Si qua volet regnare diu, deludat amantem.

Hei mihi, quod monitis torqueor ipse meis!

Cuilibet eveniat, nocet indulgentia nobis :

35

Quod sequitur, fugio; quod fugit, usque sequor.

At tu, formosæ nimium secure puellæ,

Incipe jam prima claudere nocte domum. Incipe, quis toties furtim tua limina pulset, Quærere; quid latrent nocte silente canes. Quo ferat, aut referat solers ancilla tabellas; Cur toties vacuo secubet ipsa toro. Mordeat ista tuas aliquando cura medullas;

Daque locum nostris materiamque dolis. Ille potest vacuo furari littore arenas,

Uxorem stulti si quis amare potest.

40

45

ex vasto fluvio. Si qua cupiet diu imperare, fallat amantem. Hei mihi, quod ipse urgeor meis præceptis! Cuiris contingat licentia, nobis officit. Vito, quod me sequitur: indesinenter persequor, quod dilabitur. At tu, nimium negligens pulchra puellæ, incipe jam prima nocte obdere januam. Incipe exquirere, quis toties clanculum pulset tuum ostium; quamobrem canes allatrent nocte tacita. Quo callida famula portet, et denuo portet tabellas; quamobrem ipsa toties seorsum cubet lecto inani. Ista solicitudo tandem urat tua præcordia; et præbe ansam et causam nostris fraudibus. Ille potest surripere arenas deserto littore, si quis potest amare

aquam.-34 Quod tres Heins. Vulgo de: ál. ne mon. torquear: tres Heins. et prima ed. nam torqueor: Arund. cum al. compluribus nunc torqueor.—35 Cuilibet unus Mor. vulgo Quodlibet: P. et al. multi Quidlibet.—36 Usque duo scripti et prima ed. vulgo ipse.-38 Al. nocte forem: multi fores.—40 Vulg. tua lumina. Heins. conj. cui latrent.-41 Alii Quas ferat: nonnulli Quid.42 Quia vacuo mox, v. 45. sequitur, Francius malebat viduo. Vulg. illa tore.— 44 Meliores daque: vulg. detque.-45 In quodam Cod. in littore. D. arenam. NOTE

Jamque cgo præmoneo; nisi tu servare puellam
Incipis, incipiet desinere esse mea.
Multa diuque tuli: speravi sæpe futurum,

Cum bene servasses, ut bene verba darem.
Lentus es, et pateris nulli patienda marito;
At mihi concessi finis amoris erit.
Scilicet infelix nunquam prohibebor adire?
Nox mihi sub nullo vindice semper erit?

50

Nil metuam? per nulla traham suspiria somnos?
Nil facies, cur te jure perisse velim ?

55

Quid mihi cum facili, quid cum lenone marito?

Corrumpis vitio gaudia nostra tuo.

Quin alium, quem tanta juvet patientia, quæris?

Me tibi rivalem si juvat esse, veta.

60

conjugem insulsi. Jamque ego prædico; nisi tu incipis custodire puellam, incipiet non esse mea. Multa toleravi et diu; sæpe fore cogitavi, cum bene custodivisses, ut te bene deciperem. Tardus es, et fers nulli viro ferenda. At finis mihi veniet amoris non prohibiti. Nempe misero mihi nunquam denegabitur aditus? Nox semper mihi erit sub nullo ultore? Nihil extimescam? Ducam somnos sine omni suspirio? Nihil ages, quamobrem merito cupiam te interiisse? Quid mihi cum indulgenti, quid cum marito lenone? Perdis nostram voluptatem tua culpa. Quin petis alium, cui tanta indulgentia prosit? Si tibi prodest me tibi esse rivalem, prohibe.

-46 Pro stulti Heins. incauti.—47 Pal. primus Jam te ego: Ed. pr. et alter P. et duo Mor. Jam te præmoneo.-54 Tres libri nullo judice.-55 Multi codd. suspiria noctem, vel noctes.-58 Mor. alter gaudia certa.-59 P. et D. quæris: multi quæras: al. quære: Exc. Scal. quæres.-60 Fr. esse nega.

