ELEGIA V.

11 Tibi deditus augur] Liber scriptus, debitus. Horatius: Debitæ nymphis opifex coronæ.' Kabiepwμévns. Scal.

lacte Palem.' Scal.

29 Pendebatque ragi pastoris in arbore votum] Horat. 1. Epist. 1. Vejanius armis Herculis ad postem fixis.' Nam qui artem gladiatoriam, milita

23 Nondum fundaverat] Vetus scriptura, et primæ editiones formaverat. Formæ architectonicæ quomodo dicantur vide in Ausonianis lectionibus. Scal.

26 Stabant humiles in Jovis arce case] Livius, quotiens Capitolii mentio in. cidit, 'arcem' et capitolium' distinctim nominat. Item Cic. Catilinaria iv. ad Senatum, et Annæus Seneca libro, Quod in Sapientem non cadit Injuria. Primus Pyrrhus Lygorius, elegantissimo Paradoxon libello discrimen hoc adnotavit. 'Arcem'enim proprie Veteres appellitabant munitiorem illam magisque excelsam montis nostri partem, qua Theatrum Marcelli, flumen Tiberinum, et Dianam Aventinam in Meridiem versus respiciebat; in qua, utpote summo P. R. Propugnaculo, Turres murique primati, et Templum ipsum augustissimum Jovis. Opt. Max. Unde Ovid. Fast. Juppiter arce sua totum cum spectet in orbem Nil nisi Romanum quod tueatur habet.' Solebat enim et Templum ipsum arx' vocari: 'capitolium' vero ea pars montis maxime adpellabatur, quæ in Aquilonem directa planior spaciosiorque erat, et Quirinalem versus extra ipsa arcis mœnia protendebatur. Rycquius. 27 Lacte madens illic] Nimirum quia pastorales Dii lacte spargebantur. Supra: Et placidam soleo spargere

strumenta Diis suspendebant, sacrabantque ipsius potissimum artis præsidibus, ut etiam notavit Turneb. lib. VI. cap. 9. Sic puellæ jam factæ nubiles, suas pupas Veneri, Laribas bullas pueri qui ex ephebis excessissent, Veneri speculum meretricula. Et Eutellus apud Virgil. hic victor cæstus artemque repono.' Sic Timon dives repente factus, apud Lucianum, Pani ligonem et sagum suspendit. Et Horat. de sua barbito, velut emeritns ni. Od. 25. Nunc arma defunctumque bello Barbiton hic paries babebit.' Jac. Pontanus.

30 Fistula sacra Deo] Virgil. Ant arguta sacra pendebit fistula pinu.' Scal.

Sacra Deo] Vet. lib. facla, i. e. quam Dens Pan fecit et invenit. Deo dandi casu, pro a Deo. Passeratius.

31 Cui semper decrescit arundinis ordo] Ovidius: 'nam ponit in ordine pennas A minima ceptas longam breviore sequente, Ut clivo crevisse pates: sic rustica quondam Fistula disparibus paulatim surgit aristis.' Scal.

34 Exiguus pulla] Lege pulsa. Propertius: Lerna pulsa tridente palus.' Virg. 'Asia longe Pulsa palus.' Idem.

35 Placitura magistro] Vet. lib. paritura, probo. Laudat enim a fæcunditate: sic Eleg. proxima, Et fœtus matrona dabit.' Virg. Æn. 1. Et pulchra faciat te prole parentem.' Propert. IV. Eleg. 12. Nec mea de sterili facta rapina domo.' Passeratius.

39 Impiger Enea] Veteres editiones, et liber scriptus hic alterius Elegiæ principium facit; quod sequi, nisi stolidi sumus, visum non est. Nam, ut alia taceam, quid habebant in animo illi, qui ita ex una duas Elegias

fecerunt, qui non viderint claudi invocatione Phœbi hanc Elegiam, ut ab eadem incepta est? Ridiculum ergo et puerile ex una duas efficere, quum aliter ne sententiæ quidem tenor constet. Scal.

41 Jam tibi Laurentes adsignat] Post hoc distichon inserendum illud, Troja quidem tum se mirabitur. Nune quæ sit ejus sententia manifestum est: at in illis sedibus, quas illi editiones et scripti proxime ætatem avorum nostrorum libri assignarunt, quid sibi velit, equidem juxta, ut inquit ille, cum ignarissimis scio. Vos ergo, hoc est, o nea. Virgilius : “ Vos o Calliope precor adspirate canenti. Le. gendum vero longa via, non longam riam; ita et sibi dicet Vas bene tam longa consuluisse via. Dicet vos bene consuluisse sibi tam longa via. Idem.

