carmina voce

Sustinuit nixus : tacita quoque
Dixit; et inceptos tenuerunt carmina partus :
Nitor, et ingrato facio convicia demens
Vana Jovi, cupioque mori; moturaque duras
Verba queror silices: matres Cadmeides adsunt,
Votaque suscipiunt, exhortanturque dolentem.
Una ministrarum, media de plebe, Galanthis,
Flava comas aderat, faciendis strenua jussis,
Officiis dilecta suis : ea sensit iniqua
Nescio quid Junone geri; dumque exit et intrat
Sæpe fores, Divam residentem vidit in ara,
Brachiaque in genibus digitis connexa tenentem;
Et; « Quæcumque es, ait, dominæ gratare; levata est
Argolis Alcmene, potiturque puerpera voto. »
Exsiluit, junctasque manus stupefacta remisit
Diva potens uteri : vinclis levor ipsa remissis.

>>

natim. Brevius et obscurius Antoninus Liberalis, cap. 29, ixatišovro xpατοῦσαι τὰς ἑαυτῶν χεῖρας. — Pro junctis Heinsius mallet vinctis aut nexis; et hoc habet Lactantius in Argum. -Nostri Regii, junctis. Nixus; Mitscherl. (et nostri Regii) partus. -Tacita, leni. Alibi vidimus, quantam vim carminibus tribuerint magæ.-Tenuerunt, navečx», retinuerunt. Paulo ante sic, sustinuit. Niti de conatu pariendi, ut X, 507.

304. Queror, querens profero. Media plebs, tenuis, humilis, infima; VII, 432, medium vulgus opp. patribus. Contra infra vers. 670, ingenua de plebe. Sed Antoninus Liberalis ex Nicandri Transformatt. tradit, hanc Galanthida ( ipsi vocata Galinthias) fuisse Proti Thebani filiam, quam sibi convictricem delegerit Alcmena. Præministra Lactantio dicitur. Flava comas vocatur

300

305

310

315

propter vers. 320. Nescio quid, aliquid occulti præstigii.

312. Quæcumque es. Vide ad I, 678. - Levari dicitur parturiens, quum deponit partum.-Potitur voto, qui consequitur, quod optaverat.

314. Stupefacta revocavi e duobus Medic. MSS. Certe sic Anton. Lib. ἔκπληξις ἔλαβε τὰς Μοίρας, καὶ ἀνῆκαν cùlùs ràs xcipus. Sed patefacta, quod Heinsius e primo Mediceo, primo Basileensi et octo aliis prætulit, foret, cujus artes patefactæ aut cognitæ. Lactantius imprudens resolutis manibus etċ. — Regii nostri ambo, pavefacta.-Diva potens; supra, V, 323, Lucina potens. Nunc additur uteri, quæ præest parturientibus ; Horat. III, Od. xxv, 14, Bacchus Naiadum potens; Carm. Sec. 1, Diana silvarum potens; Claudian. R. P. I, 56, Pluto umbrarum potens, et II, 141, Pallas tubarum armorumque po

320

Numine decepto risisse Galanthida fama est.
Ridentem, prensamque ipsis Dea sæva capillis
Traxit, et e terra corpus relevare volentem
Arcuit; inque pedes mutavit brachia primos.
Strenuitas antiqua manet; nec terga colorem
Amisere suum : forma est diversa priori.
Quæ, quia mendaci parientem juverat ore,
Ore parit; nostrasque domos, ut et ante, frequentat. ».
VI. Dixit, et, admonitu veteris commota ministræ,
Ingemuit; quam sic nurus est adfata gementem:
<< Te tamen, o genetrix, alienæ sanguine vestro
Rapta movet facies : quid, si tibi mira sororis
Fata meæ referam? quanquam lacrymæque dolorque
Impediunt, prohibentque loqui: fuit unica matri,
Me pater ex alia genuit, notissima forma

tens.

vers. 77.

325

330

Vincla, digiti juncti. Vide αναφέρουσα τὸ κυούμενον ἐκ τοῦ τραχήλου.

