Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

Insidiaeque, et vis, et amor sceleratus habendi.
Vela dabat ventis, nec adhuc bene noverat illos,
Navita: quaeque diu steterant in montibus altis,
Fluctibus ignotis insultavére carinae.

Communemque prius, ceu lumina solis, et auras, 135
Cautus humum longo signavit limite mensor.
Nec tantum segetes, alimentaque debita, dives
Poscebatur humus; sed itum est in viscera terrae,
Quasque recondiderat, Stygiisque admoverat umbris
Effodiuntur opes, irritamenta malorum.

140

138. Itum est in viscera terrae. Video, inquit Sen. 7. lib. Benef. cap. 10. ferrum ex iisdem tenebris prolatum, quibus argentum et aurum : ne aut instrumentum in caedes mutuas deesset, aut precium. Lege et ipsius Epist. 94. et Plin. praefat. Imus in viscera ejus etc.

31

Un cieco e vano amor d'onori e regni Gli uomini indusse a diventar tiranni : Fer le ricchezze i già svegliati ingegni Darsi ai furti, alle forze ed agl' inganni, Agli omicidj, ed a mill'atti indegui, Ed a tante dell' uom ruine, e danni, Che per ostare in parte a tanti mali S'introdusser le leggi, e i tribunali :

32

Ma quei ciechi desir non furo spenti, Ch' erano già negli uomini caduti. Diè l'avaro nocchier la vela a' venti, Prima che ben gli avesse conosciuti. Gli alberi eccelsi ne' monti eminenti Per forza degli artefici abbattuti, E ridotti altri in asse, ed altri in travi, Si fer fuste, galee, caracche e navi; 33

Nè fur molto securi i naviganti, Ch'oltre l'orgoglio de' venti e de'mari, Molti uomini importuni ed arroganti, Su varj legni diventar corsari. La terra, già comune agli abitanti, Come son l'aure, e i bei raggi solari, Fu fatta in mille parti, e posto il segno Fra cittade e città, fra regno e regno. 34

Nè l'uom contento dalla ricca terra Trar le biade, e le sue più care cose, Andando quanto più potea sotterra Cercò s'aveva altre ricchezze ascose; E ritrovovvi il nervo della guerra, E dell' arme più dure e perigliose, Io dico il crudo ferro e micidiale, E l'oro più, che'l ferro, empio e mortale.

Jamque nocens ferrum, ferroque nocentius aurum
Prodierat: prodit bellum, quod pugnat utroque;
Sanguineaque manu crepitantia concutit arma.
Vivitur ex rapto: non hospes ab hospite tutus,
Non socer a genero: fratrum quoque gratia rara est:
Imminet exitio vir conjugis, illa mariti:
Lurida terribiles miscent aconita novercae:

146

142. Quod pugnat utroque. Quis non audivit Philippi Macedonis arma victricia ἀργυρέας λό7χας, et asinum auro onustum: Graeciam auro ejus non ferro subactam?

146. Imminet exitio vir conjugis. Quae mulieres suos viros, et contra, qui viri suas mulieres necaverint. Hygin. Fab. ccxL. et CCXLI.

147. Lurida terribiles miscent. Ab effectu Juven. 1. Sat. Nigros ef ferre maritos, veneno scilicet extinctos.

[ocr errors]

35

Scorta, che fu la più ricca miniera,
E quel metallo poi purgato e netto,
Se n' invaghiro gli uomini in maniera,
Che
per lui fero ogni crudele effetto.
Di'tu tant'empie cose, empia Megera,
Falsa Erinni, Tesifone, ed Aletto,
Voi tutte Furie del regno di Dite,
Voi, che le ritrovaste, voi le dite.

36

Va il ricco peregrino al suo viaggio, Ecco un ladro il saluta, il bacia e ride : E fingendo amistà, patria, e lignaggio, L'invita seco a cena, e poi l'uccide. Il cittadin più cortese, che saggio, Alberga con amor persone infide, Che scannan poi per rubarlo nel letto Lui, che con tanto amor diè lor ricetto. 37

Vede il genero, grave esser il seno Della moglier, che sarà tosto madre, E dando al ricco socero il veleno, Toglie alla fida moglie il caro padre. Un altro, la cui figlia il ventre ha pieno, Con le sue mani insidiose e ladre, Dando al genero ricco occulta morte, Fa pianger alla figlia il suo consorte.

38

Tra fratelli ogni amor si vide estinto
Nel partir la paterna facoltade.

Vien dal proprio interesse ognun sì vinto,
Che spesso la dividon con le spade.
La matrigna crudel con viso finto
All'incauto figliastro persuade,

Che per suo ben l'occulto tosco pigli,
Per veder poi più ricchi i propri figli

Filius ante diem patrios inquirit in annos;
Victa jacet pietas; et virgo caede madentes
Ultima coelestum terras Astraea reliquit.
Neve foret terris securior arduus aether,

150

150. Astraca reliquit. Astraei filia: cur virgo fingatur, et graphicam Justitiae imaginem gerat, vide apud A. Gell. lib. 14. c. 4.

FAB. V. Arg. Neve foret terris. Gigantes immensae molis et similes matri filios terra produxit, quorum magnitudini par exarsit audacia. Nam extructis in excelsum aggerem montibus: sacrilegas manus injecere coelestibus. Sed fulmine dejecti, impium genus poenae suae cruore generarunt. Nam sanguis eorum permixtus terrae, homines procreavit haud longe ab origine discrepantes.

« ZurückWeiter »