54 Et cupidi] Id est, amore incensi; sic alibi: Ipse dedit cupidis fallere posse Deus.' Dousa F.

56 Nam locus urbis erit] Melius jam: atque ita erat Ms. Dousa P.

66 Jactavit fusas et caput ante comas] Inepte: quasi potuerit alterum sine altero. Sed legendum: Jactavit fusa set caput ante coma. set pro sed dedit ansam errori. Hæc, inquit, dixit abreptitia illa sed non prius invocato Phabi numine, quam effusa coma caput jactaret. Nam fanaticorum hic erat mos, ut capillum funderent. Plautus: Hariolus fiam: capillum promittam.' Scal.

ipsi Heròphilæ credemus ita de se canenti : Εἰμὶ δ ̓ ἐγὼ γεγαυῖα μέσον θνητοῦ τε θεᾶς τε, Νύμφης δ ̓ ἀθανάτης, παρ τρὸς δ ̓ αὖ κητοφάγοιυ Μητρόθεν Ἰδογένης πατρὶς δέ μοι ἐστὶν Ερυθρὴ Μαρπησσός, μητρὸς ἱερὴ, ποταμὸς δ ̓ Αϊδωνεύς. Quare videntur quidam in hoc decepti in eandem culpam Tibullum induxisse. Amaltheam vero quidam Cumanam faciunt, quam vocatam aiunt Anuol. Scal.

68 Herophile] Sacerdos Sminthei Apollinis fuit, in cujus luco sepulta fuit ut ostendebat Epigramma Epitaphii: Αδ' ἐγὼ & Φοίβοιο σαφηγορίς εἰμι Σίβυλλα Τῷ δ ̓ ὑπὸ λαϊνέῳ σάματι πυθομένα, Παρ. θένος αὐδάεσσα τὸ πρὶν, νῦν δ' αἱὲν ἄναυ δος Μοίρᾳ ὑπὸ στιβαρῇ τήνδε λαχοῦσα πέδην. ̓Αλλὰ πέλας Νύμφαισι, καὶ Ἑρμῇ τῷδ ̓ ὑπόκειμαι Μοῖραν ἔχουσ ̓ Ἑκάτῳ τῆς Tóт'àvaктopíns. Idem.

69 Quasque Albena] Liber noster. Quodque Albana; quodque retinebis. Illud Quod creberrimum in ea significatione Plauto : Quod ille dicat periisti.' Albunu autem, non Albana, legendum: eadem est Albuneæ. Idem,

Sacras Tiberis per Alumina sortes] Male hic quidam Tiburs pro Tiberis. Albuna detulit libros vaticinos Tarquinio, quas sortes vocat nunc. Ita Tiresias apud Euripidem Phænissis : Κλήρους τέ μοι φύλασσε παρθένῳ χερί, Οὓς ἔλαβον οἰωνίσματ ̓ ὀρνίθων μαθὼν Θάκοισιν ἐν ἱεροῖσιν, οὗ μαντεύομαι. Interpres: Oi yàp olwvoskówoi év déλtOIS ἐσημειοῦντο τὰς πτήσεις, ἵνα διὰ μνήμης your. Idem.

Albuna] Tiburtinam M. Varro collocat decimam in ordine, nomine Albuneam, sive Leucotheam. Eam nonnulli Sarbin, vel Cassandram, vel Taraxandram nominarunt. Illa prop

Quicquid Marpesia] Per duplex ss, Maprnocía. Eam cum Herophila eandem faciunt Græci, quum Marpessia sit cognomen a patria Marpesso vico Troadis: qua de re cui magis, quam

nes, et prophetias a divino instinctu profectas, ab incolis Anienis pro Dea patria culta est: maxime postquam in vivis esse desiit. Illam templo, aris, et sacrificiis decoraverunt. Tiburi enim ad Anienem fluvium, qui

et Albula dictus est, sua reddidit oracula: populumque instruxit argumentis salubribus : quomodo, et qua ratione Deus solus et unus coli vellet: justitiam servandam inter homines docuit: vivendum esse ex æquo et recto, &c. Boiss. Librum quem portavit puto sortes fuisse, quas etsi aqua perluebat, siccas et sicco pectore gessit. Turneb.

