Conjugis est, duce me lucum pete, colle Quirino Qui viret, et templum Romani regis obumbrat.' Paret et in terram pictos delapsa per arcus, Hersiliam jussis compellat vocibus Iris.
Illa verecundo vix tollens lumina vultu,
'O dea, (namque mihi, nec quæ sis dicere promptum est; Et liquet esse deam) duc, o duc,' inquit: 'et offer Conjugis ora mihi: quæ si modò posse videre Fata semel dederint; cœlum acceptâsse fatebor.' Nec mora; Romuleos cum virgine Thaumanteâ Ingreditur colles. Ibi sidus ab æthere lapsum Decidit in terras: a cujus lumine flagrans Hersilia crinis cum sidere cessit in auras.
Hanc manibus notis Romanæ conditor urbis
Excipit, et priscum pariter cum corpore nomen
Mutat; Oramque vocat; quæ nunc dea juncta Quirino est:
Vir fuit hîc, ortu Samius: sed fugerat una Et Samon et dominos; odioque tyrannidis exsul Sponte erat. Isque, licèt cœli regione remotos, Mente deos adiit; et, quæ natura negabat Visibus humanis, oculis ea pectoris hausit. Cùmque animo, et vigili perspexerat omnia curâ, In medium discenda dabat: cœtusque silentûm, Dictaque mirantûm, magni primordia mundi,
Et rerum causas, et quid natura, docebat : Quid deus; unde nives; quæ fulminis esset origo ; Jupiter, an venti, discussâ nube tonarent; Quid quateret terras; quâ sidera lege mearent; Et quodcunque latet. Primusque animalia mensis Arguit imponi primus quoque talibus ora Docta quidem solvit, sed non et credita, verbis: 'Parcite, mortales, dapibus temerare nefandis Corpora. Sunt fruges, sunt deducentia ramos Pondere poma suo, tumidæque in vitibus uvæ: Sunt herbæ dulces: sunt, quæ mitescere flammâ,
Mollirique queant. Nec vobis lacteus humor Eripitur, nec mella thymi redolentia florem. Prodiga divitias, alimentaque mitia tellus
Suggerit: atque epulas sine cæde et sanguine præbet. Carne feræ sedant jejunia: nec tamen omnes.
Quippe equus, et pecudes, armentaque gramine vivunt. 25 At quibus ingenium est immansuetumque, ferumque, Armeniæque tigres, iracundique leones,
Cumque lupis ursi, dapibus cum sanguine gaudent. Heu quantum scelus est, in viscera viscera condi, Congestoque avidum pinguescere corpore corpus; Alteriusque animantem animantis vivere leto ! Scilicet in tantis opibus, quas optima matrum Terra parit, nil te nisi tristia mandere sævo Vulnera dente juvat, ritusque referre Cyclopum? Nec, nisi perdideris alium, placare voracis, Et malè morati poteris jejunia ventris ?
At vetus illa ætas, cui fecimus Aurea nomen, Fœtibus arboreis, et, quas humus educat, herbis Fortunata fuit: nec polluit ora cruore. Tunc et aves tutæ movêre per aëra pennas;
Et lepus impavidus mediis erravit in agris: Nec sua credulitas piscem suspenderat hamo: Cuncta sine insidiis, nullamque timentia fraudem, Plenaque pacis erant. Postquam non utilis auctor Victibus invidit, (quisquis fuit ille virorum) Corporeasque dapes avidam demersit in alvum; Fecit iter sceleri: primâque e cæde ferarum Incaluisse putem maculatum sanguine ferrum. Idque satis fuerat: nostrumque petentia letum Corpora missa neci, salvâ pietate, fatemur:
Sed quàm danda neci, tam non epulanda fuerunt. Longiùs inde nefas abiit: et prima putatur
Hostia sus meruisse mori, quia semina pando
Eruerit rostro, spemque interceperit anni.
Vite caper morsâ Bacchi mactandus ad aras Ducitur ultoris. Nocuit sua culpa duobus.