NOTÆ

49 Tuli] Gravissimum vero est neminem habere reluctantem.

50 Verba darem] Tibi imponerem. 52 Concessi] A te, qui uxorem non

servas.

57 Quid mihi] Contemnentis sunt hæc verba.

58 Vitio] Indulgentia scil.

59 Quin] Versu 49. questus est, quod mariti nimiam indulgentiam co

53 Adire] Ad puellam uxorem tu- geretur perferre. am venire.

60 Me tibi] Si me rivale oblectaris,

54 Sub nullo vindice] Sine ullo in- prohibe me esse rivalem, et uxoris juriæ tibi oblatæ ultore.

56 Perisse velim] Scilicet adulter foribus, non sine malo repulsus, male marito precabitur.

tuæ amatorem: nam aliter rivalis esse non possum, tuque voluptate tua excides.

P. OVIDII NASONIS

A MORUM

LIBER III.

ELEGIA I.

Deliberatio Poëta, utrum Elegos pergat scribere, an potius
Tragadias.

STAT Vetus, et multos incædua sylva per annos :
Credibile est illi numen inesse loco.

Fons sacer in medio, speluncaque pumice pendens;
Et latere ex omni dulce queruntur aves.
Hic ego dum spatior tectus nemoralibus umbris,
Quod mea, quærebam, Musa moveret opus :

5

Nemus est antiquum, et inviolatum per multos annos. Verisimile est numen adesse illi loco. Fons sacer in medio, et antrum imminens pumice; et aves suari. ter canunt ex omni parte. Dum ego hic ambulo, velatus umbris nemorosis, cogita

3 Pal. 1. pumice splendens: Mor. 1. a manu pr. pumice vivo.—5 Al. nemor.

NOTE

1 Stat] Locum describit Poëta ubi Elegos continuare decrevit. Incædua] Inviolata. Sacros lucos incidere nefas erat.

2 Numen] Deum aliquem. 3 Pendens] Imminens.

4 Dulce] Suaviter. Dulce pro dulciter; sicuti et locutus est Horat. 5 Nemoralibus] Id est, Quas frondes aut arbores faciebant.

6 Quærebam] Mecum agitabam.

P. OVIDII NASONIS AMORUM LIB. III. 1.

519

Fronte comæ torva, palla jacebat humi. Læva manus sceptrum late regale tenebat; Lydius alta pedum vincla cothurnus erat. Et prior, Ecquis erit, dixit, tibi finis amandi? O argumenti lente Poëta tui!

15

bam, quodnam opus mea Musa inciperet. Elegeia, vincta comam unctam, accessit ; et credo, pes alter illi erat prolixior. Forma venusta; amictus subtilissimus,_ornatus amantis: vitium in pedibus erat causa venustatis. Accessit etiam ferox Tragœdia vasto gressu. Capilli profluebant særa fronte, palla terram tangebat. Manus sinistra superbe tractabat sceptrum regium; cothurnus Lydius erat sublimia calceamenta pedum. Et prior, Anne aliquis, inquit, erit tibi finis amandi, o lan

undis.-7 Al. Venit adornatos. Heins. vult pexa cap.-9 Cultus Mor. vulgo vultus.-10 P. et Barb. Et pedibus.—13 Multi e melioribus cum prima ed. regule movebat.-14 Al. apta pedum...cothurnus habet : ubi Francius mallet erant. -15 Optimus Pal. finis amator: al. Et prior hæc dixit, quis erit tibi: al. Hæc prior, Ecquis erit finis tibi, dixit, amoris? Mor. Et prior, Ecquis erit, vates, tibi finis amandi? P. 2. Et prior hæc, vates, quis erit t. f. a. Scr. Et prior heus,

NOTE

7 Elegeia] Vide, an non suaviter et eleganti figura humanam figuram Elegiæ Poëta tribuit.

Nexa capillos] Græcismus; pro, nexos habens capillos. Sic sæpe Ho

rat.

8 Pes illi] Habita ratione Hexametri istud dicit, qui Pentametro uno pede longior est. Nec Elegos, opus esse arbitror admonere, Hexametris et Pentametris constare.