Tiberis] Tiburs, quod placet. Nam et Tiburtem fuisse ex Varrone annotavit Lactantius Instit. lib. 1. Muretus Tiberis, sed male ut puto. Livin.

71 Hæ fore dixerunt] Ita Sibylla: Ἐν δὲ δύσει ἀστὴρ λάμψει, ὃν ἐροῦσι και μήτην Ῥομφαίας, λιμοῦ, θανάτοιό τε σήμα βροτοῖσι. Scal.

72 Multus ut in terras] Noster; Multus et in terra. Lege etiam, deplueret, non depluerit. Idem.

75 Ipsum etiam solem, &c.] Notandum hic pallentes equos Soli tribui in defectu; contra nigros a Propertio: sic enim is lib. III. · Solis et atratis luxerit orbis equis;' utrumque non sine ratione: hoc propter tenebras, quas inducit; illud propter colorem, quem induit quamvis etiam pallentes umbras' de tenebris dixerit Virgilius Georg. III. Verum hic Tibulli locus non est intelligendus de deliquio illo, qui Lunæ interventu sit; sed de prodigioso quodam ac longiore Solis defectu, qui sit a vaporibus ac nebulis adeo spissis, ut visus intercipiatur, ac Solis debile admodum lumen sit: qualem totius pene anni pallore continuo hoc ipso tempore de quo Tibullus loquitur, scilicet Cæsare Dictatore occiso, accidisse testis est Plinius lib. 1. cap. 30. Quod et doctrinarum omnium clarissimum lumen Joseph. Scaligerum video ùotasse in Emend. Temp. lib. v. ubi idem, ex cœlestium motuum ratione subtilissime computata, probat nullam Solis defectionem, qualem vulgus opinatur, in nostro hemisphærio visam eo anno, quo Cæsar interfectus est. Dousa F.

77 Et simulachra Deum lacrimas fudisse tepentes] Virgil. Et mæstum illacrimat templis ebur, araque sudant.' Apollonius lib. IV. “Höray aù. τόματα ξόανα ῥέῃ ἱδρώοντα Αἵματι καὶ μυκαὶ σηκοῖς ἔνι φαντάζωνται. Scholion: Οταν μέλλῃ τὶ συμβαίνειν χαλεπὸν, εἴωθε τὰ ἀγάλματα ἱδροῦν· ὥσπερ καὶ ἐν Θήβαις συνέβη ὅτε συνίστατο ὁ περὶ Χαιρώνειαν πόλεμος Φιλίππῳ πρὸς ̓Αθηναίους. Scal.

78 Fataque vocales] Loquitur de signis, quæ cædem Cæsaris antecesserunt. Virgil. de eadem re in fine Georg. 1. ' pecudesque locutæ.' Servius non assequitur. Lucanus imprudenter ut solet in signa pugna Phar salicæ transtulit: Tunc pecudam faciles humana ad murmura linguæ.' Item illud: Ora ferox Siculæ laxavit Mulciber Ætnæ. Nam apud Vir. gilium hoc contigit paulo, ante cæ. dem Cæsaris. Quin etiam quod Virgil. Tibullus, Ovidius et Plinius de obscuratione Solis retulerant, Lucanus id conjicit in præsagia pugnæ Pharsalicæ. Jos. Scaliger ad Euseb. pag. 159.

80 Prodigia] Prodigia dicta quasi porro abigenda, inquit Nonius. Ser. vius vero, quod in longum tempus dirigant significationem, interpretatur: quorum Averruncum, depulsorem, et quem vel àλečíkakov Græci, vel àwотρóratov appellitant, Apollinem facit. Talis ille apud Plautum,

Prodigialis Jupiter,' in Amphi tryone, item Mostellaria Hercules. Dousa P.

