Si quid id est, usque a proavis vetus ordinis heres, Non modo fortunæ munere factus eques.

Nec stirps prima fui; genito jam fratre creatus, Qui tribus ante quater mensibus ortus erat. 10 Lucifer amborum natalibus adfuit idem:

Una celebrata est per duo liba dies. Hæc est armiferæ festis de quinque Minervæ, Quæ fieri pugna prima cruenta solet. Protinus excolimur teneri, curaque parentis, 15 Imus ad insignes urbis ab arte viros. Frater ad eloquium viridi tendebat ab ævo, Fortia verbosi natus ad arma fori.

At mihi jam puero cœlestia sacra placebant,
Inque suum furtim Musa trahebat opus.
Sæpe pater dixit: studium quid inutile tentas?
Mæonides nullas ipse reliquit opes.

Motus eram dictis, totoque Helicone relicto,
Scribere conabar verba soluta modis:

20

diem quintum celebrentur: vide Alex. ab Alex. lib. ii. cap. 22; et ibid. Tiraquell. Natus ergo Ovid. 12 Kalend. April. sc. 21. Martii.

16. Ab arte viros.] Insignes ab arte accipio eos, qui artibus quibuscumque docendis, insignes ac celebres tum fuere. MICYL.

18. Fortia verbosi.] Fortia verba vocat, oratorum orationes, propter summam eloquentiæ vim, quæ animos quo vult adducit, et unde vult deducit.

19. Cœlestia sacra.] Poesin intelligit. MER. An Permessia sacra? tale quid latet. HEINS.

20. Inque suum furtim.] Quia pater fieri me poetam nolebat: itaque eo inscio factitabam versiculos. PONT. 22. Maonides.] Homerus.

30

Sponte sua carmen numeros veniebat ad aptos; 25
Et, quod tentabam dicere, versus erat.
Interea, tacito passu labentibus annis,
Liberior fratri sumta mihique toga est;
Induiturque humeris cum lato purpura clavo;
Et studium nobis, quod fuit ante, manet.
Jamque decem vitæ frater geminaverat annos,
Quum perit, et cœpi parte carere mei.
Cepimus et teneræ primos ætatis honores,
Eque viris quondam pars tribus una fui.
Curia restabat; clavi mensura coacta est:
Majus erat nostris viribus illud onus.
Nec patiens corpus, nec mens fuit apta labori,
Sollicitæque fugax ambitionis eram:

Et petere Aoniæ suadebant tuta sorores
Otia, judicio semper amata meo.

35

40

28. Liberior toga.] Togam virilem designat, quam nobiles adolescentes apud Romanos sumebant in festo Liberi patris, 16 Kalend. April. deposita prætexta.

29. Clavo.] h. e. linea vel virga purpurea, quæ per mediam in parte anteriore tunicam a summo ad imum descendit. Hanc Rubenii sententiam tuitus est Grævius in præfat. ad tom. vi. thesaur. antiq. Rom. et probavit Gesner ad Quinctil. Instit. Orat. viii. 5. 28. et xi. 3. 138. adde Ferrar. de re Vestiaria i. 13. et. iii. 12. sqq. qui tamen a Rubenio dissentit. Augustus vero liberis quoque Senatorum virili togæ latum clavum inducere, et curiæ interesse permisit, quo utebantur usque ad annum ætatis Senatoriæ : tunc enim, si Senatoriam dignitatem vel nollent, vel non possent adsequi, deposito lato clavo, angustiorem rursus sumebant, ut Verpoort. jam do

cuit. Hinc Ovidius mox canit clavi mensura coacta est, h. e. se, omissa et abjecta spe dignitatis senatoriæ, lato clavo deposito angustiorem sumsisse. v. Sueton. Aug. c. 38. ibique Casaub. Rubenius de lato clavo lib. i. cap. 14. HARLES.

33. Primos honores. Magistratus, qui primo adolescentibus dabantur : ut ædilitas, quæstura, triumviratus, cæterique qui minores dicebantur.

