fangs lut der ordination in der Religion vnd globens sachen meins gn. F. vnd Hern ausgangen Kirchenordnung gemess halten, ainhelliglich vergleichen vnd sich also erzaigen, das die discipul darab ein gut Exempel nemn vnd sich gleichförmig zehalten für sich selbs vndersteen mögen, auch inn vnd ausserhalb rats ain ander uit mit schmitzworten etlicher Secten namen antasten. Dardurch nichts anders dann rotten, haimlich neid hass vnd vnainigkeit eruolgt, welchs der Vniuersitet ain mergcklichen nachtail vnd apgang pringen würde. Derhalben sy sich hierinn ainhelliglich halten vnd beweisen wöllen vnd inallweg fürnemen, was zu frid ainigkait vnd cristlich Religion dienstlich vnd erspriesslich sein mag.

16. Vnd dieweil in der ordination vnder andern artickeln begriffen, das ierlich die disputationen in superioribus facultatibus gehalten werden söllen, vnd aber sollichs bisanher vnderlassen, so nun dise der Vniuersitet vnd den schulern vast nutzlich, söllend die furter, wie die Ordination vermag, on ainiche wegerung fürgenomen vnd gehalten werden.

17. Am letzten aber befunden, das die Ordination noch nit von den Consiliariis zehalten geschworn vnd aber mein gn. Herr die confirmiert vnd vorhin von anfang geschworn gewest, das dann alle so in den Rath der Vniuersitet genomen werden oder yetz darinn sein, geloben vnd schwern sollen, dise Ordnung in allen puncten vnd artickeln helfen handthaben vnd deren zugeleben, wie dann pillich vnd die noturft eruordert.

Gemelt artikel sind Vniuersitati vbergeben worden von des durchl. hochgepornen Fürsten vnd Herren Herrn Vlrich Hertzogen zu Wirtemperg usw. Räthen vf den XI. tag monats aprilis Anno 1537, quod testor manu propria ego

Gabriel Satler
Notarius etc.

Univ. Archiv, Abschrift VI, 25.

41.

Statuten der Universität von 1537.

CONSTITVTIO ET ORDINATIO SCHOLASTICAE VNIUERSITATIS STUDIORUM TUBINGAE IN SUEUIA CUM EXPOSITIONE STATUTORUM ET LEGUM

QUIBUS ILLA ADMINISTRETUR.

Neque vlla Respublica sine certa præscriptione ac ordinatione legum stare, neque omnibus illæ temporibus atque locis eædem esse semper possunt. Commutatis enim moribus, sententia, consuetudine vitæque ipsius modo ac ratione, quod diuersis seculis fieri solet, illas et ipsas mutare et præsenti usui accommodare necessitas quietis, pacis, ordinis postulat. Itaque omnibus ætatibus latas, auctas, abrogatas, immutatas leges et constitutiones Rerum publicarum scimus, pro eo atque rerum casuumque natura tulit. Proinde recte atque laudabiliter fecisse iudicandum Illustrissimum principem VDALRICUM etc. qui cum Scholæ Tubingensis veteri fama et gloria illustris partim optima instituta perturbata, partim prolatis optimis artibus ac disciplinis detrimenta sibi instauranda et sarcienda sumpsisset, imprimis aptis consentaneisque legibus pietati, virtuti, tempori, quibus illa administrari conseruarique posset, componendis, summum ac publicum illius consilium præfecit. A quo confectas, oblatasque sibi ipse autoritate sua comprobauit, easque in posterum ualere statuit, ac omni ratione ac iure ratas firmasque esse uoluit, ipsiusque Scholæ communi consilio custodiendas, seruandas, promulgandas sequendas dedit atque commisit. Quas insuper etiam augeant, imminuant, mutent, componant, ut tempus quodque et quæque res inciderit, quæ sigilatim capitibus propriis expositæ subiectæque sunt. De Vniuersitatis partibus hoc est professionibus quatuor cap. 1.

Vniuersitas igitur Scholastica, ubi inesset omnium rerum doctrina, absoluetur partibus quatuor professionum, quibus omnia quæ disci cognoscique recte atque utiliter possunt, tradi solent. Pietatis ac rerum diuinarum Theologia est. Leges et Jura explicant qui inde Jurisconsulti nominantur. Cor

poris curam Medicina gerit. Ad has conscendi oportet de principiis omnis sapientiæ, hoc est, literis bonis atque artibus, philosophiam vno nomine vocamus: qua ipsa quarta professio constituitur. His conficietur Vniuersitas Scholæ: deque ipsis summum consilium cogetur. Sed et singulæ suam quandam administrationem habebunt, legentque præsidem studii sui, quem Decanum nominant. Cum autem omnia quæ diuturna esse debeant, præscriptione legum ac ordinis maxime conseruentur, neque tamen fieri possit, ut omnium constitutiones, quibuscunque temporibus aptæ congruentesque sint, Ideoque curabit Vniversitatis Senatus, ut legibus singulis temporibus cuncta ad rectitudinem et conuenientiam præsertim temporum, morum, consuetudinum, imprimis autem ad Veritatem ipsam, quæ mutari non solet, sed sæpe opprimitur, constituantur atque præfiniantur. Nec non singularum professionum, legum statutorumque promulgatio, renouatio, abrogatio esto, sed promulgata, renouata, abrogata, ita demum firma sunto, si consilii summi autoritas illa comprobauerit, sique comprobatorum exempla rite et fideliter in membranis perscripta Vniuersitati Scholasticæ in communi arca asseruanda, tradita et oblata fuerint.