Merge sub æquoribus] Purgamenta, quæ quidem Græci kabáρμara adpellant, quibus februabatur aut expiabatur aliqua noxa, mittebantur in profluentem plerumque : interdum et in mare, interdum in trivium : jaciebanturque ab aversis trans caput, ut in Pharmaceutria scriptum est: nee respiciebant, ne eorum aspectu malum traherent. Ea autem secum sce. leris et culpæ admissæ omne nefas

omnemqué noxam auferre credebant, et contagione quadam aliis tradere, si quis tangeret: itaque erant purgamenta ea omnibus invisa, ut ea vel pede calcasse nefarium haberetur, et inauspicatum, et mali alicujus præsagium. Hanc tamen superstitionem Cynici irridebant, qui ut apud Lucanum scriptum est, sæpe numero ovis purgamenta vescebantur. Turnebus. 90 Flammas transilietque sacras] 'Fumosa Palilia fœno,' inquit Persius Sat. 1. Varro apud Veterem interpretem: 'Palilia tam privata quam publica sunt apud rusticos: ut congestis cum fœno stipulis ignem magnum transiliant, his Palilibus se expiari credentes.' Purgationum quæ die Pali. linm fiebant etiam Ovidius meminit; sed mos iste transiliendi ignem e fœno et stipulis excitatum, cujus Propertius quoque meminit lib. IV. valde notandus est: quia ex eo cognosci mus unde mos ille esset ortus quo et veteres quidam Christiani leguntur usi, ignem transiliendi certa anni die, expiationis caussa et divinationis. Theodoritus in Quæstionibus nondum editis ejus meminit, sed aliam originem illius facit: nam explicans morem transmittendi filios per ignem, cujus sæpe fit mentio in veteri Fœdere, adhuc sua ætate servatam nonnullis fuisse eam consuetudinem scribit, idque se in quibusdam civitatibus fieri vidisse testatur. 'Eyd ol μαι, inquit, τὸ μέχρις ἡμῶν φθάσαν τῆς πλάνης εἶδος τὸν λόγον αἰνίττεσθαι· εἶδον γὰρ ἔν τισι πόλεσιν ἅπαξ τοῦ ἔτους ἐν ταῖς πλατείαις ἁπτομένας πυρὰς, καὶ ταύτας τινὰς ὑπεραλλομένους καὶ πηδῶντας, οὐ μόνον παῖδας, ἀλλὰ καὶ ἄνδρας· τὰ δέ γε βρέφη παρὰ τῶν μητέρων φερόμενα διὰ τῆς φλογός. Εδόκει δ ̓ ἀποτροπιασμός τις εἶναι καὶ κάθαρσις. Diem non indicat Theodoritus hujus superstitionis: ne Glycas quidem secunda Annalium parte hunc illius locum laudans; et fortasse de Paganis loquitur Theodoritus, non de Christianis. Sed et hos

morem illum Tατроrаpádorov usurpasse constat: atque ut Palilium cathar. mata exeunte vere, aut ineunte æstate, agitabantur a rusticis Romanis; sic isti Junii die 23. aut 24. in quam Joannis Baptistæ natalis incidit, ignem e fœno excitatum transiliebant. Casaub.

92 Oscula compressis] Vetus mos scribendi compressis, pro comprensis, ut Coss. pro Consules,' Cess. pro 'Censoribus' apud Varronem: auribus autem pro naribus emendasse nos olim, testaretur, si viveret, Gulielmus Canterus, cui olim adolescens ego id indicaram cum testimonio Aristophanis, quo ille nititur. Scal.

96 Arboris antiquæ] Arbor antiqua non est tam yepávöpvov, quod inutile, quam δηναιὸν δένδρον, hoc est, παλαιὸν, annosa arbor, eoque latior foliis et majoris umbræ custos. Plin. lib. VIII. Epist. 7. Modicus collis assurgit, antiqua cupressu nemorosus et opacus.' Gebhardus.

Nam sertæ

97 Aut e veste sacris] Lege ex veteri libro, Aut e veste sua tendent umbracula sertis Vincta: sertæ, quæ essent diximus apud Varronem in proverbio 'sertam ducere.' sunt hic et ibi rà oxowia. Intelligit autem trichilas, de quibus olim in Copam diximus. Quod verbum primi in Cæsare exsuscitavimus, quum antea id ignoraretur. Beroaldus tam felici stoliditate eo loco depravando lusit, ut omnibus hactenus persuaserit quod volebat: quanquam scio quosdam adhuc inventis frugibus faλανηφαγεῖν· quod quidem per me faciant licet. Imo, si volunt, σκατοφαγεῖν, me auctore faciant, censeo, modo μονοφάγοι id faciant; nam me sane convivam non habebunt. Scal.

