Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

vreede breecke, die nijt hant in hant gegeven en weere, ende dat geclaecht woirde van der partijen, daer aen den vree gebroecken weere, ende den vree ende der slach toebracht weere, soe soude men daer mede voert varen ende daer over richten, als men voermaels van autz plach te doene. Ende weer 't dat der verbreecker metter partijen ende metten heeren volcomelijck ghezoent weeren, nochtans en soude der vreebreecker binnen der stad noch vrijheijt van Sintruden nijt comen, hij en hedde der selver stadt ierst gedaen ter beteringhe eenen wech in 't Scipers, welcken wech der mesdadighe porren sal binnen viertich daghen nae dat hij metter partijen ende metten heeren versoent weere. Ende weer 't dat der mesdedighe nijt en voldede, als voerscreven is, mer in enighen poenten voerscreve gebreckelijck bevonden woirde, ende alzoe binnen der vrijheijt van Sintruden gevangen ende gehouden woirde, zoe soude men over dijen mesdedighen richten als men van auts gedaan heeft.

3. Item. Egheen porter en sal eenen vreemden man moeten vree gheven, noch daer toe gedwongen zijn, mer ghijft hij dijen met zijnen vrijen wille, zoe sal der vree alsoe mechtich sijn off hij dijen eenen portere gegeven hedde. Mer begint der portere sonder noetzaeck aen den vreemden man, soe sal hij den vrede moeten geven, gelijck als oft hij porter weere.

4. Item. Soe wat portere den anderen ierst werve binnen vreede geraeckt, stekende, slaende oft anders in enighewijs strijlicken, ende dat werde geclaecht, geprueft ende wael vertuijcht, die alsoe ierstwerven den anderen geraeckt, sal vrede gebroecken hebben. Ende die

freint une paix qui n'a pas été donné, de la main, si la partie lésée ou battue en porte plainte, l'on procèdera et l'on jugera d'après l'ancienne coutume. Et si celui qui a enfreint la paix, a fait réparation complète à la partie plaignante et aux seigneurs, il ne pourra cependant pas entrer, ni dans la ville ni dans la franchise de St-Trond, avant d'avoir fait, comme réparation à la ville, un pélérinage à l'île de Chypre, voyage qu'il devra entreprendre dans les quarante jours qui suivent sa réconciliation avec la partie plaignante et les seigneurs. Et si le coupable ne satisfait pas à ces prescriptions, mais reste en défaut sous l'un ou l'autre rapport, et si de ce chef il est arrêté ou maintenu prisonnier dans la franchise, on le jugera d'après l'ancienne coutume.

3. Aucun bourgeois n'est obligé à promettre paix ou trêve à un afforain, ni pourra y être contraint; mais s'il le fait de plein gré, la paix promise à l'afforain vaudra autant que si elle l'était à un autre bourgeois. Mais si le bourgeois attaque sans motif l'afforain, il est obligé de lui donner paix ou trève, tout comme à un bourgeois.

4. Tout bourgeois qui attaque par coups, blessures ou autrement un autre bourgeois, pendant la durée d'une paix ou trêve conclue avec lui, sera punissable de rupture de paix, si plainte en est portée, appuyée de preuves et de témoignages. Le bourgeois attaqué

ander porter, die hem weert ter stont als hij ierstwerven geraect is, die en sal nijt meer mesdoen, dan off en egheen vrede tusschen hen en stonde, noch geweest en

weere.

5. Item. Soe wat man maecht of. vrouwe vercracht binnen der vrijheijt, en sij dat claecht ter stont oft metter naester zonnenschijn, ende het woirde vertuijcht, sulcke man en sal nimmermeer moghen comen in der stadt oft vrijheijt van Sintruden; mer die man sal ewelijck abain sijn, dats te weeten der stadt ende vrijheijt beroeft ten ewighen daghen. Aengesien den staet der persoenen, dats te weeten oft aen een wijff gesciede van quaeder faemen, daer op soude men voersien, nae goetduncken der meesteren ende des raets.

6. Item. Soe wat man maeght oft wijff ontschaeckt heeft, het woirde geclaecht, nae onser stadt vrijheijt ende recht, en het woirde vertuecht, dat sij terstont op dije huere dat sij ontscaect woert ende genoemen, geroepen oft gecreeten heeft, zullen die mesdedighe, nae onser stadt recht, ende daer toe zijn hulperen, die daer van sullen vertuijcht woirden, elck van hon doen eenen wech in 't Cijpers, den heeren ende der stadt, ende die copellerse t' Sint-Jacops, op gebannen te zijn x jaer uiter stadt.

7. Item. Wij den anderen een let brickt sonder laem daer aen te blijven, die sal der partijen beteren met eenen wech Sint-Jacops in Galissien.

