Persequitur Parthi signa retenta manu.
Gens fuit et campis, et equis, et tuta sagittis,
Et circumfusis invia fluminibus.
Addiderant animos Crassorum funera genti,
Quum periit miles, signaque, duxque simul.
Signa, decus belli, Parthus Romana teneba ́,
Romanæque aquila signifer hostis erat.
Isque pudor mansisset adhuc, nisi fortibus armis
Cæsaris Ausoniæ protegerentur opes.
Ille notas veteres, et longi dedecus ævi
Sustulit. Agnôrunt signa recepta suos.
Quid tibi nunc solitæ mitti post terga sagittæ,
Quid loca, quid rapidi profuit usus equi?
Parthe, refers aquilas: victos quoque porrigis arcus.
Pignora jam nostri nulla pudoris habes.
Rite deo templumque datum nomenque bis ulto,
Et meritus votis debita solvit honos.
Sollemnes ludos Circo celebrate, Quirites:
Non visa est fortem scena decere deum.
Address to Mercury; Invocation as the God of Gain.
Clare nepos Atlantis, ades! quem montibus olim
Edidit Arcadiis Pleïas una Jovi.
Pacis et armorum superis imisque deorum
Arbiter, alato qui pede carpis iter :
Læte lyræ pulsu, nitidâ quoque læte palæstrâ,
Quo didicit culte lingua favente loqui.
Templa tibi posuere Patres spectantia Circum
Idibus. Ex illo est hæc tibi festa dies.
Te, quicumque suas profitentur vendere merces,
Ture dato, tribuas ut sibi lucra, rogant.
Est aqua Mercurii portæ vicina Capenæ :
Si juvat expertis credere, numen habet.
|