XIII. 785.]

The Cyclops Polyphemus.

pulcher et octonis iterum natalibus actis,
signarat dubia teneras lanugine malas.

hunc ego, me Cyclops nulla cum fine petebat;
nec, si quaesieris, odium Cyclopis, amorne
Acidis in nobis fuerit praesentior, edam :
par utrumque fuit. Pro! quanta potentia regni
est, Venus alma, tui! nempe ille immitis et ipsis
horrendus silvis, et visus ab hospite nullo
impune, et magni cum dis contemptor Olympi,
quid sit amor sentit, nostrique cupidine captus
uritur, oblitus pecorum antrorumque suorum.

131

755

760

765

Jamque tibi formae, jamque est tibi cura placendi, jam rigidos pectis rastris, Polypheme, capillos; jam libet hirsutam tibi falce recidere barbam, et spectare feros in aqua, et componere vultus. caedis amor feritasque sitisque immensa cruoris cessant, et tutae veniuntque abeuntque carinae. Telemus interea Siculam delatus ad Aetnen, Telemus Eurymides, quem nulla fefellerat ales, terribilem Polyphemon adit; 'Lumen' que, quod

unum

fronte geris media, rapiet tibi' dixit 'Ulixes.' risit, et O vatum stolidissime, falleris' inquit: 'altera jam rapuit.' Sic frustra vera monentem spernit, et aut gradiens ingenti litora passu degravat, aut fessus sub opaca revertitur antra. Prominet in pontum cuneatus acumine longo collis utrumque latus circumfluit aequoris unda : huc ferus ascendit Cyclops, mediusque resedit; lanigerae pecudes, nullo ducente, secutae. cui postquam pinus, baculi quae praebuit usum, ante pedes posita est, antemnis apta ferendis, sumptaque arundinibus compacta est fistula centum, senserunt toti pastoria sibila montes,

770

775

780

785

senserunt undae. Latitans ego rupe, meique Acidis in gremio residens, procul auribus hausi talia dicta meis, auditaque mente notavi:

6

Candidior folio nivei, Galatea, ligustri, floridior pratis, longa procerior alno, splendidior vitro, tenero lascivior haedo, levior adsiduo detritis aequore conchis, solibus hibernis, aestiva gratior umbra, nobilior pomis, platano conspectior alta, lucidior glacie, matura dulcior uva, mollior et cygni plumis et lacte coacto, et, si non fugias, riguo formosior horto :

790

795

saevior indomitis eadem Galatea juvencis,
durior annosa quercu, fallacior undis,
lentior et salicis virgis et vitibus albis,
his immobilior scopulis, violentior amne,

800

laudato pavone superbior, acrior igni,

asperior tribulis, foeta truculentior ursa,

surdior aequoribus, calcato immitior hydro,

et (quod praecipue vellem tibi demere possem)
non tantum cervo claris latratibus acto,
verum etiam ventis volucrique fugacior aura!

805

At, bene si noris, pigeat fugisse; morasque

ipsa tuas damnes, et me retinere labores.
sunt mihi, pars montis, vivo pendentia saxo
antra, quibus nec sol medio sentitur in aestu,
nec sentitur hiemps; sunt poma gravantia ramos;
sunt auro similes longis in vitibus uvae;

810

sunt et purpureae: tibi et has servamus, et illas.
ipsa tuis manibus silvestri nata sub umbra
mollia fraga leges, ipsa autumnalia corna,
prunaque, non solum nigro liventia suco,
verum etiam generosa novasque imitantia ceras.
nec tibi castaneae me conjuge, nec tibi deerunt

815

XIII. 853-]

Song of Polyphemus.

133

arbutei fetus: omnis tibi serviet arbos.

