Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

Conspexit terra centum procumbere tauros.
Saepe vagus Liber Parnasi vertice summo
Thyiadas effusis euantis crinibus egit,
Cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes
Acciperent laeti divum fumantibus aris.
Saepe in letifero belli certamine Mavors
Aut rapidi Tritonis hera aut Rhamnusia virgo
Armatas hominum est praesens hortata catervas,
Sed postquam tellus scelere est imbuta nefando,
Iustitiamque omnes cupida de mente fugarunt,
Perfudere manus fraterno sanguine fratres,
Destitit extinctos natus lugere parentes,
Optavit genitor primaevi funera nati,
Liber ut innuptae poteretur flore novercae,
Ignaro mater substernens se impia nato

Impia non verita est divos scelerare parentes,
Omnia fanda nefanda malo permixta furore
Iustificam nobis mentem avertere deorum.
Quare nec talis dignantur visere coetus,
Nec se contingi patiuntur lumine claro.

LXV.

Etsi me assiduo confectum cura dolore
Sevocat a doctis, Ortale, virginibus,
Nec potis est dulcis Musarum expromere fetus
Mens animi, tantis fluctuat ipsa malis:
(Namque mei nuper Lethaeo gurgite fratris
Pallidulum manans alluit unda pedem,

395. Tritonis hera] Minerva. Lake Trito was in North Africa. Rhamnusia virgo, Nemesis or Adrastea, who was worshipped at Rhamnus in Attica.

397. imbuta] 'Steeped in.' 398. Iustitiamque, &c.] Compare Ovid. Metam. i. 129, speaking of the iron age, Fugere pudor verumque fidesque, In quorum subiere locum fraudesque dolique Insidiaeque et vis et amor sceleratus habendi.'

404. divos - parentes] 'Intelligit Scaliger "deos patrios," equidem

390

395

400

405

[merged small][ocr errors][merged small]

loquentem,

Troia Rhoeteo quem subter litore tellus
Ereptum nostris obterit ex oculis.
*Alloquar, audiero nunquam tua
Nunquam ego te, vita frater amabilior,
Aspiciam posthac? At certe semper amabo,
Semper maesta tua carmina morte canam,
Qualia sub densis ramorum concinit umbris
Daulias absumpti fata gemens Itylei :)
Sed tamen in tantis maeroribus, Ortale, mitto
Haec expressa tibi carmina Battiadae,

Ne tua dicta vagis nequicquam credita ventis
Effluxisse meo forte putes animo;

Ut missum sponsi furtivo munere malum
Procurrit casto virginis e gremio,

Quod miserae oblitae molli sub veste locatum,
Dum adventu matris prosilit, excutitur:
Atque illud prono praeceps agitur decursu,
Huic manat tristi conscius ore rubor.

LXVI.

Omnia qui magni dispexit lumina mundi,
Qui stellarum ortus comperit atque obitus,
Flammeus ut rapidi solis nitor obscuretur,
Ut cedant certis sidera temporibus,
Ut Triviam furtim sub Latmia saxa relegans
Ducis amor gyro devocet aerio,

7.] Rhoeteum was a promontory of the Troad.

8. Obterit] Keeps down.' 9.] After tua, facta is proposed. 14. Daulias] (From Daulis, in Phocis, where Tereus, husband of Procne, reigned) The nightingale, into which either Procne (the mother of Itylus or Itys) or her sister Philomela was changed. Procne is more usually supposed to have been changed into a swallow.

16. Battiadae] Callimachus, of Cyrene, in Africa, from Battus, reputed founder of that town. 'Battiades toto semper cantabitur orbe, Quamvis ingenio non valet, arte valet,' Ov. Amor. i. 15. 13.

[ocr errors]
[blocks in formation]

23. Atque illud] Forthwith it,' &c., as in Virgil, Georg. i. 202, 'Si brachia forte remisit, Atque illum in praeceps prono rapit alveus amni.'