Quid meruistis oves, placidum pecus, inque tuendos
Natum homines, pleno quæ fertis in ubere nectar? Mollia quæ nobis vestras velamina lanas
Præbetis, vitâque magis, quàm morte juvatis.
Quid meruere boves, animal sine fraude dolisque, Innocuum, simplex, natum tolerare labores? Immemor est demum, nec frugum munere dignus, Qui potuit curvi dempto modò pondere aratri Ruricolam mactare suum: qui trita labore Illa, quibus toties durum renovaverat arvum, Tot dederat messes, percussit colla securi,
Nec satis est, quòd tale nefas committitur: ipsos Inscripsêre deos sceleri, numenque supernum
Cæde laboriferi credunt gaudere juvenci,
Victima labe carens, et præstantissima formâ,
(Nam placuisse nocet) vittis præsignis et auro,
Sistitur ante aras, auditque ignara precantem: Imponique suæ videt inter cornua fronti, Quas coluit fruges: percussaque sanguine cultros Inficit in liquidâ prævisos forsitan undâ.
Protinus ereptas viventi pectore fibras Inspiciunt, mentesque deûm scrutantur in illis.
Unde fames homini vetitorum tanta ciborum ? Audetis vesci, genus o mortale ? quod, oro, Ne facite et monitis animos advertite nostris. Cùmque boum dabitis casorum membra palato, Mandere vos vestros scite et sentite colonos. Et quoniam deus ora movet, sequar ora moventem Ritè deum; Delphosque meos, ipsumque recludam Æthera; et augustæ reserabo oracula mentis. Magna, nec ingeniis evestigata priorum, Quæque diu latuêre, canam. Juvat ire per alta Astra: juvat, terris et inerti sede relictis, Nube vehi; validique humeris insistere Atlantis: Palantesque animos passim ac rationis egentes Despectare procul, trepidosque, obitumque timentes Sic exhortari; seriemque evolvere fati.
"O genus attonitum gelidæ formidine mortis !
Quid Styga, quid tenebras, quid nomina vana timetis, 95 Materiem vatum, falsique piacula mundi?
Corpora sive rogus flammâ, seu tabe vetustas Abstulerit, mala posse pati non ulla putetis. Morte carent animæ: semperque, priore relictâ Sede, novis habitant domibus vivuntque receptæ. Ipse ego (nam memini) Trojani tempore belli Panthoïdes Euphorbus eram: cui pectore quondam Sedit in adverso gravis hasta minoris Atridæ. Cognovi clypeum, lævæ gestamina nostræ,
Nuper Abanteïs templo Junonis in Argis. Omnia mutantur: nihil interit. Errat, et illine Huc venit, hinc illuc, et quoslibet occupat artus Spiritus: èque feris humana in corpora transit, Inque feras noster: nec tempore deperit ullo. Utque novis fragilis signatur cera figuris,
Nec manet ut fuerat, nec formas servat easdem;
Sed tamen ipsa eadem est: animam sic semper eandem
Vela dedi; nihil est toto quod perstet in orbe. Cuncta fluunt, omnisque vagans formatur imago. Ipsa quoque adsiduo labuntur tempora motu
Non secùs ac flumen. Neque enim consistere flumen, Nec levis hora potest: sed, ut unda impellitur undâ, Urgeturque prior venienti, urgetque priorem, Tempora sic fugiunt pariter, pariterque sequuntur : Et nova sunt semper: nam quod fuit antè, relictum est: 125 Fitque, quod haud fuerat: momentaque cuncta novantur, Cernis et emersas in lucem tendere noctes, Et jubar hoc nitidum nigræ succedere nocti, Nec color est idem cœlo, cùm lassa quiete Cuncta jacent mediâ; cùmque albo Lucifer exit Clarus equo; rursumque alius, cùm prævia luci Tradendum Phœbo Pallantias inficit orbem, Ipse dei clypeus, terrâ cùm tollitur imâ,
Manè rubet: terrâque, rubet, cùm conditur imâ: Candidus in summo est, melior natura quòd illîc Ætheris est, terræque procul contagia vitat,
« ZurückWeiter » |