200

Tum demum voltumque Ceres animumque recepit,
Inposuitque suae spicea serta comae:
Largaque provenit cessatis messis in arvis,
Et vix congestas area cepit opes.

III.

Bacchus findet den Honig.

Ante tuos ortus arae sine honore fuerunt,
Liber, et in gelidis herba reperta focis.
Te memorant Gange totoque oriente subacto
Primitias magno seposuisse lovi.

5 Cinnama tu primus captivaque tura dedisti,
Deque triumphato viscera tosta bove.
Nomine ab auctoris ducunt libamina nomen
Libaque, quod sacris pars datur inde focis.
Liba deo fiunt, sucis quia dulcibus idem

10

Gaudet, et a Baccho mella reperta ferunt.
Ibat arenoso satyris comitatus ab Hebro.

Non habet ingratos fabula nostra iocos.
Iamque erat ad Rhodopen Pangaeaque florida ventum :
Aeriferae comitum concrepuere manus.

15 Ecce novae coeunt volucres tinnitibus actae,
Quosque movent sonitus aera, sequuntur apes.
Colligit errantes et in arbore claudit inani
Liber, et inventi praemia mellis habet.
Ut satyri levisque senex tetigere saporem,
Quaerebant flavos per nemus omne favos.
Audit in exesa stridorem examinis ulmo,

20

Adspicit et ceras dissimulatque senex:
Utque piger pandi tergo residebat aselli,
Adplicat hunc ulmo corticibusque cavis.
25 Constitit ipse super ramoso stipite nixus
Atque avide trunco condita mella petit.
Milia crabronum coeunt et vertice nudo
Spicula defigunt, oraque sima notant.
Ille cadit praeceps et calce feritur aselli,
Inclamatque suos, auxiliumque rogat.
Concurrunt satyri, turgentiaque ora parentis
Rident. percusso claudicat ille genu.
Ridet et ipse deus, limumque inducere monstrat.
Hic paret monitis et linit ora luto.

30

35 Melle pater fruitur. liboque infusa calenti Iure repertori candida mella damus.

III. v. 7. Die Etymologie ist schwerlich recht ernstlich gemeint, ihr Zweck scheint nur zu sein einen

VOLZ, römische Elegie.

leichten Uebergang zur folgenden Bacchussage zu bilden.

v. 19. lēvis]=calvus, vergi. v. 27.

2

IIII.

Chirons Ende.

Nocte minus quarta promet sua sidera Chiron,
Semivir et flavi corpore mixtus equi.

Pelion Haemoniae mons est obversus in austros:
Summa virent pinu, cetera quercus habet.
5 Phillyrides tenuit. saxo stant antra vetusto,
Quae iustum memorant incoluisse senem.
Ille manus olim missuras Hectora leto

10

Creditur in lyricis detinuisse modis.
Venerat Alcides exhausta parte laborum,

Iussaque restabant ultima paene viro.
Stare simul casu Troiae duo fata videres:
Hinc puer Aeacides, hinc love natus erat.
Excipit hospitio iuvenem Philyreïus heros,

Et causam adventus hic rogat, ille docet. 15 Perspicit interea clavam spoliumque leonis,

'Vir'que ait, his armis, armaque digna viro!" Nec se, quin horrens auderent tangere saetis Vellus, Achilleae continuere manus.

Dumque senex tractat squalentia tela venenis, 20 Excidit et laevo fixa sagitta pede est. Ingemuit Chiron, traxitque e corpore ferrum: Adgemit Alcides Haemoniusque puer.

Ipse tamen lectas Pagasaeis collibus herbas Temperat et vana volnera mulcet ope. 25 Virus edax superabat opem, penitusque recepta Ossibus et toto corpore pestis erat. Sanguine Centauri Lernaeae sanguis echidnae Mixtus ad auxilium tempora nulla dabat. Stabat, ut ante patrem, lacrimis perfusus Achilles. 30 Sic flendus Peleus, si moreretur, erat. Saepe manus aegras manibus fingebat amicis: Morum, quos fecit, praemia doctor habet Oscula saepe dedit. dixit quoque saepe iacenti: "Vive, precor, nec me, care, relinque, pater!" 35 Nona dies aderat, cum tu, iustissime Chiron, Bis septem stellis corpora cinctus eras.

