aut hominum certe, tuta esse et honesta sinamus, neve Thyesteis cumulemus viscera mensis. Quam male consuescit, quam se parat ille cruori impius humano, vituli qui guttura ferro rumpit, et inmotas praebet mugitibus aures! aut qui vagitus similes puerilibus haedum edentem jugulare potest, aut alite vesci, 465 470 cui dedit ipse cibos! Quantum est, quod desit in istis ad plenum facinus? quo transitus inde paratur? bos aret, aut mortem senioribus imputet annis ; horriferum contra Borean ovis arma ministret ; ubera dent saturae manibus pressanda capellae. retia cum pedicis, laqueos, artesque dolosas tollite; nec volucrem viscata fallite virga; nec formidatis cervos illudite pennis; nec celate cibis uncos fallacibus hamos. 475 perdite siqua nocent, verum haec quoque perdite tantum : ora vacent epulis, alimentaque mitia carpant.' qui postquam senior regnumque aevumque peregit, 480 XXII. THE WORSHIP OF ESCULAPIUS. [Book XV. — 622-744.] THE people of Rome, being in terror of a pestilence, seek counsel of Apollo, who bids them invite his son (Esculapius) to their city. Proceeding to Epidaurus, the messengers summon his help (622-652); who, giving them favorable answer in a dream, takes the shape of a serpent, and goes aboard their ship (653-693); and arriving at Rome, makes his dwelling in an island of the Tiber (694-744).— B. C. 293. PANDITE nunc, Musae, praesentia numina vatum, (scitis enim, nec vos fallit spatiosa vetustas) unde Coroniden circumflua Thybridis alti insula Romuleae sacris asciverit urbis. Dira lues quondam Latias vitiaverat auras, pallidaque exsangui squalebant corpora tabo. funeribus fessi postquam mortalia cernunt temptamenta nihil, nihil artes posse medentum, auxilium caeleste petunt; mediamque tenentes orbis humum Delphos adeunt, oracula Phoebi, utque salutifera miseris succurrere rebus sorte velit, tantaeque urbis mala finiat, orant. et locus et laurus et, quas habet ipse, pharetrae intremuere simul; cortinaque reddidit imo 625 hanc adyto vocem, pavefactaque pectora movit : Quod petis hinc, propiore loco, Romane, petisses: et pete nunc propiore loco; nec Apolline vobis, qui minuat luctus, opus est, sed Apolline nato: ite bonis avibus, prolemque accersite nostram.' Jussa dei prudens postquam accepere Senatus, quam colat, explorant, juvenis Phoebeïus urbem, quique petant ventis Epidauria litora, mittunt. quae postquam curva missi tetigere carina, ΙΟ 630 635 640 645 concilium Graiosque patres adiere, darentque, 650 655 Pone metus; veniam, simulacraque nostra relinquam : 665 hunc modo serpentem, baculum qui nexibus ambit, perspice, et usque nota visu, ut cognoscere possis: 660. vertar in hunc; sed major ero, tantusque videbor, in quantum debent caelestia, corpora verti.' extemplo cum voce deus, cum voce deoque somnus abit, somnique fugam lux alma secuta est. Postera sidereos Aurora fugaverat ignes; incerti quid agant, proceres ad templa petiti conveniunt operosa dei, quaque ipse morari sede velit, signis caelestibus indicet, orant. vix bene desierant, cum cristis aureus altis in serpente deus praenuntia sibila misit, adventuque suo signumque arasque foresque marmoreumque solum fastigiaque aurea movit, pectoribusque tenus media sublimis in aede constitit, atque oculos circumtulit igne micantes, Territa turba pavet: cognovit numina castos evinctus vitta crines albente sacerdos, et Deus en deus en! animis linguisque favete, 670 675 quisquis ades!' dixit Sis, O pulcherrime, visus utiliter, populosque juves tua sacra colentes.' quisquis adest, jussum veneratur numen, et omnes 680 verba sacerdotis referunt geminata, piumque Aeneadae praestant et mente et voce favorem, adnuit his, motisque deus ratą pignora cristis, et repetita dedit vibrata sibila lingua. tum gradibus nitidis delabitur, oraque retroflectit, et antiquas abiturus respicit aras, 685 assuetasque domos habitataque templa salutat; inde per injectis adopertam, floribus ingens serpit humum, flectitque sinus, mediamque per urbem tendit ad incurvo munitos, aggere portus; 690 restitit hic, agmenque suum turbaeque sequentis officium placido visus dimittere vultu corpus in Ausonia posuit rate. Numinis illa. sensit onus, pressa estque dei gravitate cariną. Aeneadae gaudent, caesoque in litore tauro 695 700 torta coronatae solvunt retinacula, classis. impulerat levis aura ratem. Deus eminet alte, impositaque premens puppim cervice recurvam caeruleas despectat aquas, modicisque per aequor Ionium zephyris sexto Pallantidos ortu Italiam tenuit, praeterque Lacinia templo nobilitata deae, Scylaceaque litora fertur. linquit Iäpygiam, laevisque Amphrisia remis saxa fugit, dextra praerupta Celennia parte, Romethiumque legit, Caulonaque, Naryciamque, 705 evincitque fretum, Siculique angusta Pelori, Hippotadaeque domos regis, Temesesque metalla, Leucosiamque petit, tepidique rosaria Paesti, inde legit Capreas, promontoriumque Minervae, et Surrentino generosos palmite colles,. Herculeamque urbem, Stabiasque, et in otia natam 710 Parthenopen, et ab hac Cumaeae templa Sibyllae. Linternum, multamque trahens sub gurgite arenam Huc ubi veliferam nautae advertere carinam - asper enim jam pontus erat — deus explicat orbes, 720 pèrque sinus crebros et magna volumina labens, templa parentis init flavum tangentia litus. aequore pacato patrias Epidaurius aras linquit, et hospitio juncti sibi numinis usus Huc omnes populi passim, matrumque patrumque obvia turba ruit, quaeque ignes, Troïca, servant, Vesta, tuos, laetoque deum clamore salutant; quaque per adversas navis cita ducitur undas, tura super ripas aris ex ordine factis parte ab utraque sonant, et odorant aëra fumis: ictaque conjectos incalfacit hostia cultros. Jamque caput rerum, Romanam intraverat urbem. erigitur serpens, summoque acclinia malo 725 730 735 740 |