8. Item. Wij den anderen slaet oft steckt, oft met eenen zwerde oft andere wapenen, die sal der partijen beteren met eenen weghe SintJacops in Galissien, bij al zoe (als die claechte sal gedaen zijn) dat twije oft vier gesworene metten

ne sera pas plus coupable pour s'être défendu contre l'agresseur, que si aucune paix n'avait existé entre eux.

5. Le viol d'une vierge ou d'une femme, si celle-ci porte plainte immédiatement ou le lendemain matin, sera puni, dans le cas où le délit est prouvé par témoignages, de bannissement à perpétuité. Toutefois on prendra en considération la condition morale de la plaignante; si, par exemple, la personne violée était de mauvaise réputation, on jugerait d'après l'avis des bourgmestres et des conseillers.

6. En cas d'attentat à la pudeur d'une vierge ou d'une femme, si plainte en est faite conformément au droit de la franchise, et s'il est témoigné qu'au moment de l'attentat, la femme a crié ou pleuré, les coupables et leurs complices feront chacun un pélérinage à l'île de Chypre, comme réparation aux seigneurs et à la ville, et un voyage à St-Jaques en Galice, comme réparation à la partie plaignante, sous peine d'être bannis pour dix ans de la ville.

7. Celui qui brise un membre å autrui sans toutefois l'estropier, devra à la partie lésée un pélérinage à St-Jaques en Galice.

8. Celui qui frappe quelqu'un ou le blesse, soit au moyen d'un glaive, soit avec une autre arme, devra à la partie lésée un pélérinage à StJaques en Galice, à condition que, après la déposition de la plainte, deux ou quatre jurés, accompagnés

erssetere sullen gaen totten gequetsden, om die quetsure te besiene, omme alzoe te moghen weten oft een opene wonde is, daer eenen wech Sint-Jocops toebehorende es. Ende dat zullen die gesworen over draghen in den raet op honnen eydt. Ende ees 't dat die selve gesworen overbringhen dat dije wonde sulckx zij datter eghenen wech Sint-Jocops toe en behoert, zoe sal der mesdedighe der partijen beteren met eenen weghe te Rutsemedou.

9. Item. Zoe wij den anderen met eenen speete stickt, met eender dollen oft met anderen wapenen, daer aff men die wonden nijt wael gewijcken en kan, die sal der partijen beteren eenen weghe te Vindoemen. Ende wij den anderen stickt met eenen prijme, die sal dobbel beteringhe doen.

10. It. Wij den anderen stickt met verboden wapenen, zoe dat men die wonde nijt wijcken en sal moghen sonder opsnijden, sal der partijen beteren met eenen wech te Rutsemedou.

11. Item. Die den anderen sloeghe met gestrekter hant sonder let te breken, mer dat men die quetsure gesien conde, die sal der partijen beteren met eenen weghe St-Martens.

12. Item. Die den anderen quade smedelijke woirde toesprict, die hem ter eeren moghen gaen, die sal der partijen beteren met eenen weghe t'Onser Vrouwe t'Erdenborch. Ende die den anderen, die van goeder famen is, alzoe quade woirden sprickt, die hem ter eeren moghen gaen, deenre hij vonden woert onsculdich, die sal der partijen beteren met eenen weghe te Rutsemedou; ende daer toe sal hij wedersegghen voer meester ende raet die woerden, die hij gesproecken heeft, ter eeren der partijen.

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small]

13. Item. Zoo wij enich wijff, die ersame es ende van goeder famen, diffameert ende oneert ende neempt haer hueren goeden naam met quaden woirden, die sal haer beteren met eenen weghe te Rutsemedou, wederseggende, alzoe boven staet, dat hij geseet heeft. Ende die gesworen, die dat getuijechscap horen sullen, sullen vraghen den getuijghen oft die dije claechte gedaen heeft, ersam is ende van goeden naem. Ende es sij ersam ende van goeden naem, soe sal men voertvaren metter claechten als 't geclaecht es. Ende en es die de claechte gedaan heeft alsulck nijt, dats te weten ersam oft van goeden naem, zoe sal men voert varen teghen die gheene die beclaecht es, als 't in den naesten poenten voerscreven es.

14. Item. Slaet ijmant des anders wijff oft kint, ende der man come ten aenganck, die man mach sijnen wijve oft kinde hulpen ter goeder wijs met zijnen handen, sonder enighe wapenen. Ende aldus en sal hij nijt verboeren.

15. Item. Oft der vader mesdoet sijnen kinde, die en mesdoet teghen deese statuten nijt, het en sij van doot of lam geslaghen. Ende ees 't doot of lam geslaghen, zoo es hij op die beteringhe voerscreve, als van gelijcken zaken.