820

'Hoc pecus omne meum est: multae quoque valli

bus errant,

multas silva tegit, multae stabulantur in antris ;

nec, si forte roges, possim tibi dicere quot sint:
pauperis est numerare pecus. De laudibus harum
nil mihi credideris: praesens potes ipsa videre,
ut vix circumeant distentum cruribus uber.
sunt, fetura minor, tepidis in ovilibus agni;
sunt quoque, par aetas, aliis in ovilibus haedi.
lac mihi semper adest niveum: pars inde bibenda.
servatur, partem liquefacta coagula durant.

825

830

835

Nec tibi deliciae faciles, vulgataque tantum munera contingent, dammae, leporesque, caperque, parve columbarum, demptusve cacumine nidus. inveni geminos, qui tecum ludere possint, inter se similes, vix ut dignoscere possis, villosae catulos in summis montibus ursae; inveni, et dixi Dominae servabimus istos. jam modo caeruleo nitidum caput exsere ponto, jam, Galatea, veni, nec munera despice nostra. 'Certe ego me novi, liquidaeque in imagine vidi 840 nuper aquae: placuitque mihi mea forma videnti. aspice, sim quantus: non est hoc corpore major Juppiter in caelo nam vos narrare soletis

nescio quem regnare Jovem. Coma plurima torvos prominet in vultus, humerosque, ut lucus, obumbrat. nec mihi quod rigidis horrent densissima saetis corpora, turpe puta. Turpis sine frondibus arbor; turpis equus, nisi colla jubae flaventia velent; barba viros hirtaeque decent in corpore saetae. unum est in media lumen mihi fronte, sed instar ingentis clipei. Quid? non haec omnia magno sol videt e caelo? soli tamen unicus orbis.

850

adde, quod in vestro genitor meus aequore regnat: hunc tibi do socerum. Tantum miserere, precesque supplicis exaudi, tibi enim succumbimus uni.

quique Jovem et caelum sperno et penetrabile fulmen, Nereï, te vereor: tua fulmine saevior ira est.

'Atque ego contemptus essem patientior hujus, si fugeres omnes. Sed cur Cyclope repulso Acin amas? praefersque meis amplexibus Acin? ille tamen placeatque sibi, placeatque licebit, quod nollem, Galatea, tibi. Modo copia detur ! sentiet esse mihi tanto pro corpore vires: viscera viva traham, divulsaque membra per agros, sic se tibi misceat! perque tuas spargam uror enim, laesusque exaestuat acrius ignis; cumque suis videor translatam viribus Aetnam pectore ferre meo: nec tu, Galatea, moveris.' Talia nequiquam questus nam cuncta videbam surgit, et ut taurus vacca furibundus adempta, stare nequit, silvaque et notis saltibus errat:

860

undas.

875

cum ferus ignaros, nec quicquam tale timentes, me videt atque Acin; Video' que exclamat ‘et ista ultima sit, faciam, veneris concordia vestrae.' tantaque vox, quantam Cyclops iratus habere debuit, illa fuit. Clamore perhorruit Aetne, ast ego vicino pavefacta sub aequore mergor. Terga fugae dederat conversa Symaethius heros, et 'Fer opem, Galatea, precor, mihi! ferte parentes,' dixerat, et vestris periturum admittite regnis!'

insequitur Cyclops, partemque e monte revulsam
mittit; et extremus quamvis pervenit ad illum
angulus is montis, totum tamen obruit Acin.
At nos, quod solum fieri per fata licebat,
fecimus, ut vires assumeret Acis avitas.
puniceus de mole cruor manabat, et intra

885

XIII. 897.]

Death of Acis.

135

890

temporis exiguum rubor evanescere coepit: fitque color primo turbati fluminis imbre, purgaturque mora. Tum moles fracta dehiscit, vivaque per rimas proceraque surgit arundo, osque cavum saxi sonat exsultantibus undis; miraque res, subito media tenus exstitit alvo incinctus juvenis flexis nova cornua cannis, qui, nisi quod major, quod toto caerulus ore, Acis erat. Sed sic quoque erat tamen Acis, in amnem

895

versus, et antiquum tenuerunt flumina nomen.