317. Ridentem prensamque etc. Galanthis mutatur in mustelam, yλñv. Nempe mustela prætercurrens terruisse Alcmenam videtur e partu laborantem, eamque isto terrore relevasse. Hoc certe tradit Ælianus Hist. An. XII, 5, Αλκμήνης τεκεῖν οὐ δυναμένης, τήνδε γαλήν παραδραμεῖν, καὶ τοὺς τῶν ὠδίνων λύσαι δεσμούς. Hinc mustela culta a Thebanis, et Herculis nutrix dicta.—Prensamque etċ. ut II, 476. Ipsis. Unus ex Heinsianis et Grævian. suis, quod Heinsio rectius videbatur, qui olim conjecit, solo capillis Stravit, propter, II, 476. — Regius noster A, ipsis; Regius B, suis.-Nec terga etc. quia mustele dorsum carnis colorem refért. Mustelas ore parere, atque etiam per aures coire opinabantur Veteres. Antoninus Liberalis, d. I. πορίσκεται γὰρ διὰ τῶν ὤτων τίκτει σ

324-393. Dryope, Iolæ soror, in loton arborem. Confer Antonin. Liberalem, cap. 32, qui tamen ex Nicandro rem longe aliter refert, et Servium ad Virg. Georg. II, 84. Fabula hæc affectus tenerrimi plena. -Admoneri dicimur etiam earum rerum, quæ non sine dolore nobis in animum redeunt; VII, 480, admonitus patrii luctus; Tibullus, I, Eleg. v, 40, admonuit dominæ Venus. -Gementem pro dolentem e solemni Ovidii repetitione habet unus Mediceus; Mitscherl. servavit vulgatam; alii MSS. loquentem aut paventem.-Codex Regius A, dolentem; Codex B, paventem. Tamen nectit orat. cum super. habetque vim minuendi, plane ut vers. 98. — Rapere de transformatione etiam VII, 239. 329. Unica, nunc pro, una. Vide Heinsium ad III, 454.-Patrem Eurytum, vide ad vers. 136. Nicander

OEchalidum Dryope: quam virginitate carentem,
Vimque Dei passam, Delphos Delonque tenentis,
Excipit Andræmon, et habetur conjuge felix.
Est lacus, acclivi devexo margine formam
Litoris efficiens summum myrteta coronant.
Venerat huc Dryope fatorum nescia; quoque
Indignere magis, Nymphis latura coronas ;
Inque sinu puerum, qui nondum impleverat annum,
Dulce ferebat onus, tepidique ope lactis alebat.
Haud procul a stagno, Tyrios imitata colores,

In spem baccarum florebat aquatica lotos.
Carpserat hinc Dryope, quos oblectamina nato
Porrigeret, flores; et idem factura videbar;
Namque aderam : vidi guttas e flore cruentas
Decidere, et tremulo ramos horrore moveri.
Scilicet, ut referunt tardi nunc denique agrestes,
Lotis in hanc Nymphe, fugiens obscœna Priapi,
Contulerat versos, servato nomine, vultus.

Nescierat soror hoc; quæ quum perterrita retro
Ire, et adoratis vellet discedere Nymphis;
Hæserunt radice pedes: convellere pugnat;

Nec quicquam, nisi summa, movet : succrescit ab imo

rum in arborem sui nominis conversa est. Ed.-Florere in spem baccarum exquisite, floribus facere spein baccarum. Baccæ illæ, quarum forma olivis similis, suavissimo sunt Homerus, Od. II, 92 sqq. sapore ;

344. Namque aderam : vidi, Heinsius ex uno suo malebat Vidi, namque aderam.-Nostri Regii nihil mutant.-Figmentum poetarum cyclicorum, arboribus sacris, aut in quas puellæ mutatæ essent, vulneratis guttas sanguinis manare, quod inde etiam accepit Virg. Æneid. III, 28. Confer supra, VIII, 761. sqq.—Sic e Phaethontis sororibus, libro II, 360, in arbores versis, Sanguinea manant tanquam de vulnere gutta; item de Polydoro, apud Virgilium, Æneid. III. Ed.-Pro e flore Vaticanus et unus Heinsii, de flore, quod arridet Burmanno, quia geminatur interdum præpositio unde verbum compositum. Tremulus horror venuste; Propert. I, v, 15, lacrymis tremulum horrorem tribuit. Seneca, Troad. 164, horridus tremor membra quassans.