LXVI. This is a translation of a now lost poem of Callimachus of Alexandria, made by Catullus at the request of his friend Hortalus. See supr. lxv. The poem is supposed to be spoken by a lock of Berenice's hair, and is exceedingly difficult.

In me

1.] Qui Conon, v. 7. dio duo signa Conon; et quis fuit alter Descripsit radio totum qui gentibus orbem ?' Virg. Ecl. iii. 40.

5. Triviam] Diana, or the Moon, fabled to have visited Endymion,

Idem me ille Conon caelesti numine vidit
E Bereniceo vertice caesariem

Fulgentem clare, quam multis illa dearum
Levia protendens brachia pollicita est,
Qua rex tempestate novo auctus hymenaeo
Vastatum finis iverat Assyrios,

[blocks in formation]

*

Estne novis nuptis odio Venus? anne parentum
Frustrantur falsis gaudia lacrimulis,
Ubertim thalami quas intra limina fundunt?
Non, ita me divi, vera gemunt, iuerint.
Id mea me multis docuit regina querelis
Invisente novo praelia torva viro.

At tu non orbum luxti deserta cubile,
Sed fratris cari flebile discidium.

Cum penitus maestas exedit cura medullas,

Ut tibi tunc toto pectore sollicitae

[blocks in formation]

Sensibus ereptis mens excidit! at te ego certe
Cognoram a parva virgine magnanimam.

25

Anne bonum oblita es facinus, quo regium adepta's
Coniugium, quo non fortius ausit alis?

Sed tum maesta virum mittens quae verba locuta es!
Iuppiter, ut tristi lumina saepe manu!

30

Quis te mutavit tantus deus? an quod amantes
Non longe a caro corpore abesse volunt?
Atque ibi me cunctis pro dulci coniuge divis
Non sine taurino sanguine pollicita es,

Si reditum tetulisset. Is haut in tempore longo
Captam Asiam Aegypti finibus addiderat.

as he lay asleep in Latmos. This is
a poetic way of alluding to an
eclipse.

7. Conon] A celebrated mathematician in the time of Ptolemy Philadelphus.-me, the lock of hair which is supposed to speak throughout the poem.

11. novo auctus hymenaeo] His marriage with his sister Berenice.rex, Ptolemaeus Euergetes. 18.] iuerint for iuverint. O Tite, si quid ego adiuero curamve levasso,' Ennius, apud Cic. de Senect. i.

35

21.] But it was not the widowed bed that you mourned forlorn, but the woeful separation from your dear brother.'

27. facinus] Hyginus relates that in a certain battle Berenice restored the day, by her personal valour, for her father Philadelphus.

28.] alis, neuter alid, the old form of alius, alia, aliud.

30. tristi] Contracted for trivisti. 32. caro corpore] The beloved person.'

Quis ego pro factis caelesti reddita coetu

Pristina vota novo munere dissoluo.
Invita, o regina, tuo de vertice cessi,
Invita: adiuro teque tuumque caput,
Digna ferat quod siquis inaniter adiurarit!
Sed qui se ferro postulet esse parem?

Ille quoque eversus mons est, quem maximum in oris
Progenies Thiae clara supervehitur,

Cum Medi peperere.novum mare, cumque iuventus
Per medium classi barbara navit Athon.
Quid facient crines, cum ferro talia cedant?
Iuppiter, ut Chalybum omne genus pereat,
Et qui principio sub terra quaerere venas
Institit ac ferri frangere duritiem!
Abiunctae paulo ante comae mea fata sorores
Lugebant, cum se Memnonis Aethiopis
Unigena impellens nutantibus aera pennis
Obtulit Arsinoes Cypridos ales equos,
Isque per aetherias me tollens advolat umbras
Et Veneris casto collocat in gremio.
Ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat,

37. caelesti reddita coetu] Because the lock became a constellation. coetu is dat., as curru in Virg. Aen.

vii. 724.