16. Item. Ees 't dat kint den vader mesdoet oft der moeder, stekende, slaende, stotende oft werpende, 't selve kint sal dobbel beteringhe doen, ende sal daertoe porren binnen XL daghen daer nae naestcomende, dat hij die beteringhe voldoen sal hebben, tot onsen geestelijcken vader den paus van Romen, ende van hem of sijnen penitencier des hoefs ende stoels van Romen goede brieve ende ziegel van absolucien bringhen, op die pene geban

13. Celui qui par des injures diffame une femme honorable et porte atteinte à sa bonne réputation, lui devra en réparation un pélérinage à Rocamadour et les rétractations susmentionnées. Les jurés qui recevront les témoignages s'informeront si la plaignante est réellement honorable et de bonne réputation. Si elle l'est, on punira dans le sens de la plainte. Si elle ne l'est pas, on punira comme il est dit dans l'article précédent.

14. Si quelqu'un frappe la femme ou l'enfant d'autrui, et si à ce moment le mari ou le père survient, celui-ci peut venir en aide à sa femme ou à son enfant et les défendre, mais seulement des mains et sans armes, et de ce chef il n'est pas punissable.

15. Le père qui méfait à son enfant n'est pas punissable devant ces statuts, à moins de le tuer ou de l'estropier. Mais si telle chose avait lieu, il serait tenu aux peines prescrites en pareils cas.

16. L'enfant qui méfait à son père ou à sa mère en les blessant, en les frappant, en les poussant, ou autrement, encourt une peine double et devra en outre, dans les quarante jours qui suivront l'exonération de sa peine, se rendre à Rome et rapporter de notre père spirituel le Pape ou du pénitencier du St-Siége, des lettres d'absolution, munies du sceau apostolique, sous peine de se voir banni jusqu'au moment où il aura satisfait au présent statut.

nen te zijne tot dat hij dit gedaen heeft. Ende van den woerden sal dat kint dobbel beteringhe doen, nae belanck deenre mesdaet.

17. Item. Wij met voerraede ende met opsat voer des anderen huijs oft voer enich huijs compt viantlijck, ende den anderen uuyt enighen huijse daecht (die taverne uutgescheeden, diewijle dat er dranck vele es), oft sprickt hem quaede verboden woirden toe, die sal der partijen beteren met eenen weghe te Rutsemedou. Ende wij den weert uut sijnder tavernen daecht, die sal beteren, als 't voerscreven es.

18. Item. Wij van buijten 's huijs compt ende met voerraet ende met opsat den anderen in sijn selffs huijs oploept, stekende, slaende, werpende oft stotende, oft die op oft in een anders huijs van buyten werpt, slaet oft dat huijs opbrickt viantlick, oft die in des anders huijs alzoe compt met opsatte ende met voerraede, ende den anderen oft sijnen gesinne oft ijmanden, die daer binnen woenachtich es, werpt, steckt, slaet oft stoet, die sal verboren, totten statuten die hij verboren mach teghen der partijen, eenen wech Siut-Jocops, der stadt te beteren met eenen wech te Rutsemedou. Ende allen die van binnen 's huijs en sullen nijt verboeren ter stont aen die mesdedighe van buijten. Mer mesdeden sij ijt naevolgende van buijten den huijse, dat souden sij beteren nae inhouden van deesen statuten. Van deeser mesdaet hebben dije beeren x riale. Ende dit sal men pruijven moghen metten huijsgesinne oft metten ghenen die dan ter tijt binnen 's huijs sijn zullen.

19. Wij den anderen quade woirde sprickt in sijn selffs huijs oft sijnen gesinne, die sal van den woerde dobbel beteringhe doen.

Pour les injures à l'adresse de ses parents, l'enfant encourra peine double, d'après l'importance du méfait.

17. Celui qui de parti pris et avec préméditation se présente, dans des intentions hostiles, devant la maison d'un bourgeois, ou devant une autre maison, les tavernes exceptées, et va y provoquer ce bourgeois ou lui dire des injures prohibées, encourra un pélérinage à Rocamadour en réparation de la partie lésée. Celui qui provoquera le tavernier lui-même encourra la peine susdite.

18. Celui qui de parti pris et avec préméditation va attaquer un bourgeois dans sa maison, le blessant, le frappant, le poussant ou jetant sur lui; celui qui du dehors lance des projectiles sur la maison d'autrui, ou qui défonce cette maison avec intention hostile, et celui qui se rend à la demeure d'un autre, pour y attaquer cet autre, on quelqu'un de sa famille, ou toute autre personne qui y demeure, devra à la partie lésée un pélérinage à StJaques en Galice, et à la ville un pélérinage à Rocamadour. Ceux qui sont dans la maison n'encourront aucune peine pour s'être défendus, aussi longtemps qu'ils le font à l'intérieur de la maison; mais s'ils commettent quelque délit à l'extérieur, ils seront punissables d'après les prescriptions de ces statuts. De pareil méfait les seigneurs ont dix réaux. Le délit pourra être prouvé, en prenant comme témoins le personnel de la maison où l'attaque s'est faite, ou tout autre personne qui s'y trouvait à ce moment.

19. Pour injures dites à autrui dans sa propre maison, on encourt une peine double de celle prescrite pour simples injures.

« ZurückWeiter »