IIII. v. 1. Am 3. Mai geht das Sternbild des Centauren (Schützen) auf,

das nach Ovid (v. 36) aus 14 Sternen besteht, nach anderen aus mehreren

Quod mare non novit, quae nescit Ariona tellus?
Carmine currentes ille tenebat aquas.

Saepe sequens agnam lupus est a voce retentus;
Saepe avidum fugiens restitit agna lupum.

5 Saepe canes leporesque umbra cubuere sub una,
Et stetit in saxo proxima cerva leae,
Et sine lite loquax cum Palladis alite cornix
Sedit, et accipitri iuncta columba fuit.
Cynthia saepe tuis fertur, vocalis Arion,

10

Tamquam fraternis obstipuisse modis.
Nomen Arionium Siculas inpleverat urbes,
Captaque erat lyricis Ausonis ora sonis.
Inde domum repetens puppem conscendit Arion,
Atque ita quaesitas arte ferebat opes.
15 Forsitan, infelix, ventos undasque timebas:
At tibi nave tua tutius aequor erat.
Namque gubernator destricto constitit ense,
Ceteraque armata conscia turba manu.

20

Quid tibi cum gladio? dubiam rege, navita, pinum.
Non haec sunt digitis arma tenenda tuis.

Ille metu vacuus "Mortem non deprecor', inquit,
'Sed liceat sumpta pauca referre lyra.'

Dant veniam, ridentque moram. Capit ille coronam,
Quae possit crines, Phoebe, decere tuos;
25 Induerat Tyrio bis tinctam murice pallam:

30

Reddidit icta suos pollice chorda sonos,
Flebilibus numeris veluti canentia dura
Traiectus pinna tempora cantat olor.
Protinus in medias ornatus desilit undas.
Spargitur inpulsa caerula puppis aqua.
Inde fide maius ... tergo delphina recurvo
Se memorant oneri subposuisse novo.

...

Ille sedens citharamque tenet, pretiumque vehendi Cantat et aequoreas carmine mulcet aquas. 35 Di pia facta vident. astris delphina recepit luppiter et stellas iussit habere novem.

V. v. 1. Arion war ein Zeitgenosse des Periander von Korinth; Herodot 1, 23: ἐτυράννευε δὲ ὁ Περίανδρος Κορίνθου· τῷ δὴ λέγουσι Κορίνθιοι (ὁμολογέουσι δέ σφι Λέσβιοι) ἐν τῷ βίῳ σώμα μέγιστον παραστῆναι Αρίονα τον Μηθυμναῖον ἐπὶ δελφί νὸς ἐξενειχθέντα ἐπὶ Ταίναρον,ἐόντα

κιθαρῳδὸν τῶν τότε ἐόντων οὐδενὸς δεύτερον. Im folgenden Kapitel erzählt H. die Geschichte der wunderbaren Rettung des Dichters ausführlich. Das einzige ächte erhaltene Gedicht des Arion ist ein Epigramm auf einem Weihgeschenk zu Tänaron zum Dank für seine Errettung.

VI.

Hercules und Cacus.

Ecce boves illuc Erytheïdas adplicat heros
Emensus longi claviger orbis iter.

Dumque huic hospitium domus est Tegeaea, vagantur
Incustoditae laeta per arva boves.

5 Mane erat. excussus somno Tirynthius actor
De numero tauros sentit abesse duos.
Nulla videt quaerens taciti vestigia furti;
Traxerat aversos Cacus in antra feros:
Cacus, Aventinae timor atque infamia silvae,
Non leve finitimis hospitibusque malum.
Dira viro facies, vires pro corpore, corpus

10

Grande... pater monstri Mulciber huius erat...
Proque domo longis spelunca recessibus ingens,
Abdita, vix ipsis invenienda feris.

15 Ora super postes adfixaque brachia pendent,
Squalidaque humanis ossibus albet humus.
Servata male parte boum love natus abibas:
Mugitum rauco furta dedere sono.

20

'Accipio revocamen', ait, vocemque secutus
Inpia per silvas victor ad antra venit.

Ille aditum fracti praestruxerat obice montis:

Vix iuga movissent quinque bis illud opus.

Nititur hic humeris ... caelum quoque sederat illis ...
Et vastum motu conlabefactat onus.