99 At sibi quisque dapes, et festas exstruet alte Cespitibus mensas, cespitibusque torum] Proprie, atque ex definitione Varronis; qui torum ab herba torta derivat: si quid Marcello credimus, Fragmentum istiusmodi ex

libro ejusdem 1. de Vita Pop. Rom. producenti: Quod fronde lecticas struebant, ex ea herba torta torum ap, pellatum, hoc quod injicitur, etiam num toral dicitur. Lecticam quæ involvebant segestria appellabant.' Mensas autem festas cognominat, credo ob impositas dapes, quæ præces. serant modo, hoc est Epulas publicas, ac sollemnes, quas ex statis pecorum frugumque proventibus dapatice, et basilicum in morem festorum dierum, aut sacrificiorum caussa a rusticis concelebrari mos erat. Sic idem supra Eleg. 1. 'Sancte veni dapibus festis.' Quid? quod observatum a Servio, dapes' proprie Deorum esse, ut epulas' hominum. Sed et dapem, i. e. rem divinam, verna vel hyberna semente fieri solitam, docuit nos Festus. Unde et Jovi Dapali repertum cognomentum apud Catonem lib. de R. R. ubi eampse quoque, piro jam florente, Jovi et Vestæ quomodo fieri, quibusque adeo ver bis polliceri oporteat, rite atque ordine ruris amatoribus præmonstrat: non urna, seu culigna vini modo; sed vero et assaria pecunia: neque id adeo mirandum, quippe pro bubus, et pecorum fœtu. Dousa P.

Construet alte] Quidam scripti, construet ante. Scal.

101 Ingeret hic potus juvenis maledicta puellæ, &c.] Kite, id est, ex Satisfactionis formula. Erat enim in more positum antiquitus, ut si quis vel dicto vel facto contumeliam alteri flagitiumve fecisse argueretur, is, testificatione pœnitentiæ præsentis, gratiam delicti fieri postularet sibi; etiam sacramento interposito se purgans; videlicet, factum nolle, imo discupere se infectum indictumque fieri posse, quidquid perperam fecisset, dixissetve, in amicum insontem, ac tali injuria indignissimum: illud insuper verbis conceptissimis adjurans, malam se mentem habuisse, ac superstites, quantum est, Deos

comprecans, ut omne illud, quod ita vecorditer effutiisset, in se suumque recideret caput: vel eo usque opinor, quoad alter ille quasi resecratus, religione omni solutum se esse, plane in animum jam duxisset suum, idque omnino firmiter demum persua sum haberet sibi. Argumento, quod dixi, testis Plautus, Terentius, omnes: denique Tibullus sup. lib. 1. Eleg. 11. Elegans exemplum habes apud Senecam de Benef. lib. 111. cap. 28. de Ruffo Senatorii ordinis viro. Dousa P.

109 Et mihi præcipue] Puto At. Livin.

Taceo quam saucius annum] Lego, jaceo quum suucius. Scal.

112 Verba potest] Huc traducenda duo disticha, quæ in sequenti Elegia ordine leguntur, Acer amor fractas. Hoc enim continuandum cum iis, quæ superius dixit: Pace tua pereant arcus, pereantque sagittæ, Phœbe, modo in terris erret inermis Amor. Quam enim apte nune illa eo referentur? Acer Amor, utinam, &c. Sane ubi hodie leguntur illi quatuor versus nec sibi nec alteri prodesse possunt. Idem.

118 Miles, Io, magna voce, Tri umphe, canet] Sine dubio legendum canam. Ipse ego miles canam. Ta men si receptam lectiouem tueri vo lumus, id non sine magna verisimili caussa nobis licebit facere. Scal.

121 Sic tibi sint intansi Phœbe ca pilli] Hæc manifesto ostendunt unam perpetuam esse Elegiam ab eo principio, Phœbe fave; quum in eadem re desinat, a qua initium fecit. Quare non sine rubore, qui aliter sentiunt, hæc lecturos puto. Id.

Annue sic, &c.] Plane post Deos invocatos el preces illis factas poëtis familiare est blanditias aliquas addere, quibus eos demulceant, et ad preces suas exaudiendas, tribuendaque quæ petuntur alliciant, delitias eis quodammodo facientes per earum