Quid tibi Barbariem, gentesque ab utroque jacentes
Oceano, numerem? quodcumque habitabile tellus
Sustinet, hujus erit: pontus quoque serviet illi.
Pace data terris, animum ad civilia vertet
Jura suum, legesque feret justissimus auctor,
Exemploque suo mores reget: inque futuri
Temporis ætatem, venturorumque nepotum
Prospiciens, prolem sancta de conjuge natam
Ferre simul, nomenque suum, curasque jubebit :
Nec, nisi quum senior similes æquaverit annos
Ætherias sedes, cognataque sidera tanget.
Hanc animam interea caso de corpore raptam
Fac jubar, ut semper Capitolia nostra forumque
Divus ab excelsa prospectet Julius arce. >>

Vix ea fatus erat, media quum sede senatus
Constitit alma Venus, nulli cernenda, suique
Cæsaris eripuit membris, nec in aera solvi
Passa recentem animam, cælestibus intulit astris.
Dumque tulit, numen capere, atque ignescere sensit,
Emisitque sinu luna volat altius illa,

829. Barbaria, monente Burmanno, totus tractus terrarum, quem barbari populi tenent.

833. Auctor, legislator, ut VIII, 101. Suetonius, Aug. 34: « Leges >> retractavit, et quasdam ex inte» gro sanxit. » Idem 32 : « Pleraque pessimi exempli correxit, etc. >>

>>

836. Prolem, Tiberium, sancta de conjuge, Livia, natam, quam prægnantem a Nerone duxit Augustus. Sancta solemne epitheton mulierum castarum et probarum, etiam in monumentis.

838. Nec, nisi quum senior etc. Jul. Cæsar, quum interficeretur, natus erat annos 56. Quum igitur h. l.

830

835

840

845

non admodum longus vitæ terminus promittatur Augusto, Heinsius suadet, quum senior Pylios æquaverit annos. Certe Pylios annos Augusto precatur Noster etiam Pont. II, vin, 41, et V Trist. v, 62. Cf. Martial. IV, Epigr. 1; VIII, 2. Quum MSS quidam patrios præferant, Lenzius suadet, patrios superaverit annos.

842. Excelsa arce præfero ex Thuan. MS, is æde.—Excelsa arz est cælum. Alibi, summa arx. Similis sententia in Epiced. Drusi vs. 61 « summa sacer ille locatus in » arce, Res hominum ex tuto cer» nere dignus erat. »V.Vol. I, p. 410.

Flammiferumque trahens spatioso limite crinem
Stella micat, natique videns benefacta, fatetur
Esse suis majora, et vinci gaudet ab illo.
Hic sua præferri quamquam vetat acta paternis,
Libera fama tamen, nullisque obnoxia jussis
Invitum præfert, unaque in parte repugnat.
Sic magni cedit titulis Agamemnonis Atreus :
Ægea sic Theseus, sic Pelea vincit Achilles.
Denique ut exemplis ipsos æquantibus utar,
Sic et Saturnus minor est Jove: Juppiter arces
Temperat ætherias, et mundi regna triformis :
Terra sub Augusto: pater est et rector uterque.
Di, precor, Æneæ comites, quibus ensis, et ignis
Cesserunt; Dique Indigetes, genitorque, Quirine,
Urbis, et invicti genitor, Gradive, Quirini,
Vestaque Cæsareos inter sacrata Penates,
Et cum Cæsarea tu, Phœbe domestice, Vesta,
Quique tenes altus Tarpeias Juppiter arces,
Quosque alios vati fas adpellare piumque;

849. Flammiferumque trahens etc. Suetonius, Jul. Cæs. 88: « In Deo» rum numerum relatus est, non >> ore modo decernentium, sed et » persuasione vulgi. Siquidem ludis, quos primos ei hæres Augustus >> edebat, stella crinita per septem >> dies continuos fulsit, exoriens » circa undecimam horam : credi» tumque est, animam esse Cæsaris >> in cælum recepti: et hac de causa >> simulacro ejus in vertice additur » stella.» Vide supra, 749. Ed.

855. Sic magni cedit. Vulgo magnis, quod præferebat Heinsius ; multi, et nostri Regii, magnus, quod et in suo Berneggeriano legit idem Heinsius. Ed.

850

855

860

865

859. Triformis; vide ad XII, 40. Expressit autem Horatii locum, I, Od. XII, 50: « Orte Saturno, tibi » cura magni Cæsaris fatis data: tu » secundo Cæsare regnes. Te minor >> latum reget æquus orbem: Tu » gravi curru quaties Olympum. Confer Fast. II, 130.

861. Enea comites, Penates, quos incendio Trojano ereptos in Latium advexit Æneas. Ab his diversi indigetes, xipes, in quibus ipse Æneas; XIV, 608. Expressus autem locus e Virgilio, Georg. I, 498. -Genitor, conditor, urbis. Cic. de Div. I, 2, Hujus urbis parens Romulus; Silius, II, 654, parens muTorum, ubi vide Drakenb. - Dome

556 P. OVIDII NASONIS METAM. LIB. XV.
Tarda sit illa dies, et nostro serior ævo,

Qua caput augustum, quem temperat, orbe relicto
Accedat cælo, faveatque precantibus absens.

JAMQUE opus exegi, quod nec Jovis ira, nec ignes, Nec poterit ferrum, nec edax abolere vetustas. Quum volet illa dies, quæ nil, nisi corporis hujus Jus habet, incerti spatium mihi finiat ævi : Parte tamen meliore mei super alta perennis Astra ferar, nomenque erit indelebile nostrum ; Quaque patet domitis Romana potentia terris, Ore legar populi, perque omnia secula fama, Si quid habent veri vatum præsagia, vivam.

870

875

METAMORPHOSEON FINIS.

QUE

IN UNOQUOQUE LIBRO

METAMORPHOSEON OVIDII

CONTINENTUR.