34. Deque viris.] Triumvirum se fuisse innuit. Cæterum varii fuere hujus nominis magistratus: quidam triumviri capitales dicebantur, de quibus hic Merula exponit; alii monetales, qui æri, argento, auro flando ac feriundo præfecti erant: alii nocturni, per quos nocturnæ seditiones arcerentur a civibus, et quies urbi servaAlii colonis deducendis creabantur. Vid. Fenestellam.

retur.

Temporis illius colui fovique poetas ;

45

Quotque aderant vates, rebar adesse Deos. Sæpe suas volucres legit mihi grandior ævo, Quæque necet serpens, quæ juvet herba, Macer: Sæpe suos solitus recitare Propertius ignes, Jure sodalitii qui mihi junctus erat: Ponticus heroo, Bassus quoque clarus iambo Dulcia convictus membra fuere mei: Et tenuit nostras numerosus Horatius aures, Dum ferit Ausonia carmina culta lyra: Virgilium vidi tantum; nec avara Tibullo Tempus amicitiæ fata dedere meæ. Successor fuit hic tibi, Galle; Propertius illi: Quartus ab his serie temporis ipse fui. Utque ego majores, sic me coluere minores; 55 Notaque non tarde facta Thalia mea est.

44. Macer.] Æmilius Macer, Veronensis poeta, de herbis scripsit, et Ornithogoniam sive de avibus, item Theriaca s. de venenatis animalibus. Mortuus est anno xxviii. Augusti. Olympiad. 191. an. 2. teste Eusebio in Chron. Verpoorten. HARLES.

47. Ponticus poeta scripsit bellum Thebanum carmine heroico. v. Propert. i. 7. 1. ibique Broukhus. qui etiam ad Propert. i. 4. 42. de Gabio Basso agit. Hic scripserat satiras, quibus iambi, in vituperationibus, quæ sine imprecatione essent, adhiberi soliti, maxime conveniebant, unde lapBile pro maledicere, et Verpoort. jam laudarat Scalig. de re poet. i. 12. et 54. HARLES.

48. Dulcia convictus.] Convictores mei fuerunt. ὁμόσιτοι.

49. Horatius numerosus.] Horatius optimus poeta, vel a copia, vel ab elegantia numerosus dictus; vel etiam a varietate numerorum ac pedum, quos

lyrica metra recipiunt.
ante Ovidium annis 22.

50

Natus est

50. Dum ferit.] Dum plectro chordas feriendo cantat; hoc est, dum pariter sonat lyra, et cantat carmina.

Ovidium ad illa Horat. iv. Od. 3. 23. Quod monstror digito prætereuntium Romanæ fidicen lyra respexisse, ad Hor. i. observat Bentl. eoque refutat Heinsii correctionem non plane improbam apud nostrum Ovidium Æolia loco Ausonia. HARLES.

51. Nec avara fata.] Nec Deorum voluntates; quas ideo avaras adpellat, quoniam celerius Tibullum rapuerunt, quam fas erat: admodum enim juvenis periit.

52. Tempus amicitiæ.] Quia periit me puero, aut antequam possem eum videre. Alii tamen volunt, eodem anno, et eadem die cum Ovidio natum. Unde exstat Ovidii de ejus morte Elegia; vol. ii. pag. 198.

Carmina quum primum populo juvenilia legi,
Barba resecta mihi bisve semelve fuit:
Moverat ingenium, totam cantata per urbem,
Nomine non vero dicta Corinna mihi.
Multa quidem scripsi: sed quæ vitiosa putavi,
Emendaturis ignibus ipse dedi:

60

Tum quoque, quum fugerem, quædam placitura Iratus studio carminibusque meis.

[cremavi,

Molle, Cupidineis nec inexpugnabile telis

65

Cor mihi, quodque levis causa moveret, erat. Quum tamen hoc essem, minimoque accenderer Nomine sub nostro fabula nulla fuit.

[igni,

Pæne mihi puero nec digna, nec utilis uxor
Est data; quæ tempus perbreve nupta fuit: 70
Illi successit, quamvis sine crimine, conjux ;
Non tamen in nostro firma futura toro :

Ultima, quæ mecum seros permansit in annos,
Sustinuit conjux exsulis esse viri.