9 Tenuissima] Ad tenuem et humilem Elegorum materiam respicit Poë

ta.

Cultus amantis] Quia eo carminis genere amatoria plerumque describuntur.

10 Vitium] Brevitas Pentametri, Hexametro uno pede brevioris.

11 Ingenti] Tragediæ, scilicet, character est sublimis, ut sublimis

materia.

Violenta] Qua Regum et potentiorum acta violenta describuntur.

12 Fronte coma torva] Jacebant supple, aut erant. Hoc dicit propter Tragœdiæ severitatem.

Palla] Eo vestimenti genere nsque ad terram demisso in agendis Tragodiis utebantur.

13 Sceptrum] Jam dixi, Reges et eorum acta Tragœdiæ materiam suppeditant.

Late] Vox ista versui dignitatem affert.

14 Lydius] A Lydis mutuatus. Alta] Nimirum usque ad genu propemodum pertingebat istud calceamenti genus.

15 Prior] Locuta est, scil. Trago. dia.

Ecquis erit] Quando amatoria scri

Nequitiam vinosa tuam convivia narrant;
Narrant in multas compita secta vias.
Sæpe aliquis digito vatem designat euntem ;

Atque ait, Hic, hic est, quem ferus urit Amor.
Fabula (nec sentis) tota jactaris in Urbe;

Dum tua præterito facta pudore refers.
Tempus erat thyrso pulsum graviore moveri :
Cessatum satis est; incipe majus opus.
Materia premis ingenium: cane facta virorum ;
Hæc animo, dices, area digna meo est.
Quod teneræ cantent, lusit tua Musa, puellæ ;
Primaque per numeros acta juventa suos,
Nunc habeam per te Romana Tragoedia nomen :
Implebit leges spiritus iste meas.

20

25

30

guens poëta materiæ tuæ! Ebriosa convivia prædicant tuam lasciviam. Compita divisa in multas vias prædicant. Sæpe aliquis te digito indicat poëtam prætereun tem; et dicit, Hic ille est, quem violentus amor torret. Circumfereris ( nec tibi compertum) fabula per totam urbem; dum memoras tua furta pudore omisso. Tempus erat te thyrso tactum majore agitari. Satis est desitum: molire majus opus, Deprimis ingenium argumento: celebra gesta virorum: hic campus, confiteberis, dignus est meo spiritu. Musa tua scripsit, quod molles puellæ canant; et prima juventus transvecta per versus ætati respondentes. Nunc ego Tragœdia Romana famam consequar per te: isti animi sufficient meis legibus. Hactenus; et vincta

inquit, quis: D. Et prior hæc, Quis erit.—20 Al, urget Amor.—22 Nonnulli codd. tua postposito, prætento, neglecto, et similia. Pro facta Heins. furta.— 23 Al. dudum graviore.-25 Barb. et Fr. facta priorum: Sc. facta potentum26 P. area facta tuo: Jun. area grata.—28 Al, apta juventa.—29 Al, habeat :

bere desines?

NOTÆ

16 Argumenti] Materiæ, Amoris scilicet, et eorum omnium, quæ ad eum referuntur.

17 Nequitiam] Amores et lasciviam. 18 Compita] Pro iis qui in quadriviis versantur et otiantur.

19 Vatem] Te, scil. o Naso. 21 Fabula] Id est, qui fabulis et hominum variis sermonibus materiam præbeas.

22 Præterito] Neglecto, postposito. 23 Thyrso] Thyrsus gestamen est Bacchi, seu hasta hederis involuta;

quæ hic pro Bacchico et Poëtico fu rore posita est.

24 Majus] Quam sunt, quæ scribis, amatoria.

25 Materia] Levi scil. qua deprimitur ingenium, si Tragœdiæ fides.

26 Area] Metaphora a gladiatoribus: quasi dicat, Hæc digna sunt, in quibus ingenii mei sublimitatem experiar.

28 Suos] Elegos scil. leviores, et juventæ accommodatiores.

30 Leges] Quænam sint ex materia quivis conjiciat, alii dixerunt. Sub