Decanis singulorum professionum sui erunt consiliarii, cum quibus tractabunt negotia et res suæ professionis, et honorum rationem proponent atque constituent, quos in primis cauebunt, ne magis gratia aut pecunia moti, quam meritis eruditionis doctrinæque et virtutis contulisse ullis uideantur.

De publico aerario Vniuersitatis cap. 2.

Aerarii Vniuersitatis Scholæ huius custodia demandator quæstoribus seu deputatis quatuor, clauibus quaternis aperitor, quarum singulas singuli deputati tenento. In hoc inferetur sigillum magnum, priuilegiorum atque alia diplomata, pecunie, actorum libri. Cuius curationis negligentia infidelitasque maxima pœna sancietur ad arbitrium publici consilii. Singulæ quoque professiones suos fiscos et arculas custodient ac asseruabunt ea diligentia, qua in suis rebus uterentur.

De Doctrinae temporibus ac ordine cap. 3.
Singulas professiones solennium Conuentuum propria tempora,

quoad fieri poterit ab aliarum professionum iisdem temporibus separata, Et suæ doctrinæ certas statasque horas habere oportet. Quæ quibus datæ fuerint obeundæ, ii illas sedulo obeunto. Ne quis de sua hora in aliam transeat, neu suam horam negligat. Qui fecerit, quæstoribus ipse indicato, multamque irrogatam soluito.

nec

Omnium horarum doctrinæ in membrana descriptæ proponi in eo loco debebunt, ubi senatus Vniuersitatis Scholasticæ, non singularum similiter professionum ibi, ubi ordinariæ scholæ a professoribus haberi consueuere.

De vacationum temporibus cap. 4.

Vacare ocio et docentibus ferialis esse vniuersis licitum fasque esto ad natalitias ferias, a die memoriæ Diui Thomæ sacro usque ad festum Epiphaniæ. Item octiduum a Dominica, cuius est notatio Esto mihi, Item a die Jouis Coenæ Dominicæ ad festiuitatem pascalem Et ipsa festiuitate pascali, quæ duret dies octo. Item octo dies festiuitatis pentecostes. Item oriente canicula tantisper, quantisper professionibus singulis ab antiquo in hac Scholastica Vniuersitate est permissum. Item vindemialibus feriis a Diuo Michaele (29. Sept.) usque ad Diuum Lucam (18. Oct.) Item nundinalibus binis Georgii, et binis Martini. Item feriis omnibus, quæ secundum usum religionis nostræ publice obseruabuntur, et vocantur Ecclesiasticæ, adque illas diem quemque Jouis, qui ita ceciderit, ut aliæ feriæ in ea hebdomade dierum non reperiantur. Sed et in suis quæque professio statutis, hunc de feriis locum explicabit, et quascunque concessas ab Vniuersitate sibi obtinebit.

De Disputationibus cap. 5.

Singulæ professiones suæ doctrinæ disputationes statis temporibus exercento de quibus qui curationem illam acceperint, ipsi constituent. Qui præfectus fuerit, det operam, ut ita omnia instituantur atque gerantur, ut maxime e re discipulorum futurum esse iudicarit. Ostentandæ suæ eruditionis causa ne quid proponito neue dicito, sed commoda discipulorum respiciat. Similiter faciant et ii, qui contra proposita, ut solet, argumentabuntur. Rixas, contumeliose dicta, conuitia nequis vsurpato, disputato

placide, præfecto disputationis ne aduersator. Qua quidem in parte consilii publici erit in delinquentes arbitraria animaduersio. Externis ac peregrinis disputationes habere aliamque publicam functionem gerere apud nos non licet. Quare qui ex illis capessere uoluerit, hanc copiam sibi factam a consilio suæ quisque professionis habeat.

De Consilio Vniuersitatis Scholae huius cap. 6.

Respublica Consiliis et Magistratibus carere non possunt, utque in domo patremfamilias et herum, ita in rebus publicis senatores et principes esse necesse est. Publicum igitur Consilium, quo ipsa plane Vniuersitas huius Scholæ repræsentetur, quodque summum sit, ad hunc modum constituetur et celebrabitur.

Consilium publicum et summum explebunt omnes professores maiorum ac superiorum, ut uocantur, disciplinarum, cum Decano Artium professionis et duobus de consilio illius electis ad hoc Magistris. Hi cum res feret solenniter conuocantor, de proposito negotio deliberaturi sententiam rogati fideliter dicunto. In quod autem plurium sententiæ conuenerint, it ratum firmumque habetor. Si in pares sententias consultatio diuisa fuerit, alterius utrius partis, cui Rector suam adiunxerit, autoritas ualeto. Si quis publici consilii senator solenniter vocatus non affuerit, illius absentia constitutionibus, decretis, decisionibus nihil officito. Si quod illorum aliquem negotium, de quo in consilio agatur, attigerit siue proprium ipsius fuerit, deliberationi ille ne interesto, ac secedito tantisper, dum de re ipsius peragatur.

Si quis senator consilio sit motus, siue perpetui seu certi temporis exclusione, is igitur abesto, neque tractationibus publicis sese ingerito. Quod si audacia illius vicerit, neque consilio abesse non dubitarit, neque eijci se siuerit, ne quid agitor illo præsente neu proponitor, constituitor, deciditor, si quid horum factum fuerit, irritum et inane esto.

Sententias Senatores rogati ordine et placide dicunto a maledictis conuitiis, clamoribus contentionibus abstinento, ni fecerint consilio excluduntor et multam irrogatam arbitrio consilii soluunto.