Sive die laxatur humus seu frigida lucent
Sidera, prospicio quis freta ventus agat: Et quaecumque procul venientia lintea vidi, 125 Protinus illa meos auguror esse deos. In freta procurro vix me retinentibus undis, Mobile qua primas porrigit aequor aquas. Quo magis accedunt, minus et minus utilis adsto; Linquor et ancillis excipienda cado.
130
Est sinus adductos modice falcatus in arcus:
Ultima praerupta cornua mole rigent. Hinc mihi suppositas immittere corpus in undas Mens fuit, et quoniam fallere pergis erit. Ad tua me fluctus projectam littora portent, 135 Occurramque oculis intumulata tuis. Duritia ferrum ut superes adamantaque teque, Non tibi sic dices, Phylli, sequendus eram. Saepe venenorum sitis est mihi, saepe cruenta Trajectam gladio morte perire juvat. Colla quoque infidis quae se nectenda lacertis Praebuerunt, laqueis implicuisse libet. Stat nece matura tenerum pensare pudorem; In necis electum parva futura mora est. Inscribere meo causa invidiosa sepulchro : Aut hoc aut simili carmine notus eris: Phyllida Demophoon leto dedit hospes amantem : Ille neci causam praebuit illa manum.
METAMORPHOSES.
The adventures of Cadmus, and misfortunes of his family.
Europa, sister of Cadmus, is carried off by Jupiter under the form of a bull, and Agenor their father sends Cadmus in quest of her. Unable to find his sister, and afraid to return without her, he seeks guidance from Apollo, and is directed by him to Bootia (1-27), where he finds and slays the dragon of Mars (28-94), and sows the dragon's teeth, from which armed men spring up, and fighting destroy one another, all but five, with whose help Cadmus builds Thebes (95-130); his grandson Acteon sees Diana bathing, and is transformed into a stag, and devoured by his own dogs (138-250); his daughter Semele is destroyed, and Bacchus, prematurely born, is hid in the thigh of Jupiter (253-315); Tiresias of Thebes deciding a dispute between Jupiter and Juno, is struck blind by the one, and gifted with prophecy by the other (316-338); he shows his prophetic power by foretelling the fate of Narcissus, whose story is told (339-510); and the fate of Pentheus, grandson of Cadmus, who, intending to expel Bacchus from Thebes, sends his servants to seize him at his orgies (528571); they bring him to Pentheus under the form of Acœtes, who relates the story of a crew of pirates changed into fish by Bacchus (572-700); Pentheus then intrudes upon the orgies himself, and is killed by the Bacchanals (701-fin).
[Lib. iii]
JAMQUE deus posita fallacis imagine tauri
Se confessus erat Dictaeaque rura tenebat ;
Quum pater ignarus Cadmo perquirere raptam
Imperat, et poenam si non invenerit addit
Exsilium, facto pius et sceleratus eodem.
Orbe pererrato (quis enim deprendere possit
Furta Jovis?) profugus patriamque iramque
parentis
Vitat Agenorides, Phoebique oracula supplex
Consulit et quae sit tellus habitanda requirit.
Bos tibi, Phoebus ait, solis occurret in arvis
Nullum passa jugum curvique immunis aratri.
Hac duce carpe vias, et qua requieverit herba
Moenia fac condas Boeotiaque illa vocato.
Vix bene Castalio Cadmus descenderat antro:
Incustoditam lente videt ire juvencam,
15
Nullum servitii signum cervice gerentem.
Subsequitur pressoque legit vestigia gressu ;
Auctoremque viae Phoebum taciturnus adorat.
Jam vada Cephisi Panopesque evaserat arva:
Bos stetit et tollens spatiosam cornibus altis
Ad coelum frontem mugitibus impulit auras:
Atque ita respiciens comites sua terga sequentes
Procubuit, teneraque latus submisit in herba.
Cadmus agit grates peregrinaeque oscula terrae
Figit et ignotos montes agrosque salutat.
Sacra Jovi facturus erat: jubet ire ministros.
Et petere e vivis libandas fontibus undas.
Silva vetus stabat nulla violata securi.
Est specus in medio virgis ac vimine densus,
Efficiens humilem lapidum compagibus arcum, 30
Uberibus fecundus aquis; ubi conditus antro
Martius anguis erat cristis praesignis et auro.
Igne micant oculi; corpus tumet omne veneno;
Tresque vibrant linguae; triplici stant ordine
dentes.
Quem postquam Tyria lucum de gente profecti 35
Infausto tetigere gradu demissaque in undas
Urna dedit sonitum, longum caput extulit antro
Caeruleus serpens horrendaque sibila misit.
Effluxere urnae manibus sanguisque relinquit
Corpus et attonitos subitus tremor occupat artus. 40
Ille volubilibus squamosos nexibus orbes
Torquet et immensos saltu sinuatur in arcus:
At media plus parte leves erectus in auras
Despicit omne nemus tantoque est corpore
quanto
Si totum spectes geminas qui separat Arctos.
Nec mora: Phoenicas, sive illi tela parabant
Sive fugam sive ipse timor prohibebat utrumque,
Occupat; hos morsu, longis complexibus illos,
Hos necat afflatos funesti tabe veneni.
Fecerat exiguas jam sol altissimus umbras:
Quae mora sit sociis miratur Agenore natus
Vestigatque viros. Tegimen derepta leoni
Pellis erat: telum splendenti lancea ferro
Et jaculum; teloque animus praestantior omni.
Ut nemus intravit letataque corpora vidit
Victoremque supra spatiosi corporis hostem
Tristia sanguinea lambentem vulnera lingua :
Aut ultor vestrae, fidissima corpora, mortis
Aut comes, inquit, ero. Dixit: dextraque molarem
Sustulit et magnum magno conamine misit. 60
Illius impulsu quum turribus ardua celsis
Moenia mota forent, serpens sine vulnere mansit:
Loricaeque modo squamis defensus et atrae
Duritia pellis validos cute reppulit ictus.
At non duritia jaculum quoque vicit eadem ;
55
65
Quod medio lentae spinae curvamine fixum
Constitit, et toto descendit in ilia ferro.
Ille dolore ferox caput in sua terga retorsit,
Vulneraque adspexit, fixumque hastile momordit.
Idque ubi vi multa partem labefecit in omnem 70
Vix tergo eripuit: ferrum tamen ossibus haeret.
Tum vero postquam solitas accessit ad iras
Plaga recens, plenis tumuerunt guttura venis,
Spumaque pestiferos circumfluit albida rictus,
Terraque rasa sonat squamis: quique halitus
75
exit
Ore niger Stygio vitiatas inficit auras.
Ipse modo immensum spiris facientibus orbem
Cingitur interdum longa trabe rectior exstat.
Impete nunc vasto, ceu concitus imbribus amnis,
Fertur et obstantes proturbat pectore silvas. 80
Cedit Agenorides paulum spolioque leonis
Sustinet incursus, instantiaque ora retardat
Cuspide praetenta. Furit ille et inania duro
Vulnera dat ferro, figitque in acumine dentes.
Jamque venenifero sanguis manare palato
Coeperat, et virides adspergine tinxerat herbas :
Sed leve vulnus erat quia se retrahebat ab ictu,
Laesaque colla dabat retro, plagamque sedere
Cedendo arcebat nec longius ire sinebat:
Donec Agenorides conjectum in gutture fer-
85
90
rum
Usque sequens pressit, dum retro quercus eunti
Obstitit, et fixa est pariter cum robore cervix.
Pondere serpentis curvata est arbor, et imae
Parte flagellari gemuit sua robora caudae.
Dum spatium victor victi considerat hostis,
D
|