38. Pristina vota, &c.] 'Release (i. e. pay) your former vows by this novel offering of myself.' So Hor. Od. iv. 2. 54, ' Me tener solvet vitulus.'

[ocr errors]

39.] Virgil, Aen. vi. 460, has closely imitated this line: Invitus, regina, tuo de littore cessi.'

41.] By which if any one swears falsely, may he receive his deserts.'

42. postulet, &c.] Can claim' to 'be a match for steel.' Pope in his Rape of the Lock,' has closely imitated this passage in the well-known lines, Steel could the labours of the gods destroy,' &c.

43] So Juvenal, Sat. x. 173, 'Creditur olim Velificatus Athos, et quicquid Graecia mendax Audet in historia.'

44. Progenies Thiae] The sun.

[ocr errors]

40

45

50

55

48.] ut utinam. O that!' 'Iupiter ut pereat positum robigine telum,' Hor. Sat. ii. 1. 43. N.B.The last syllable of Chalybum is treated as if it were Chalybon. In the Scholia to Apoll. Rhod. ii. 375, the original words are quoted, Xaλúβων ὡς ἀπόλοιτο γένος γειόθεν ἀντέλλοντα κακὸν φυτὸν οἱ μιν nav.

50.] frangere vincere.

51-54.]My sisters were bewailing the fate of me a lock lately severed, when the brother of Aethiopian Memnon, beating the air with flapping wings, the winged horse of Cyprian Arsinoe, presented himself."

53. Unigena] Zephyrus was son of Aurora, who was also Memnon's mother.

57.] Probably the name Zephyritis was applied to Arsinoe, on account of Zephyrium, a promontory of Egypt, where she was worshipped as

Graia Canopieis incola litoribus.

*Hi dii ven ibi vario ne solum in lumine caeli Ex Ariadneis aurea temporibus

Fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus
Devotae flavi verticis exuviae,

60

Virginis et saevi contingens namque leonis

Uvidulam a fletu cedentem ad templa deum me
Sidus in antiquis diva novum posuit:

Lumina, Callisto iuxta Lycaoniam,

65

Vertor in occasum, tardum dux ante Booten,

Qui vix sero alto mergitur Oceano.

Sed quanquam me nocte premunt vestigia divum,
Lux autem canae Tethyi restituit,

70

(Pace tua fari hic liceat, Rhamnusia virgo,
Namque ego non ullo vera timore tegam,
Nec si me infestis discerpent sidera dictis,
Condita quin verei pectoris evoluam):
Non his tam laetor rebus, quam me afore semper,
Afore me a dominae vertice discrucior,

Arsinoe Cypris.-Cypridos for Locridos, in 54. Cf. Athenaeus, vii. 318. Anyhow, Catullus appears to have identified Arsinoe, wife of Ptolemy Philadelphus, who built a temple to her honour at Alexandria, with Aphrodite Zephyritis, the proper goddess of Zephyrium. For the application of the term 'ales equos' to Zephyrus, compare 'Eurus Per Siculas equitavit undas,' Hor. Od. iv. 4. 43.

58. Graia-incola] As being a Greek goddess introduced by the Macedonian dynasty. Canopieis. Canopus was a town of Egypt, at the mouth of the Nile.

[ocr errors]
[blocks in formation]

ing from its mistress,

75

66. Lumina] The stars forming the constellation.'-Callisto Lycaoniam, daughter of Lycaon, the Great Bear. Note the quantity of juxtă.

67. Booten] Bootes, the Herdsman, was another name for Arctophylax, the Bearward.

6

68.] Arctos Oceani metuentes aequore tingi,' Virg. Georg. i. 246.

69. me nocte premunt, &c.] i. e. 'I am high up in the heavens at night;' lit. the gods walk upon me.'

71. Rhamnusia virgo] Nemesis. Rhamnus was a village in Attica, where there was a celebrated statue of the goddess.

·

73.] Nec = ne quidem. Not

[blocks in formation]
« ZurückWeiter »