Filia me prima mea bis fœcunda juventa,
Sed non ex uno conjuge, fecit avum.

Et jam complerat genitor sua fata, novemque
Addiderat lustris altera lustra novem.
Non aliter flevi, quam me fleturus, ademtum
Ille fuit; matri proxima justa tuli.

60. Corinna.] h. e. carmen meum de Corinna, quæ Cæsarea quædam puella fuisse dicitur. HARLES.

63. Quum fugerem.] Quum in exsilium proficiscerer.

68. Nomine sub nostro fabula nulla fuit.] Hoc dicit: nulla unquam de me fuit fabula, vel rumor ullus sinister, quod notatus fuerim infamia. MER.

69. Pæne mihi puero.] Vix pueri, tiam egresso, scil. anno circiter 16,

75

80

quum primam uxorem duceret. Nec digna, nec utilis uxor. Tres uxores subinde duxit. Cum duabus prioribus fecit divortium: cum tertia diu vixit, quæ exsulem non erubuit. PONT.

75. Filia me mea bis prima.] Perilla.

78. Novemque Addiderat lustris altera lustra novem. m.] Hoc est, ad nonagesimum annum pervenerat. 80. Matri proxima busta tuli.] In

Felices ambo, tempestiveque sepultos,
Ante diem pœnæ quod periere meæ!
Me quoque felicem, quod non viventibus illis
Sum miser, et de me quod doluere nihil!
Si tamen exstinctis aliquid, nisi nomina, restat, 85
Et gracilis structos effugit umbra rogos;
Fama, parentales, si vos mea contigit, umbræ,
Et sunt in Stygio crimina nostra foro;
Scite, precor, causam, nec vos mihi fallere fas est,
Errorem jussæ, non scelus, esse fugæ.
Manibus id satis est: ad vos, studiosa, revertor,
Pectora, qui vitæ quæritis acta meæ.
Jam mihi canities, pulsis melioribus annis,
Venerat, antiquas miscueratque comas;
Postque meos ortus, Pisæa vinctus oliva,
Abstulerat decies præmia victor eques;

eodem matris sepulcro patrem condidi. Lege justa tuli: alterum Latinum vix est. Sic dare justa: Fast. iii. 560:

Germana justa dat ante suæ.

81. Felices ambo.] Ambos unus Vatican. et tum sepultos quoque sit scribendum: sed rò ambo etiam quarti casus est. HEINS.

85. Si tamen exstinctis aliquid, nisi nomina, restat.] Sensus est: si tamen aliquid restat defunctis hominibus, præter nomen. Hoc est si quis sensus est post hanc vitam, animæque hominum, ut aiunt, immortales sunt. 86. Et gracilis structos effugit umbra rogos.] Propert. lib. iv. El. vii. ver. 1. sq:

Sunt aliquid manes; letum non omnia finit ;

Lucidaque evictos effugit umbra rogos.

87. Umbræ parentales.] O animæ parentum meorum.

90

95

88. Sunt in Stygio foro.] Cognoscuntur hominum scelera a judicibus infernis, qui sunt Minos, Æacus et Rhadamanthus.

93. Pulsis melioribus annis.] Deteriores anni sunt senectutis, quia multa senem circumvallant incommoda. PONT.

94. Antiquas miscueratque comas.] Nigris albas insperserat.

95. Pisaa oliva.] Oliva, qua apud Pisas coronabantur victores in Olympico certamine.

96. Abstulerat decies, &c.] Decem Olympiadas; quinquaginta annos.

Equus.] Sic emendarunt Burm. ad h.1. et Bentleius ad Horat. iv. 2. 17. quos consules. Olim legebatur eques. At non equites in Olympico certamine coronabantur, sed equi, qui nobiles inde sunt, et in nummis ac monimentis vel tenentes palmam ore, vel adpicta palma inveniuntur. Confer supra iv. 8. 19, 20. Quatuor annorum