346. Scilicet nunc indignantis est.

345

350

-Tardi, quia nunc denique narrant. Simul stuporis notio inesse videtur. — Lotis ; Regii nostri Lotos. -Obscana Priapi, concubitum Priapi. Obscænum et obscæna passim de membro virili, ut Lactant. Inst. div. I, xx1, 28, ubi vide Bueneman. Sed Priapi, Dei obscœni (Petron. cap. 79), pudenda in primis obscæna vocantur (Horatius, I, Sat. vIII, 5), quippe enormi magnitudine; Lactant. d. I. Confer. Fast. I, 415-440, ubi fabula quæ hic attingitur, copiosius narratur, et VI, 333. — Contulerat versos vultus, conversa erat. Varietate opus erat, quum eadem res toties exprimenda esset in hoc

opere.

350. Ire et adoratis; sic Urbinas, Langermannianus, unus Vossii Francofurtensis et Calandræ excerp ta; quidam, iret adoratis; vulgo, iret et oratis. Ita nostri Regii. Hæserunt radice pedes etc. Confer cum hac mutatione 1, 548, II, 348 Radice: ligati sqq., X, 490 sqq. radice.-Convellere; confer XI, 76 sqq. - Summa superiorem corporis partem.

Totaque paulatim lentus premit inguina cortex.
Ut vidit, conata manu laniare capillos,

Fronde manum implevit : frondes caput omne tenebant. 355
At puer Amphissos, namque hoc avus Eurytus illi
Addiderat nomen, materna rigescere sentit

Ubera; nec sequitur ducentem lacteus humor.
Spectatrix aderam fati crudelis, opemque

Non poteram tibi ferre, soror: quantumque valebam, 360
Crescentem truncum, ramosque amplexa, morabar:
Et, fateor, volui sub eodem cortice condi.

Ecce vir Andræmon, genitorque miserrimus, adsunt,
Et quærunt Dryopen: Dryopen quærentibus illis
Ostendi loton: tepido dant oscula ligno,

Adfusique suæ radicibus arboris hærent.

Nil, nisi jam faciem, quod non foret arbor, habebas,

353. Premit. Primus Gronovii, subit, quod Burmanno rois lentus et paulatim melius convenire videbatur: sed premit, id est cingit, ambit, elegantius est. - Hoc habent Regii nostri.-Tenebant exquisitius quam vulgatum (quod habent nostri Regii) tegebant.

356. Amphissos ex Antonino Lib. namque MSS. veteres et auctor Argum. Amphisos.-Nostri Regii Amphisos. Addiderat nomen etc. Nihil elabitur fœcundo Ovidii in

genio. Ducere ubera phrasis propria; Juvenalis, Sat. XII, 8. Ita et ducere pocula. Ducentem sequitur lac; addere nomen elegantius, quam inderc. V, 524. Non igitur erat, cur Heinsius indiderat mallet. Cæterum, auctore Nicandro, mutatio illa facta, quo tempore Amphissos jam adultus Apollini patri templum exstruebat.

359. Spectatrix aderam etc. Hoc maxime dolemus in infortunio nos

365

trorum, quod opem ferre non possumus, quanquam spectatores adstamus.-Volui Heinsius sine causa in vovi mutari volebat. Volui sub etc. votum tenerrimi amoris prope sepulcrum amicorum.

363. Miserrimus etiam ad Andramonem referendum. Bene autem hos adducit, ut scena hæc magis moveat lectorem. Dryopen suis cinctam et mandata extrema dantem videmus.

365. Tepido e vers. 393, illustrandum, quemadmodum ex I, 554, trepido quod hoc loco habent primus Cantab. Basil. et decem alii. (Regii nostri tepido). Sed illud nunc verius. Tepere de calore corporis humani etiam, X, 281.- Sue, in quam sua conjux et filia conversa. — - Adfusi; vide ad III, 437; quanquam nec adfixi, quod MS. Palat. sec. præfert, damnandum. Etiam Æn. V, 852, adfixus et hærens conjungun