25 Quod simul eversum est, fragor aethera terruit ipsum,
Ictaque subsedit pondere molis humus.
Prima movet Cacus conlata proelia dextra,
Remque ferox saxis stipitibusque gerit.
Quis ubi nil agitur, patrias male fortis ad artes
Confugit et flammas ore sonante vomit.
Quas quotiens proflat, spirare Typhoëa credas
Et rapidum Aetnaeo fulgur ab igne iaci.

30

VI. Diese Sage erzählen auch Livius I, 7 und Vergil VIII, 193 flg. v. 1. illuc] nach Latium. Erytheiadas] Γηρυόνου δέκατον βόας ἤλασεν ἐξ Ερυθείης.

v. 3. Tegeaea]. Evander, mit seiner Mutter, der Nymphe Carmentis, und mehreren Gefahrten aus Tegea in Arcadien ausgewandert, hatte sich an der Tiber auf dem palatinischen Berge nach der Sage angesiedelt,

während der Riese Cacus (Kanós), ein Sohn des Vulcan, in einer Höhle am aventinischen Berge hauste.

v. 22. Aehnlich Odyssee VIIII, 240: αὐτὰρ ἔπειτ ̓ ἐπέθηκε θυρεόν μέγαν ὑψόσ' ἀείρας, ὄβριμον· οὐκ ἂν τόν γε δύω καὶ εἴ κοσ ̓ ἄμαξαι ἐσθλαὶ τετράκυκλοι ἀπ ̓ οὐδεος ὀχλίσσειαν.

Occupat Alcides, adductaque clava trinodis
Ter quater adversi sedit in ore viri.

35 Ille cadit, mixtosque vomit cum sanguine fumos
Et lato moriens pectore plangit humum.
Inmolat ex illis taurum tibi, Iuppiter, unum
Victor et Euandrum ruricolasque vocat.
Constituitque sibi, quae Maxima dicitur, aram,
Hic ubi pars Urbis de bove nomen habet.

40

VII.

Rettung des Romulus und Remus.

Silvia Vestalis caelestia semina partu
Ediderat, patruo regna tenente suo.
Is iubet auferri parvos et in amne necari.
Quid facis? ex istis Romulus alter erit!
5 lussa recusantes peragunt lacrimosa ministri,
Flent tamen et geminos in loca iussa ferunt.
Albula, quem Tiberim mersus Tiberinus in undis
Reddidit, hibernis forte tumebat aquis.

10

Hic, ubi nunc fora sunt, lintres errare videres,
Quaque iacent valles, Maxime Circe, tuae.

...

Huc ubi venerunt neque enim procedere possunt
Longius ex illis unus et alter ait:

*At quam sunt similes! at quam formosus uterque !
Plus tamen ex illis iste vigoris habet.

15 Si genus arguitur voltu, nisi fallit imago,

20

Nescio quem vobis suspicer esse deum'
'At si quis vestrae deus esset originis auctor,
In tam praecipiti tempore ferret opem.
Ferret opem certe, si non ope mater egeret,
Quae facta est uno mater et orba die.
Nata simul, moritura simul, simul ite sub undas
Corpora!' desierat, deposuitque sinu.
Vagierunt ambo pariter: sensisse putares.
Hi redeunt udis in sua tecta genis.

v. 39. aram] derjenige Altar, welchen die Volksmeinung mit diesem uralten sagenhaften identificierte, ist erst durch den grossen Brand i. J. 64 n. Chr. vernichtet worden. Tacitus, annal. 15, 41: magna ara fanumque, quae praesenti Herculi Arcas Evander sacraverat exusta.

v. 40. pars Urbis] das forum boarium; vergl. Nr. 59 v. 69, Anm. VII. v.1. Silvia] Plutarch, Romul.

3 § 4: ταύτην οἱ μὲν Ἰλίαν, οἱ δὲ Ῥέαν, οἱ δὲ Σιλουίαν ὀνομάζουσι.

v.7. Tiberinus LiviusI, 3: Tiberinus (rex Albae), qui in traiectu Albulae amnis submersus celebread posteros nomen flumini dedit. Diese Etymologie macht das abgeleitete Wort zur Wurzel, wie mit ähnlicher Verkehrung des Richtigen die Römer von Romulus den Namen Roma ablei teten.